عقیق: حجت الاسلام محمدرضا نصوری، معاون تبلیغ و ارتباطات مرکز تخصصی مهدویت در برنامه "منتظران" رادیو معارف که یک دوره آموزش رادیویی معارف مهدوی است به موضوع آسیب شناسی مهدویت پرداخت.
برداشت های انحرافی از انتظار چیست و چه نتایجی در پی دارد؟ مبناشناسی در مباحث مهدویت چطور از انحرافات جلوگیری می کند؟ چرا تلاش برای پرهیز از خطرها و کمین گاه ها به اندازه تلاش برای کسب معرفت دینی مهم است؟
وقتی نگاه ما به امام، نگاه امام به عنوان امام است، باید این معرفت را در خود نگاه داریم تا دچار لغزش نشویم، کسب معرفت باعث می شود تا بتوانیم چراغ راه داشته باشیم در این راه لازم است بدانیم که چه آسیب ها و چالش هایی ما را از این مسیر دور می کند.
برای هر امر مهمی با توجه به نوع اهمیتش خطرها و آسیب های زیادی وجود دارد، اگر بتوانیم تلاش کنیم که از این آسیب ها مصون بمانیم می توانیم جامعه خوبی را برای ترویج مهدویت ترسیم کنیم و به آن هدف غایی که بتوانیم به عنوان مهدی یاور و مهدی باور واقعی باشیم با نگاهی که نسبت به کسب معارف دینی با محوریت قران و معارف دینی داریم، برسیم.
در روایات اسلامی انتظار بالاترین اعمال معرفی شده است بنابراین با توجه به نوع نگاه هایی که نسبت به انتظار وجود دارد یک منتظر باید اعمالی انجام دهد که زمینه را فراهم کند تا مهدی موعود ظهور کند.
انسان منتظر باید پویایی داشته باشد، رو به جلو حرکت کند، حالت ایستایی و تنبلی نداشته باشد به طور مثال همین مقدار که تلاش می کنیم برای گرفتن منویات دنیایی همین تلاش را برای انتظار حضرت داشته باشیم.
بنابراین یکی از آسیب هایی که وجود دارد این است که برخی انتظار فرج را فقط در دعا می آورند و بیش از این برای خود وظیفه ای نمی دانند، اما این تمام کار نیست و بخشی از کار است، پس خودسازی، تلاش برای جامعه سازی و زمینه سازی چه زمانی باید صورت بگیرد، چطور می توانیم یک انسان دگر ساز در جهت زمینه سازی ظهور باشیم.
گروه دیگر معتقدند چون کاری از ما بر نمی آید پس تکلیفی هم نداریم، امام عصر در ظهور خود کارها را اصلاح می کنند، باید توجه داشت این تفکر اشتباه صورت مساله را پاک می کند که انسان نباید تلاش کند و تمام برنامه ها به دست خود امام انجام می گیرد، اینها افرادی هستند که اگر جلوی امام نایستند گوش به فرامین امام هم نمی دهند.
دسته دوم معتقدند چون کاری از دست ما بر نمی آید کاری انجام ندهیم و کارها را بسپاریم به کسانی که می توانند کاری کنند، خاستگاه این افکار کوته بینی و عدم بصیرت و معرفت کافی نسبت به دستورات دین است.
بعضی از افراد تفکرات و تفسیر جدیدی را در انتظار فرج می آورند مبنی بر این که ما نه تنها نمی توانیم جلوی فساد را بگیریم بلکه باید در این فضا به فساد و ظلم دامن بزنیم تا زمینه ظهور فراهم شود.
در این تفکر در قبل از انقلاب به امام خمینی خرده می گرفتند که شاه با ظلم هایی که می کند در حال فراهم کردن زمینه ظهور است. این تفکر از دو جا نشات گرفته اینکه معنی روایت افضل الاعمال را نفهمیدند، نکته دوم این که روایت را برای خود بد معنا کردند که "کما ملئت الارض ظلما و جورا" فکر می کنند باید همه مردم ظالم بشوند تا بعد حضرت ظهور کند در حالیکه نکته ظریف اینجاست که انسان توجه داشته باشد این روایت نمی گوید ظالم زیاد شود بلکه ظلم باید فراگیر شود.
باید بگوییم که انتظار فرج این است منتظر به وضع موجود معترض باشد و اگر وضع موجود را بدون امام نمی پسندد باید تلاش کند زمینه را برای در رکاب بودن فراهم نماید.
این آسیب ها نیز پیامدهایی برای جامعه منتظر دارد، قانع بودن به وضع موجود و عدم کوشش برای رسیدن به جامعه مطلوب نمی تواند باعث تلاش برای رسیدن به جامعه آرمانی که امنیت و رفاه بر اساس مبانی اسلام ناب دارد، شود. معترض نبودن به وضع موجود متاسفانه باعث عقب ماندگی، ناامیدی و پذیرش شکست در حوزه فردی و اجتماعی می شود این در حالی است که فراگیری ظلم باعث ناامیدی و یاس در جامعه می گردد.
راه درمان این نگاه انحرافی در انتظار این است که باید در مقابل هوی و هوس تقوی و خودسازی در پیش بگیریم و در مقابل کژاندیشی به کسب علم و معرفت و بصیرت خود بپردازیم. امام را امام بدانیم، به حاشیه نرویم و در یک فضای روشنگری به نگاه اصیل یک فرد منتظر برسیم.
یک انسان منتظر فضا و برنامه های خود را بر اساس مبانی اسلام تنظیم می کند، بنابراین اگر مبناها را خوب بشناسیم و تقسیم کنیم به انحراف نمی رسیم، اگر سطح معرفتی بالا بود حاضر نمی شویم هر جلسه ای برویم و هر چیزی را بشنویم.
یکی دیگر از آسیب های عرصه مهدویت که خاستگاه آن ناشی از عدم درک عمیق نسبت به امام می باشد این است که بعضی امام را مامن گاه می دانند که گرفتاریشان را برطرف کند. این افراد تلاش نمی کنند که امام را به عنوان چراغ راه بدانند و عدم نگاه جامع به دین دارند.
این افرد بر اثر هوی و هوس مردم را به جای اینکه خدا محور کنند شخص محور می کنند، در مرحله اول مردم را از نایبان عام و علما جدا می کنند و فضا را کاملا فراهم می کنند تا خود بتوانند مسائل عالمانه دین را روشنگری کنند در حالی که خودشون نگاهی به بحث ها ندارند.
این افراد می خواهند منتظران را از اهدافی که دارند فاصله بیندازند ما باید امام را به عنوان امام بشناسیم اگر جهل و نادانی که خاستگاه اصلی اکثر جریانان انحرافی در دین است در میان مردم گسترش یابد آنها را در دام شیادان می اندازد.