هرگاه بهار واردشد زیادبه فکرقیامت باشید

عقیق: خداوند در آیه 9 سوره فاطر می فرماید: « وَاللَّهُ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیَاحَ فَتُثِیرُ سَحَابًا فَسُقْنَاهُ إِلَی بَلَدٍ مَّیِّتٍ فَأَحْیَیْنَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا کَذَلِکَ النُّشُورُ» و خداست آن که بادها را می فرستد تا ابری را برمی انگیزند، پس آن را به سوی سرزمینی مرده می رانیم و زمین را بعد از مردگی اش به وسیله آن زنده می کنیم، زنده شدن مردگان همین گونه است. همانگونه که عالم دو فصل دارد یعنی مرگ زمستانی، و بیداری و شادابی در بهار، نظام آفرینش که انسان در آن زندگی می کند نیز دو فصل دارد. یعنی همین فصل دنیا که سرانجامش به مرگ منتهی می شود، و دومین فصل بیداری است که همان قیامت است. هم در آیات و هم در روایات بهار به قیامت تشبیه شده است و مرگ به دوران زمستان.

در فرمایش ائمه معصوم از جمله پیامبر مکرم اسلام(ص) به این مسئله اشار شده است، ایشان در حدیثی می فرماید: «اذا رأیتم الربیع فأکثروا ذکر النشور» هرگاه بهار وارد شد زیاد به فکر نشور(قیامت) باشید که شبیه بهار است. همانطور که بارانهای بهاری می بارد و آنچه در زمین خورده سر برمی آورد و زنده می شود، باران نشور هم بر عالم می بارد و آنچه در زمین پنهان شده از اعمال و افراد همه سر برمی آورند. انسانها سبز می شوند در حالیکه هم ظاهر و هم باطنشان سبز می شود. یعنی انسان وقتی در قیامت می روید با اعمالش می روید « یعرف المجرمون بسیماهم ...» برخلاف دنیا که انسانها اعمالشان در چهره شان خوانده نمی شود در قیامت انسان با اعمالش می روید.

نوروز که با تحویل سال و چرخیدن یک دور کامل زمین به گرد خورشید شروع مى‌شود، از جمله اعیادى است که جنبه ملى داشته و تاریخ پیدایش آن قبل از اسلام است. این عید با آمدن اسلام و زدودن خرافات از چهره آن مورد موافقت و تأیید ضمنى اسلام قرار گرفت. یعنی از سوی معصومان(ع)، موضع گیری روشن و شناخته شده مفصلی نسبت به نوروز مطرح نشده است. اما در معارف اسلامى آمده هر روزى که در آن گناه صورت نگیرد عید است چنان که امام صادق(ع)مى‌فرماید: "کل یوم لا یعصى اللّه فیه فهو یوم عید"

در روایات نیز آمده است که روزى براى حضرت على(ع) هدیه نوروزى آوردند، فرمودند این چیست؟ گفتند: اى امیرالمؤمنین(ع)، امروز نوروز است. حضرت فرمودند: هر روز را براى ما نوروز قرار دهید. امام صادق(ع) نیز درباره این عید فرموده‌اند: "... و هیچ نوروزى نیست که ما در آن متوقع گشایش و فرجى نباشیم زیرا نوروز از روزهاى ما و شیعیان ماست." امام خمینى(ره) نیز در یکى از پیام‌هاى نوروزى مى‌فرماید: "این عید هر چند یک عید اسلامى نیست، ولى اسلام آنرا نفى نکرده است."

مرحوم محمدحسین کاشف الغطاء در جواب این سؤال که اعتقاد شیعه و روش شما درباره روز اول سال (نوروز) چیست؟ چنین می نویسد: نوروز مقتضاى جهان است در بشر و حیوان و جماد، بلکه در آسمان و زمین و هوا و فضا؛ و بر این اساس روایاتى از اهل‌بیت(ع) درباره نوروز به ما رسیده که عید گرفتن را تأیید کرده‌اند و نیز به نماز، ذکر و عبادت سفارش نموده‌اند و....

با نو شدن طبیعت، از صمیم دل این ندا را برآوریم که: "یا مقلب القلوب و الابصار یا مدبر اللیل و النهار یا محوّل الحول و الاحوال حوّل حالنا الى احسن الحال" اى قلب کننده قلب‌ها و چشم‌ها؛ اى تدبیر کننده شب و روز اى متحول کننده حالات، حال ما را به بهترین حالات متحوّل کن.

یکی از سفارشات در اسلام تمیزی و پاکیزگی است که ایرانیان از دیرباز بر این خلق و خو بوده اند. خانه تکانی و تمیز کردن محل زندگی و نیز پوشیدن لباس نو و تمیز یکی از آداب نوروز است که مورد تأیید ائمه معصوم(ع) قرار گرفته است. امام صادق (ع) فرمودند: "هنگامى که نوروز آمد، غسل کن و پاکیزه‌ترین لباس‌هاى خود را بپوش و با خوش‌بوترین عطرها خود را معطر ساز."
 
ائمه اطهار(ع) رسم داشتند در اعیاد بزرگ اسلامی همچون عید قربان، عید فطر و به ویژه عید غدیر خم گشایش در زندگى خانواده خویش ایجاد نمایند. در احادیث مختلفی اهل‌ بیت(ع) سرپرست خانواده را به سخاوت و گشایش در زندگى در ایّام عید فرا خوانده تا خاطره‌اى شیرین و به یاد ماندنى براى اهل خانه به جاى ماند و حالت جشن و شادى پیدا کند. روزى شهاب به امام صادق(ع) عرض کرد: "حق زن بر شوهرش چیست؟” حضرت ‌فرمودند: "...هر میوه‌اى که مردم از آن مى‌خورند، باید به اهل خانه خود بخوراند و خوراکى را که مخصوص ایام عید است و در غیر ایام به آنها نمى‌رساند، در ایام عید براى آنان تهیه کند.”همچنین در روایات اسلامی بر روزه گرفتن و برپایى نماز در نوروز به شکرانه الهی سفارش شده است. نکته دیگری که می توان از آداب نوروز که در میان ایرانیان جاری است دریافت کرد، دیدار برادران و خواهران مسلمان و آگاهى از شادى‌ها و اندوه‌ آنان است که این از رسوم تأیید شده در دین اسلام است.