عقیق:مرز
بین بددلی و غیرت چیست؟ چگونه باید فهمید که عکس العمل انسان مربوط به بددلی است
یا غیرت؟
پاسخ:
«غیرت» صفتی است که در انسان موجب برانگیخته شدن فرد برای حفظ و حراست نسبت به چیزی میشود که آن فرد اهانت و بی‌حرمتی دیگران به آن‌را قبیح و ناشایست می‌داند؛ مانند غیرت دینی، غیرت ناموسی، غیرت وطن دوستی و... به عبارت دیگر، غیرت حالت عاطفی‌ای است که هنگام درک لزوم پاس‌داری و دفاع از کسی یا چیزی که موجب دلبستگی است، برانگیخته میشود.[1]
آنچه که در این‌جا مورد بحث قرار خواهد گرفت غیرت ناموس و خانواده است. و آن به معنای این است که انسان از اهل خود غافل نشود و اهمال در امری که عاقبت آن به فساد منجر میشود نکند و زنان خود را از دیدن مردان نامحرم حفظ کند.[2]
حس غیرت مانند یک نگهبان از ارتباط و اختلاط با نامحرم جلوگیری کرده و از طهارت و پاکی نوامیس مراقبت می‌کند و نمی‌گذارد نسل‌ها با یکدیگر درهم شده و نظام خانواده تهدید گردد. اگر نظام خانواده در یک جامعه از بین برود هرج و مرج ایجاد شده و تمام فضایل جامعه، از جمله هویت مشخص هر فرد، از بین می‌رفت.
همچنین در روایت دیگری حضرت علی(ع) هر مردی را که عفت داشته باشد نشانه‌ای از غیرت او دانسته و میفرماید: «دلیل غیرة الرّجل عفّته»؛ دلیل غیرت مرد عفت او است.
«غیرت» به معناى ننگ داشتن از نقص‌ها و عیب‌ها است، و «عفت» به معناى ترک حرام‌ها است، و مراد این است که هر کس عفت داشته باشد این نشان غیرت او است، و هر کس عفت نداشته باشد، آن نشان بىغیرتى او است؛ زیرا که بىغیرتى زیاده از این نباشد که مرتکب حرام شود و از آن نقص و عیب ننگ نداشته باشد.[4]
می‌روند و چنین حرکتی نه تنها خیلی از مردان را برانگیخته نمی‌کند، بلکه به نوعی مورد حمایت صریح و یا ضمنی شوهران خویش نیز قرار می‌گیرند. از چنین مردانی در لسان روایات به افراد بی‌غیرت یاد می‌گردد. این افراد مورد خشم خداوند قرار دارند و از سوی ائمه(ع) سخت نکوهش شده‌اند.
در
همین رابطه امام علی(ع) مردم آن زمان عراق را به واسطه بی‌توجهی برخی از زنان
نکوهش می‌کند و میفرماید:
«یَا أَهْلَ الْعِرَاقِ
نُبِّئْتُ أَنَّ نِسَاءَکُمْ یُدَافِعْنَ الرِّجَالَ فِی الطَّرِیقِ أَ مَا
تَسْتَحْیُونَ»؛[5] ای مردم عراق،
با خبر شدم که زنان شما در خیابان‌ها به مردان تنه میزنند، آیا حیا نمی‌کنید»؟!
مرزهای
غیرت و بددلی
اسلام دین بسیار واقع‌نگری است و تمام دستورات آن بر
اساس اعتدال و حفظ تعادل فرد، خانواده و اجتماع صادر گردیده است. اسلام در عین این‌که
غیرت را جزو ایمان می‌داند و بی‌غیرتی را نکوهش می‌نماید، بدگمانی و بددلی را نیز مذموم
دانسته و پیروانش را به دوری از این عمل وا می‌دارد. پژوهش‌های گسترده و عمیقی
برای مرزبندی دقیق میان غیرت و بددلی باید صورت گیرد تا به عنوان فرمولی لازم
الاجرا اعمال کرد،
حتی
این موضوع تا حد زیادی به شرایط فردی، مکانی و زمانی دارد با این وجود، با استفاده
از بعضی روایات می‌توان نوعی مرزبندی به دست آورد:
1. یکی از مهم‌ترین مرزهای غیرت و بددلی، بدگمانی و
قضاوت بر اساس سوء ظن‌ها است. غیرت بی‌جا که بر اساس بددلی است یک واکنش نامتعادل
به رفتار همسر است که ریشه در بدگمانی دارد و در نهایت منجر به تهمت زدن میشود؛ چرا
که دلیلی بر این‌که ناموس فرد واقعاً این کار را کرده باشد وجود ندارد و فرد بر
اساس گمان خود به او تهمت کاری را می‌زند. این عمل در نزد خداوند بزرگ، عملی بسیار
زشت و گناهی بزرگ است. در قرآن کریم، کیفر افرادی که بر زنان پاکدامن تهمت جنسی میزنند،
بسیار سنگین است. خداوند میفرماید: «و کسانی که به زنان پاکدامن تهمت [زنا] میزنند،
سپس چهار شاهد نمی‌‌آورند، ایشان را هشتاد تازیانه بزنید و دیگر هرگز شهادت آنان
را قبول نکنید و ایشان همان فاسق‌اند».
این شیوه نیز مورد نکوهش واقع شده است. امام علی(ع) در نامه‌ای به فرزندش امام حسن(ع) میفرماید: مبادا از خود غیرت نابجا نشان دهى؛ زیرا از این رهگذر، زن درست‌کار به نادرستى افتد، ولى در باره آنان محکم کارى کن، آن‌گاه اگر عیبى دیدى در مجازات کوچک و بزرگ درنگ مکن. مبادا زود مجازات کنى که در این صورت گناه را بزرگ‌تر جلوه دادهاى و براى پوزش خواهى ارزشى قایل نشدهاى.[6]
پی نوشت ها:
[1]. انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، ج 6، ص 5229، سخن،
تهران، چاپ اول، 1381ش.
[2]. نراقی، احمد، معراج السعاده، ص 221، هجرت، قم، چاپ
اول، 1371ش.
[3]. آقا جمال خوانسارى، محمد بن حسین، شرح آقا جمال
الدین خوانسارى بر غرر الحکم و درر الکلم، 7جلد، ج4 ؛ ص377، دانشگاه تهران -
تهران، چاپ: چهارم، 1366ش.
[4]. آقا جمال خوانسارى، محمد بن حسین، شرح آقا جمال
الدین خوانسارى بر غرر الحکم و درر الکلم، ج 4، ص 8، دانشگاه تهران، تهران، چاپ
چهارم، 1366ش.
[5]. کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، ج 5، ص 537، دار
الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[6]. ابن شعبه، حسن بن على، تحف العقول، ترجمه، حسن
زاده، ص 141، آل علیّ علیه السلام، قم، چاپ اول، 1382ش.
منبع:اسلام گوئست
211008
