عقیق: حجت الاسلام قاسم خانجانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در تبیین بحث صلوات و چرایی انجام این امر و رواج آن در میان مسلمانان گفت: گذشته از ثواب فراوانی که در منابع حدیثی و روایی ما برای صلوات ذکر شده است، موضوع صلوات یکی از مواردی است که درباره آن روایات فراوان به اشکال مختلف وجود دارد. یعنی نحوه و شکل کامل صلوات و بهترین نوع صلوات و کامل ترین نوع آن و سوالات دیگری در این زمینه، از ائمه علیهم السلام سوال شده و ایشان نیز پاسخ داده اند. اما چند نکته نیز در این بحث وجود دارد که باید بدان اشاره کرد.

وی افزود: نخستین مطلبی که هنگام صلوات باید مد نظر داشته باشیم این است که بر اساس آیه مبارکه « إِنَّ اللَّهَ وَ مَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیمًا» ما در صلوات، خداوند تبارک و تعالی و ملائکه را همراهی می کنیم. یعنی وقتی خداوند و ملائکه بر پیامبر صل الله علیه وآله درود می فرستند و ما نیز صلوات می فرستیم، نوعی همراهی با آنها در این امر صورت می گیرد.

فرستادن صلوات نوعی امتثال امر و اطاعت از دستور الهی است
این استاد حوزه و دانشگاه فرستادن صلوات را نوعی امتثال امر الهی دانست و تصریح کرد: اصل صلوات فرستادن نوعی امتثال امر الهی است چون در ادامه همین آیه به مومنین دستور داده می شود « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیمًا» البته در رابطه با موضوع «سلموا » بحثی وجود دارد که جایگاه طرح آن در اینجا نیست، این که مقصود و منظور از «سلموا» در اینجا موضوع «تسلیم بودن» است نه «سلام دادن» چرا که موضوع درود و سلام فرستادن قبل تر و با لفظ «صلوا» بیان شده و نیازی به تکرار مجدد آن نیست. بنابراین مسلمانان با فرستادن صلوات در حقیقت از این دستور خداوند که در این آیه بیان شده، اطاعت کرده و امتثال امر می کنند و فرمان الهی را انجام می دهند.

حجت الاسلام خانجانی در ادامه با اشاره به مسئله قدردانی و تشکر مومنین و مسلمین از حضرت رسول صل الله علیه وآله خاطر نشان کرد: این صلوات فرستادن نوعی تشکر کردن از نبی مکرم اسلام است. رسول خدا صل الله علیه وآله طبق آیه مبارکه « لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى» فرمودند: من اجر و پاداشی برای رسالتم از شما نمی خواهم مگر دوستی با اهل بیتم را و وقتی ما بر پیامبر و اهل بیت حضرت، صلوات می فرستیم این کار در واقع اظهار مودت، محبت و دوستی کردن با اهل بیت علیهم السلام و نوعی تشکر از رسول خدا صل الله علیه وآله شمرده می شود .

دعایی که بی برو برگرد و بلافاصله اجابت می شود
وی تصریح کرد: البته این نوع اظهار محبت و دوستی، یک وجه از دوستی و یک بعد از ابعاد اظهار دوستی با اهل بیت علیهم السلام است و می توان از آن به عنوان اظهار دوستی و محبت زبانی در قالب صلوات تعبیر کرد، اما اظهار دوستی و محبت عملی بر اساس روایات، در عمل کردن به دستورات ائمه و همراهی و هماهنگی با دستورات آنها و سیره و روشی که از ما خواسته اند، معنا و مفهوم می یابد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه صلوات را از جمله دعاهایی دانست که قطعا مستجاب می شود و در همین رابطه یادآور شد: دعاهای ما ممکن است مستجاب شود یا بنا به دلایلی به اجابت نرسد همچنان که بسیاری از دعاها مستجاب نمی شود و گاهی نیز برخی دعاها به اجابت می رسند یا با تاخیر مستجاب می شود. اما «صلوات» نوعی دعا و نوعی درخواست درود برای پیامبر و آل پیامبر صل الله علیه وآله بوده و از جمله دعاهایی است که حتما مستجاب می شود. چون وقتی از خدا می خواهیم که بر پیامبر و آلش درود بفرستد خداوند نیز به دلیل علاقه و رضایت از این خاندان، این دعا را اجابت می کند و اینگونه نیست که با این درخواست مخالفتی وجود داشته باشد یا موضوع تاخیر و درنگ در آن مطرح باشد.

 حجت الاسلام خانجانی افزود: طلب درود و صلوات برای پیامبر صل الله علیه وآله و اهل بیت آن حضرت از دعاهایی است که قطعا و بلافاصله به اجابت می رسد و همان زمان که دعا و درخواست صلوات انشاء و طلب می شود در همان زمان نیز مستجاب می گردد. نکته دیگر در این رابطه آنست که چون این دعا، دعای قطعا اجابت شده است، بنابراین اگر در کنار آن دعاهای دیگری نیز داشته باشیم امید استجابت دعاهای دیگر نیز بسیار زیاد است. یعنی ما اگر به تنهایی از خدا چیزی را بخواهیم ممکن است با تاخیر یا موانعی مواجه باشد اما وقتی آن را در کنار صلوات بر پیامبرصل الله علیه وآله  مطرح می کنیم، با توجه به اجابت قطعی صلوات، دعاهای دیگر نیز به اجابت نزدیک می شود و اگر مانع یا مصلحتی که ما از آن اطلاع نداریم در کار نباشد، حتما مستجاب می شود.

عملی که دعا را به اجابت نزدیک می کند  
وی در ادامه راز تاکید بر صلوات در هنگام دعا را همین مسئله اعلام کرد و گفت: سر این که تاکید شده همواره ابتدا و انتهای دعاها با صلوات همراه باشد همین نکته است. چرا که وقتی خداوند به شکل مکرر در ابتدا و انتهای دعای ما ذکر صلوات را مشاهده می فرماید و آن را اجابت می کند با توجه به فضل، کرم و بزرگواری حضرت حق، اگر مانعی برای اجابت یا مصلحتی برای تاخیر در اجابت دعا وجود نداشته باشد، ان شاء الله دعاهای دیگر ما نیز مستجاب می شود. بعنوان مثال فرض کنید در یک جمع مهمانی، در میان افرادخوب و شایسته حاضر در جمع، گروهی افراد ناشایست نیز حضور داشته باشند. آیا هنگام پذیرایی این افراد را از جمع جدا کرده و از آنها پذیرایی نمی کنند؟ دعاهای ما نیز ممکن است مانند افرادی باشد که با سایرین هماهنگی ندارند اما چون در کنار صلوات و درخواست درود و سلام بر پیامبر قرار می گیرد، امید استجابت آن بیش از دیگر مواقع خواهد بود.

آیا صلوات ما اثری برای اهل بیت علیهم السلام دارد؟ 

این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه در پاسخ به این سوال که این صلوات ها، چه تاثیری برای پیامبر صل الله علیه وآله و ائمه معصومین علیهم السلام دارد؟ گفت: در این که صلوات، دعای مستجاب قطعی است و قطعا به اجابت می رسد و خداوند نیز همان لحظه و بلافاصله درود و سلام و صلوات خود را بر پیامبر و آل او نازل می کند، شکی نیست اما در پاسخ به این سوال که صلوات فرستادن ما به چه درد آنها می خورد؟ باید گفت تاثیر آن در موضوع ارتقاء درجه و ارتقاء تقرب مطرح می شود. ائمه اطهار علیهم السلام با تمام مقامات عالی که از آن برخوردار هستند اما باز امکان کسب تقرب و مقام بالاتر برای آنها وجود دارد. زیرا رسیدن به مقامات و کمالات، حد نهایی ندارد و نمی توان گفت آخرین مقام و درجات کمالی که به عنوان مثال د ر بهشت قرار داده شده، کدام مقام و کدام جایگاه است. به عبارت دیگر درجات و مراتب ارتقاء انسان، حد یقف و مرز مشخص و معینی ندارد که بتوان پایانی برای آن تعریف و تعیین کرد چون نهایت همه کمالات و مقامات خداوند تبارک و تعالی است که بی نهایت است. بنابراین انسان به هر میزان درجات و مقامات که کسب کند باز جای پیشرفت دارد. صلوات های ما نیز باعث ارتقاء مقام و درجات اهل بیت علیهم السلام می شود.

حجت الاسلام خانجانی تاکید کرد: برخی بزرگان نیز از بعد دیگر به این مسئله نگاه کرده و عنوان کرده اند که با توجه به این که درخواست سلام و صلوات ما برای اهل بیت علیهم السلام باعث تقرب ما به اهل بیت می شود از سوی دیگر آنها را نیز در صدد درخواست از خداوند و شفاعت نزد خدا نسبت به ما قرار می دهد. یعنی ما از این طریق توجه آنها را به خود جلب می کنیم تا آنها نیز برای ما از درگاه الهی طلب رحمت و مغفرت داشته باشند.