عقیق: بارگاه نوراني حضرت امام رضا (ع) در مشهد، سالهاست كه پذيراي زايران هشتمين امام شيعيان است. حرم مطهري كه هرسال در روزهاي مختلف، حجم عظيمي از زايران ايراني و شيعيان ساير كشورها را در خود جاي مي‌دهد.
در اين بارگاه نوراني، مثل بقيه زيارتگاهها وسايل مختلفي براي استفاده خادمان و كاركنان وجود دارد. اما بعضي از اين وسايل، منحصر به بارگاه نوراني امام رضا (ع) است و به قولي، «اختصاصي» همين جاست. اين گزارش، شما را با بعضي از اين ابزار و وسايل آشنا مي‌كند. چيزهايي كه فقط مي‌شود در حرم مطهر امام رضا (ع) ديد:

ابزار نقاره زني
چهار نوع طبل و كرنا و لوازم متعلق به آن، از جمله ابزاري است كه در اتاق مخصوص نقاره زني حرم مطهر نگهداري مي‌شود. طبل‌ها از كاسه‌هاي بزرگ و كوچك مسي و چدني است كه پوست دباغي شده بر روي آن كشيده شده و با دو چوب ساده به طول تقريبي بيست سانتي‌متر نواخته مي‌شوند و كرناها سازهاي بادي به طول تقريبي ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتي‌متر است كه از جنس مس يا برنج ساخته شده و آب كُرم داده شده اند. طبل‌ها و كرناها در مشهد ساخته مي‌شوند.

ابزار نقاره زنی

 دوشاخه كفشداري نقره

اين دوشاخه كفشداري قديمي كه الان در موزه مركزي آستان قدس نگهداري مي‌شود، ۲۰۲ سانتي‌متر طول و ۶ سانتي متر عرض دارد. اين اثر از ميراث آستان قدس رضوي است كه در حرم مطهر و در بخش كفشداري استفاده مي‌شده است.

اين دوشاخه از جنس نقره بوده و دو كفش نقره‌اي نيز به دو شاخهٔ آن آويزان است. جنس دستهٔ اين دوشاخه از چوب است كه ورقه‌هايي از جنس نقره روي آن كار شده و دو شاخهٔ فولادي نيز به سر چوب متصل شده است. در يكي از ورقه‌ها به خط شكسته نستعليق كتيبهٔ «…عهد توليت جليله ميرزا…» حك شده است كه به دليل ناقص بودنش احتمال مي‌رود كه اين تكه از ورقهٔ فلزي از جايي كنده شده و به اين قسمت متصل شده است.

دوشاخهٔ متصل شده به اين دستهٔ چوبي با دسته‌اي كوتاه و به‌وسيلهٔ فشار و چكش‌كاري اتصال يافته است. كفش‌هاي آويزان به اين دوشاخه درويشي‌مانند، نقره‌اي و با تزئين‌هاي اسليمي و كنده‌كاري شده‌اند. اندازهٔ اين كفش‌ها۸×۳ سانتي‌متر است.

جاروي پر طاووس

اين جارو همان طور كه از نامش پيداست، با پرهاي طاووس ساخته شده است. اين جارو ۱۰۲/۵ سانتيمتر طول دارد. يعني دقيقا به اندازه واقعي پر طاووس. عرض دهانهٔ بالاي جارو هم ۱۳ سانتيمتر است.

اين جارو را زني به نام «حاجيه نواب والده سالار» در سال ۱۲۶۳ هجري قمري يعني نزديك به ۱۷۰ سال پيش وقف حرم مطهر امام رضا (ع ( كرده بود. دستهٔ اين جاروي پرطاووس با دسته‌پوش مرواريددوزي شده‌اي پوشانده شده است.
تعداد پرهاي طاووس به كار رفته در اين جارو در حال حاضر ۹۰ پر است ولي تعداد پرهاي اوليه ۱۰۰ پر بوده است.

تزيينات پارچهٔ دسته‌پوش از جنس مخمل قهوه‌اي تيره، ابريشمي و به شكل ذوزنقه است. ساق بزرگ ذوزنقه محل نگهداري پرهاست و ساق كوچك‌تر داخل دستهٔ طلا قرار دارد. جنس مواد رودوزي بيشتر از مرواريد اصل بحريني در سه اندازهٔ مختلف است.

اين جارو الان در موزه مركزي آستان قدس نگهداري مي‌شود.

دست نقره

بالاي ضريح مطهر امام رضا (ع) سالها محل قرارگرفتن اين دست نقره اي بود. اثري كه مربوط به اواخر دوره قاجار يا اوايل دوره پهلوي است و حالا از ميراث آستان قدس رضوي محسوب مي‌شود. شيوهٔ ساخت آن ريخته‌گري است. دست نقره براي جمع‌آوري نذورات بالاي ضريح مطهر استفاده مي‌شده است. يك پنجهٔ پنج انگشتي اجزاء اين دست را تشكيل داده است كه انگشت‌ها از محل بندها به داخل كمي جمع شده‌اند.
دست به‌وسيلهٔ فلزي زائد كه قسمت بالاي آن باريك‌تر و انتهايش برجسته و طوق‌مانند است به دسته‌اي فلزي مخروطي شكل جوشكاري شده است. به انتهاي اين دسته يك چوب بلند داخل مي‌شده و به‌وسيلهٔ اين دسته نذورات روي ضريح جمع‌آوري مي‌شده است.

منبع:حج

211008