احسن الحال یعنی رسیدن به حال اصحاب الحسین

عقیق: برنامه «شب آسمانی» به تهیه کنندگی علیرضا قطبی، یکشنبه شب، با موضوع (تحول و تغییر احوال انسان) به مناسبت نزدیک شدن ایام سال نو، با حضور سید حمید خویی، پژوهشگر مذهبی با حدود 30 دقیقه تاخیر در پخش به روی آنتن شبکه قرآن و معارف سیما رفت.
بر پایه این گزارش، خویی در ابتدای بحث با اشاره به ماهیت و چیستی ابعاد وجودی انسان اظهار کرد: انسان موجودی دو بعدی شامل ابعاد مادی و معنوی و به بیان دیگر بعد فرادستی و فرودستی است که حالتی ایستا نداشته و مرتبا طور به طور و یا آن به آن می شود چنانچه در قرآن نیز اصطلاحا خداوند به انسان تشر می زند که که او را اطواری آفریده است.
وی ادامه داد: اساسا از مشخصات انسان که او را از حیوان متمایز می کند بعد کمالجویی نامحدود اوست که بر اساس همین اقتضا و عقل و علم و فطرتی که خداوند به او ارزانی داشته است حق ندارد حالت ایسنا داشته باشد چراکه هر چه خداوند به او عطا کرده در جهت رشد و تکامل انسانی است. 

این محقق و پژوهشگر حوزه دین افزود: حضرت علی(ع) فرمودند هر کس دو روزش برابر هم باشد زیان دیده است، لذا با توجه به این سخن امیرالمومنین(ع) می توانیم چنین تحلیل کنیم فردی که عمر سرمایه است و فردی که مصداق این سخن حضرت (ع) باشد یعنی سرمایه عمر را داده و چیزی نگرفته است.
وی با بیان اینکه نگاه قرآن و اهل بیت(ع) نسبت به زندگی از یک بعد اقتصادی است، تصریح کرد: حضرت علی(ع) می فرمایند الدنیا سوق الخسران؛ یعنی دنیا بازار ضرر و زیان است، البته این مساله یعنی (فائزون) و (خاسرون) متعدد در قرآن و روایات آمده است، واقعیت این است که انسان شاید بتواند دیگران را فریب دهد اما ضمیر خود و خودش را نمی تواند فریب دهد و حکمت تحول و سال جدید و نوروز همین است یعنی تامل انسان در این سوالات کلیدی.
خویی در ادامه ابراز کرد: امروز بشر پیشرفت های متعددی داشته است اما شرایط روحی اش ثبات ندارد، واقعیت این است که انسان مدار مادی و مدار معنوی دارد و همه شاخصه های روحی اعم از دافعه و جاذبه در درون انسان و آنچه که به او آرامش می دهد و آنچه که از او آرامش را می ستاند در دو مدار متفاوت تعریف شده است، به بیان دیگر انسان برای رسیدن به آرامش روحی بعضا حاضر است تا رنج های مادی را به جان بخرد.

این پژوهشگر عنوان کرد: در روزگار ما و با توجه به شیوه زیستی که انسان ها در جوامع مدرن با عنوان مولفه مدرنیزاسیون مواجه اند در واقع تقابلی است با هستی معنوی آدمی یعنی بعضا برای سلامت مادی انسان فکر شده است اما سلامت معنوی او فراموش شده است.
وی با بیان اینکه نگاه ادیان الهی نسبت انسان متعالی است، ابراز کرد: خداوند وعده داده است که انسان را از خوف و ترس می رهاند، به بیان دیگر قرآن به ما واکنش روحی را معرفی می کند. 

خویی ادامه داد: واقعیت این است که حیات دینی در همین دنیا دست متدینین را می گیرد، مگر جهاد فی سبیل الله که هیچ پاداشی درخور تقدیر از مجاهد فی سبیل الله نیست و خداوند وعده بهشت را به مجاهدان فی سبیل الله داده است، بنابراین انسان با تامل در خود است که می تواند به تغییر دست یابد.
وی با اشاره به شاخصه های احسن الحال تاکید کرد: انسانی که در چنین شرایطی سخت و در روزگار ما نسبت به ارزش ها توجه کند و حرکتی رو به جلو داشته باشد می تواند به چنین حالتی دست یابد، به بیان دیگر انسان در این مسیر می تواند به ارزش کیفی دست یابد و بهترین مثال در این رابطه هفتاد و دوتن از یاران امام حسین(ع) بودند که کیفی زیستند.
این محقق خاطرنشان کرد: اگر نو شدن فصل انسان را به سوی نو شدن فکر سوق دهد در این صورت تامل در وجود ادمی شکل گرفته و دچار یاس نمی شود، در حقیقت هر چه که انسان ضرر می بیند از قدر نداستن ناشی می شود، انسان قدر خود را نمی داند و فکر نمی کند که حول حالنا و سرمایه وجودیش چیست، لذا تامل در خود و دانستن قدر خویش مسیری برای تغییر در احوالات است.