پاسخ به شبهات وهابیت/امام علی‌(ع): مرا رها کنید و دیگرى را بجویید!

عقیق:سلفی‌گری تکفیری به گرایش گروهی از سلفیون گفته می‌شود که مخالفان خود را کافر می‌شمارند و مطرح‌ترین آنان «وهابیت تکفیری» با محوریت عربستان سعودی است.

وهابیت تکفیری یکی از مشکلات دنیای کنونی مسلمانان (شیعه و سنی) است. آنها با اتهام‌های ناشایستی که به شیعیان می‌زنند باعث گمراهی مسلمانان و عده زیادی از مردم دنیا می‌شوند.

پاسخ‏:

الف: خلافت به دو صورت متصور است و آن دو، تفاوت روشنى با هم دارند:

1. خلافت منصوص، که تعیین خلیفه از جانب خدا است. خلافت به این معنا قابل فسخ و یا صرف نظر کردن نیست. در این مورد خلافت به ‏سان نبوت است و وظیفه‏‌اى است الهى که بر دوش فردى نهاده مى‌‏شود.

2. خلافت انتخابى، که خلیفه از سوى مردم برگزیده مى‌‏شود. گفتنى است امام علیه‌السلام خلافت به معناى دوم را نمى‏‌پذیرد.

توضیح این‏‌که: مردم پس از عثمان، از على‏ بن ابى‏طالب خواستند به ‏سان سه خلیفه پیشین، با بیعت، زمام امور را به دست گیرد و امام علیه‌السلام در این حال با بیان: «مرا رها کنید و دیگرى را بجویید.» به این خواسته پاسخ مثبت ندادند.

نپذیرفتن چنین خلافت و بیعتى، نشانه این نیست که امام، خلیفه منصوص و واقعى نبود، بلکه نشانه آن است که روش پیشینیان را نادرست‏ و غیر صحیح مى‏‌دانست.

امّا امام چرا نمى‌‌‏پذیرفت؟ براى این‌‏که آنان در موقعیتى سراغ على (ع) آمدند که روحیه پاکى که در عصر رسالت بر صحابه حاکم بود، از میان رفته و روح دنیاپرستى و زراندوزى بر بخشى از صحابه حکومت مى‏کرد.

تاریخ از اندوخته‌‏هاى هولناک طلحه و زبیر و عبدالرحمان‏‌بن عوف و سعدبن ابى سرح، پرده برداشته است.

خلیفه پیشین، یک پنجم از غنایم آفریقایى را به مروان بن حکم داد، و این کار به قدرى زننده بود که گروهى از صحابه صریحاً به نقد کار خلیفه پرداختند و شاعرى گفت:

وأعطیت مروان خمس ال / غنیمة آثرته وحمِیتَ الحِمَى‏

یک پنجم غنایم افریقیه را به مروان دادى و او را برگزیدى و از خویشاوندان خود حمایت کردى.

امام در چنین وضعیتى مى‌‏گوید: من شایسته خلافت بر این مردم نیستم. بروید و کسى را پیدا کنید که با این روش هماهنگ باشد، ولى آنگاه که اصرار مردم را دید، ناگزیر شد براى حفظ وحدت مسلمین و جلوگیرى از متلاشى شدن قوا و نیرو، بیعت را بپذیرد ولى راه و روش خود را به وسیله اوّلین سخنرانى خود، اعلام کرد و تمام اسراف‌‏کارى‌‏ها که به وسیله خلیفه پیشین رخ داده همه باید به بیت‏المال برگردد؛ چنان که فرمود: «وَ اللَّهِ لَوْ وَجَدْتُهُ قَدْ تُزُوِّجَ بِهِ النِّسَاءُ وَ مُلِکَ بِهِ الْإِمَاءُ لَرَدَدْتُهُ عَلَى مُسْتَحِقِّیهِ، فَإِنَّ فِی الْعَدْلِ سَعَةً، وَ مَنْ ضَاقَ عَلَیْهِ الْعَدْلُ‏ فَالْجَوْرُ عَلَیْهِ أَضْیَقُ».(1)

«به خدا سوگند هرگاه به اموال نامشروع و غارت شده از بیت‌‏المال، صداق زنان قرار گیرد و کنیزان با آن خریدارى شوند، من آن را به بیت المال باز مى‌‏گردانم؛ زیرا در عدل و داد گشایشى است و هرکس عدل و داد براى او ناخوشایند باشد، ستم و بیداد برایش ناخوشایندتر است.»

ب: پرسش‌گر، سخن امام را به طور کامل نقل نکرده است.

براى روشن شدن این حقیقت که چرا حضرت دعوت و بیعت مردم را نپذیرفت، ناگزیریم سخن امام علیه‌السلام را به‏ نحو کامل نقل کنیم:

امام فرمود: «مرا واگذارید و دیگرى را بجویید. ما به استقبال کارى مى‏‌رویم که داراى رویه‏‌ها و رنگ‏‌هاى گوناگون است. دل‏‌ها برابر آن بر جاى نمى‏‌ماند و خردها پایدار نخواهند بود. همانا کران تا کران را ابر فتنه پوشیده و راه روشن، تیره و ناشناس گردیده است. بدانید که اگر من درخواست‏‌تان را بپذیرم، شما را بر اساس آن‏‌چه خود مى‌‏دانم خواهم برد و به گفته این و آن و سرزنش سرزنش کنندگان گوش نخواهم داد.» (2)

حضرت در این کلام، گوشه‏‌اى از حقایق و وضعیت حاکم بر آن عصر را شرح مى‏‌دهد و روش و منش خویش را در اداره حکومت را ارائه مى‌‏کند. برخى از ویژگى‏هاى حاکم بر جامعه آن روز، عبارت‏اند از:

* تغییر تدریجى در سنت رسول‌‏اللَّه(ص) پس از 23 سال؛ مانند برترى دادن عرب بر عجم، موالى بر بندگان و ...

* رفتار عثمان در باره تقسیم ناعادلانه بیت‌‏المال و گماردن نزدیکان خود از بنى‌‏امیه بر امارت و ... که موجب شورش مسلمانان و قتل او گردید.

* طمع (نهج، خطبه 164) جمعى از بیعت کنندگان با امام براى استفاده از فرصت‏‌هاى حکومتى. (3)

* شایعه حرص و اصرار امام براى دست یابى به حکومت.(4)

* وجود معاویه و بغض وى نسبت به امام، که نزدیک‌‏ترین افراد خاندانش در زمان پیامبر خدا(ص) به دست امام على علیه‌السلام به قتل رسیده‏‌اند و او دنبال بهانه است تا امام را به دست داشتن در قتل عثمان متهم کند و به بهانه قصاص با قاتلان عثمان دست به هر کارى مى‏‌زند.(5)

* پیش بینى امام از بروز فتنه‌‏ها که ده سال پیش از انتخاب عثمان مطرح کرد.(6)و اکنون نیز آن حضرت ادامه آن را به شکل تیره‌‏تر و سهمگین‏‌تر، به وضوح مى‌‏بیند و تصریح مى‏‌کند دل‌‏ها و عقل‏‌هاى مردم در برابر آن، پا برجا نخواهد ماند. (7)

و امورى دیگر از این دست موجب شد تا امام بدون مجامله، با تفهیم حقیقت و روشن ساختن وضعیت بحرانى آن روز براى مردم، حجت را بر آنان تمام کند تا پس از بیعت نیز بهانه و توجیهى براى دیگران باقى نماند و اعتراضى علیه امام راه نیفتد؛ از همین رو، امام بعدها بر این نکته تأکید مى‌‏ورزد و مى‌‏فرماید: «لَمْ تَکُنْ بَیْعَتُکُمْ إِیَّایَ فَلْتَةً ...». (8) «بیعت شما با من بدون اندیشه و تأمل نبود که اکنون آن را بشکنید.»

امیرمؤمنان علیه‌السلام در باره علت سکوت خود پس از سقیفه و پذیرش حکومت پس از قتل عثمان، مى‌‏گوید: «فَأَمْسَکْتُ بِیَدِی حَتَّى رَأَیْتُ رَاجِعَةَ النَّاسِ قَدْ رَجَعَتْ عَنِ الْإِسْلَامِ یَدْعُونَ إِلَى مَحْقِ دِینِ مُحَمَّدٍ صلى الله علیه و آله فَخَشِیتُ إِنْ لَمْ أَنْصُرِ الْإِسْلَامَ وَ أَهْلَهُ أَنْ أَرَى فِیهِ ثَلْماً أَوْ هَدْماً تَکُونُ الْمُصِیبَةُ بِهِ عَلَیَّ أَعْظَمَ مِنْ فَوْتِ وِلَایَتِکُم ...».(9)

«من دست برداشتم، تا آنجا که دیدم گروهى از اسلام بازگشته و مى‏‌خواهند دین محمد(ص) را نابود کنند. ترسیدم اگر اسلام و مسلمانان را یارى نکنم، رخنه‏‌اى در آن ببینم یا شاهد نابودى آن باشم که مصیبت آن بر من سخت‏‌تر از رها کردن حکومت بر شما است، که کالاى چند روزه دنیاست و به زودى ایام آن مى‌‏گذرد.» (10)

پی نوشت ها:

1_(نهج البلاغه، خطبه 15)
2_(نهج البلاغه، خطبه 92)
3_(نهج، حکمت 191 و 202)
4_ (نهج، خطبه 172)
5_ (نهج، نامه 10، 28 و 64)
6_ (شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 1، ص 195)
7_(نهج البلاغه، خطبه 92)
8_(نهج، خطبه 136 و نامه 54)
9_ (نهج البلاغه، نامه امام به مردم مصر، شماره 62)
10_(پاسخ جوان شیعى به پرسشهاى وهابیان، ص 48)

منبع: فارس

211008