عقیق:در میان همه مردم دنیا مرسوم است که هر کار مهم و با ارزشی را به نام بزرگی از بزرگانشان آغاز می کنند و کلنگ ساخت و تأسیس هر موسسه و سازمانی را به نام فرد مورد علاقه شان بر زمین می زنند و آن کار را با شخصیت مورد نظرشان ارتباط می دهند. برای استمرار و پایندگی یک برنامه و کار بهتر است آن را به موجود پایدار و جاودانی ارتباط دهیم، موجودی که فنا و زوال در ذات پاکش راه ندارد، چون همه موجودات جهان هستی محکوم به فنا و نابودی هستند مگر ذات پاک خداوند و اگر چیزی بخواهد باقی و جاودانه باشد باید با آن ذات لایزال مرتبط داشته باشد.

پس خداوند رمز بقا و جاودانگی است و باید هر کاری را با یاد و نام او آغاز کرد و در سایه او قرار داد و از او استمداد طلبید. به همین دلیل است که در نخستین آیه قرآن کریم می گوییم: «بسم الله الرحمن الرحیم؛ به نام خداوند بخشنده بخشایشگر».

البته این کار نباید تنها از جنبه ظاهری و صوری باشد و تنها به لفظ آن اکتفا نمود بلکه باید از نظر واقعیت و معنا با او پیوند داشته باشد. چون این ارتباط و پیوند انسان را در مسیر صحیح قرار می دهد و از هر گونه انحراف باز می دارد و به همین دلیل چنین کاری حتی به پایان و سرانجام می رسد و پر برکت است.

در حدیث معروفی از پیامبر اکرم(ص) چنین آمده است: «کل امر ذی بال لم یذکر فیه اسم الله فهو ابتر؛ هر کار مهمی که بدون نام خدا آغاز گردد، بی فرجام است.»(1)

حضرت نوح(ع) در آن طوفان سخت و سهمگین هنگام سوار شدن بر کشتی و حرکت بر روی امواج کوه پیکر آب که هر لحظه آن با خطرات و فراوانی همراه بود برای رسیدن به مقصد و ساحل نجات و پیروزی بر مشکلات به یاران خود دستور می دهد که در هنگام حرکت کشتی و نیز در وقت توقف آن «بسم الله» بگویند: «وَ قالَ ارْكَبُوا فیها بِسْمِ اللّهِ مَجْراها وَ مُرْساها إِنَّ رَبّی لَغَفُورٌ رَحیمٌ»؛(2)

ذکر «بسم‌الله» در آغاز هر کار بر فقر انسان نسبت به خداوند دلالت دارد

«یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ؛ اى مردم شما به خدا نیازمندید و خداست که بى‏نیاز ستوده است» اشاره به این دارد که فقر انسان مطلب تازه‌ای نیست که قرار باشد گفته شود. فقر مشهود همه انسان‌هاست انسان روزانه نیازمند است اما نمی‌داند باید به چه کسی رجوع کند؛ این آیه حاکی از فقر الی‌الله انسان و نیازمندی همیشگی انسان به خدا است، اینکه گفته می‌شود هر کاری که خواستید بکنید با نام خدا شروع کنید و سر هر سفره‌ای که نشستید برای هر طعام یک «بسم الله» بگویید و یا اگر برایتان مقدور نیست بر هر طعام «بسم الله» بگویید پس زمانی سر سفره نشستید بگویید «بسم الله من اوله الی اخره» برای همه طعام‌ها، اشاره به این فقر انسان و نیازمندی او به خداوند دارد.

1- ( بسم الله الرحمن الرحیم ) سرآغاز کتاب الهی است، « بسم الله » نه تنها در ابتدای قرآن، بلکه در آغاز همه ی کتب آسمانی بوده است.

2- حرکت و توقف کشتی نوح (ع) به نام خدا بود ( بسم الله مجریها و مرسیها )(3)

3- حضرت سلیمان (ع)، وقتی ملکه سبا را به ایمان به خداوند فرا خواند، دعوت نامه ی خود را با جمله ی ( بسم الله الرحمن الرحیم ) برای او فرستاد.

4- « بسم الله » رمز آن است که در شروع کار نیاز به دلگرمی و امید و رحمت است و مبدأ و منشأ همه ی قدرت ها و رحمت ها خداست. از این رو، بعد از کلمه « الله » رحمن و رحیم به کار رفته است.پیامبر نیز رسالت خویش را با نام خدا شروع کرد.( إقرأ باسم ربّک )(4)

5- پیامبر اکرم (ص) فرمود: هرکار مهمی که بدون نام خدا شروع شود، بی فرجام است؛ « کلّ أمر ذی بال لم یذکر فیه بسم الله الرّحمن الّرحیم فهو أبتر »(5)

6- ابن عباس می گوید که از علی(ع) پرسیدم: چرا سوره ی برائت « بسم الله » ندارد؟ فرمود: « بسم الله» امان و مایه ی امنیت است و در سوره ی برائت امان وجود ندارد و فرمان جنگ داده شده است؛ « لأنّها أمان و برائه، نزلت بالسّیف لیس فیها أمان )(6)

7- امام صادق(ع) می فرماید: هرگز (بسم الله الرّحمن الرّحیم ) را ترک نکن، گرچه بخواهی بعد از آن شعری بخوانی؛ « لا تدع بسم الله الرّحمن الرّحیم و ان کان بعده شعر » (7)

8- امام حسن عسگری(ع) می فرماید: گفتن بسم الله یاری خواستن از خداوند در جمیع شئون زندگی است؛ «بسم الله ای أستعین علی أموری کلّها بالله »(8)

9- امام باقر(ع) می فرماید: بسم الله نزدیک ترین اسم به اسم اعظم خداوند است «بسم الله الرحمن الرحیم أقرب الی اسم الله الأعظم من ناظر العین الی بیاضها » (9)

پی نوشت ها:

1_ (بحارالانوار، ج 16، باب 58)

2_(هود، 41)

3_ (هود، 41)

4_ (نور، ج 1 ، ص 12)

5_ (بحار، ج 19 ، ص 60)

6_(مستدرک الوسائل، ج 2 ، ص 33)

7_(نورالثقلین، ج 1 ، ص 6)

8_(نورالثقلین، ج 1 ، ص 12)

9_(نور الثقلین، ج 1، ص 21)

منبع:جام

211008