حدیث و روایتی که باقرآن نخواند زینت است

عقیق: حجت‌الاسلام محمدرضا زائری در جلسه دیگری از درس‌هایی از اصول کافی که در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی(سرچشمه) برگزار شد، در مورد روایات متعارض به نقل از کتاب «فضل علم» مرحوم کلینی گفت: مرحوم کلینی در کتاب فضل علم در خصوص تکلیف مومنین در مقابل روایات متعارض روایتی از امام صادق(ع) نقل می‌کند که می‌فرماید: گاهی احادیث و روایاتی از پیامبر نقل می‌شود که ظاهرا معقول است اما شما چیزی می‌دانید که با آن فرق دارد. علت این تفاوت‌ها این است که در همان سالهای ابتدای شکل گیری دین اسلام و شیعه و درست در زمان خفقان سیاسی حاکم، روایاتی عنوان شده که ممکن است در شرایط خاص نقل شده باشد. این به دلیل همان شرایط خاص زمان خود بوده و با تغییر شرایط ، روایت نیز تغییر کرده است. به همین دلیل است که ما دو روایت از یک شخص داریم که هر دو صحیح است، اما شرایط بیان آن متفاوت است.

وی افزود: در واقع در این زمان است که گفته شده بیان چیزی که ظرفیت آن وجود ندارد صحیح نیست. پیامبر(ص) و یا امامان(ع) ما بسته به شرایط ، تشخیص داده‌اند مطلبی را بیان کنند که برای زمان و افراد خاص خود بوده و نمی توان در شرایط دیگر به آن استناد کرد. امام صادق(ع) می فرماید " احادیث ممکن است در شرایط مختلف با شکل‌های مختلف بیان شده باشد."

این نویسنده و پژوهشگر حوزه دین در مورد تشخیص احادیث و روایات صحیح و درست گفت: بسیاری از جریان‌های روایی و احادیث نادرست بر اساس تشخیص فردی بوده و به اشتباه به دین و شیعه اضافه شده است. چیزی که در ابتدا قرار بود برای اصلاح اضافه شود بعد از گذشت زمان به چیز دیگری تغییر پیدا کرده که با اصل دین و شیعه تناقض دارد. نقل است از امام صادق(ع) که می‌فرماید" همانطور که در قرآن تشابه وجود دارد و همانطور که تفسیر آیات قرآن کار هر کسی نیست احادیث هم ناسخ و منسوخ دارد." روایات و بیانات بسته به زمان خود و کسانی که این روایات برایشان نقل شده متفاوت است. نمی‌شود تمام روایات را در زمان مشخص بیان کرد و به آن استناد کرد. این امام پیشوا و عالم است که تشخیص می‌دهد که چه روایتی را در چه زمانی نقل کند. علم حدیث علمی است که تشخیص می‌دهد آیا این روایت متعلق به معصوم است یا خیر.

زائری افزود: امام صادق(ع) در مورد اینکه اگر امسال از من سخنی شنیده شد که سال بعد خلاف آن را از من شنیدید چه باید کرد؟ فرموده‌اند" آن سخن که جدیدتر است و با عقل مطابقت دارد بنای اصلی انتخاب روایت صحیح خواهد بود." همچنین روایتی دیگر از امام صادق(ع) در این مورد وجود دارد که می‌فرماید" برای تعیین درستی روایت و یا عدم آن و یافتن پاسخ سئوالاتی که جوابی برای آن وجود ندارد مبنا و اساس ما قرآن است. هر حدیث و روایتی که با قرآن نخواند فقط زینت است."مبنا، توحید و خداشناسی است. بعد از قرآن سخنان پیامبران و امامان است که راه گشا و راهنمای ما خواهد بود.

مدیرعامل مجموعه فرهنگی سرچشمه در باب توحید گفت: در این باب لازم است همه کلیاتی بدانند بدون اینکه وارد تفسیرهای آن بشوند. نباید وارد مباحث ذاتی و موجودیتی خدا شد. در بسیاری از موارد بخصوص مبحث توحید ممکن است افراد سخنان را با داشته‌های ناقص خود سنجیده و دچار تناقض شوند. تحلیل هر شخص بر اساس دیده ها و داشته‌های خودش است. ما در دنیا مانند جنینی هستیم در شکم مادر. تصور ما از اطرف در همان اندازه‌ای است که در آن قرار داریم. همچنین ما از حقایق بعد از مرگ بی‌خبریم مانند همان جنینی که از دنیای بیرون خبر ندارد. در این موارد عنوان شده سخت نگیرید و چیزی را بخوانید و به آن رسیدگی کنید که فکر و فهم شما برایش قابل درک است. این همان حداقلی است که برای هر انسان مورد نیاز است.

وی تأکید کرد: ما مبناهایی داریم که به آن معتقدیم، در مقام تعارض بین خوب و خوبتر و یا بد و بدتر آن چیزی مورد انتخاب است که عقل انتخاب کند. نقل است از امام رضا (ع) درمورد کمترین حد معرفت و خداشناسی که فرموده " اقرار و اعتراف به اینکه غیر از احد خدایی نیست، او مانند و شبیه ندارد، او از ابتدا بوده و هیچگاه هم رفتنی نیست و مثل او هم چیزی نیست، باور قلبی به ایمان است. ایمان، قلبی است و به اجبار نمی‌شود به ایمان رسید. ایمان محبت و عشق به خدا است. ایمان، مستمر و واقعی است؛ تغییر نمی کند. این، حداقل ایمان افراد است که به معنای توحید تلقی می شود.

زائری در پایان سخنان خود گفت: روایت است از امام صادق(ع) در باب خدا و خداشناسی که فرموده " حقایقی وجود دارد که هر کس به آن نمی‌رسد. یکی از دلایلی که نباید هر چیزی را گفت همین است. "نحوه عرضه دین برای خواص و عوام کاملا متفاوت است. اوامر و دستورات خدا در اکثر موارد بسیار عجیب و غریب به نظر می آید، این دستورات برای هر کس نیست. اما نباید نگران بود زیرا که خداوند در روز قیامت از شما آن چیزی را طلب می‌کند که به شما ارائه شده است. اگر کسی چیزی را نداند، خداوند در آن روز آن را نمی خواهد. 

سلسله جلسات «درس‌هایی از اصول کافی» سه‌شنبه هر هفته قبل از نماز مغرب و عشاء در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی به نشانی: میدان بهارستان، نرسیده به چهارراه سرچشمه، انتهای خیابان شهید صیرفی‌پور برگزار می‌شود و شرکت در آن برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.