مشخصات امام هادی(ع)

نام آن امام "علی" است و در سال ۲۱۲ (ه.ق) در نزدیکی مدینه تولد یافته و در ۴۱ سالگی به شهادت رسیدند. پدر ارجمند آن حضرت، امام محمد تقی(ع)، نهمین امام شیعیان و مادرشان "سمانه" هستند.

مشهورترین لقب‌های مبارک امام دهم، "هادی"، "نقی" است. (۱)(۲)

اخلاق امام هادی(ع)

امام هادی(ع) به پاکی زندگی و بندگی خدا شهره بود. از فضیلت‌ها و ویژگی‏‌های ایشان، علم، حلم، کرم، هیبت و عظمت بود و همواره به عبادت و طاعت خدا مشغول بود. (۳) (۴)

امام هادی(ع) پیروان خویش را از "حسادت"، "بدزبانی" و همنشینی با گمراهان نهی می‏‌کرد و می‏‌فرمود:

«دنیا مانند بازاری است که برخی در آن برای آخرت خویش سود می‏‌برند و برخی زیان می‏‌کنند.»(۵)

فضیلت‏‌های امام دهم(ع) موجب گشت تا بسیاری از افراد شیفته آن حضرت شوند و حتی دشمنان به مدح و ستایش‌ ایشان لب بگشایند.(۶)

مدت امامت امام هادی(ع)

حضرت هادی(ع) پس از شهادت پدر به سال ۲۲۰ (ه.ق) منصب امامت را بر عهده گرفت و در آن روزگار، هشت ساله بودند. مدت امامت ایشان ۳۳ سال. ۱۳ سال در "مدینه" و ۲۰ سال در "سامراء" بود.

خلفای زمان امام هادی(ع)

در زمان امامت امام هادی(ع)، شش خلیفه عباسی بر مسند قدرت نشستند که اسامی آنها عبارت است از:

۱. معتصم۲. واثق3. متوکل۴. مُنتصَر۵. مستعین۶. مُعتَزّ. (۹)

خصوصیات دوران امام هادی(ع)

روزگار امام هادی(ع) از حساس‏‌ترین دوران حیات شیعه است. ویژگی این دوران، ستم جانکاه و استبداد کامل دستگاه خلافت است.

متوکل از خودکامه‏‌ترین خلفای عباسی، در این روزگار حکومت می‏‌کرد و دشمنی و کینه ویژه‏‌ای با خاندان پیامبر (ص) داشت.

در عهد او شیعیان به سختی می‏‌زیستند و بی‌حرمتی‌ها و ستم‌های فراوانی به آنان روا می‏‌شد. متوکل آشکارا به ساحت مقدس علی بن ابی طالب(ع) اهانت کرده و حرم شریف حضرت حسین بن علی(ع) را ویران ساخت و امام هادی(ع) را به سختی زیر نظر داشت و به هر بهانه‏‌ای ایشان را احضار می‏‌کرد و آزار می‌داد.

او مردم مدینه و مکه را از معاشرت با علویان (پیروان امام علی(ع)) منع کرد. اگر کسی‏ کمکی به شیعیان می‏‌رسانید، به سختی عقوبت می‏‌شد.

وضعیت مالی شیعیان بسیار بغرنج بود، به گونه‏‌ای که گفته‏‌اند زنان علوی برای نماز گزاردن به حد کفاف چادر نداشتند و گاه یک چادر را میان خود می‏‌گرداندند و به نوبت نماز می‏‌گزاردند. (۱۰)

هر چند امام هادی(ع) در این ایام پیوسته در زندان نبود، حکومت به سختی از ایشان مراقبت می‏‌کرد و رفتار آن حضرت را به صورتی دقیق زیر نظر داشت. مأموران حکومتی بارها به ناگاه خانه امام(ع) را می‏‌جستند تا شاید بهانه‏‌ای برای آزار آن حضرت بیابند.

حکومت عباسی از این گذر می‏‌خواست بر شخصیت امام علی‌النقی(ع) آسیب زند و ایشان را از چشم مردم بیندازد و با آزار یاران و شیعیان امام(ع) مکتب تشیع را از پیشرفت باز دارد.

فعالیت‌های امام هادی(ع) برای ترویج اسلام حقیقی

نشر معارف دینی و دفاع از اسلام ناب در آن روزگار، تدبیری خردمندانه و سنجیده‏‌کاری طلب می‏‌کرد. امام هادی(ع) برای دست یافتن بدین هدف، فعالیت‌های خود را در دو بخش سامان داد:

پاسخگویی به شبهات مخالفان

بهره‏‌گیری از هر گونه فرصتی که پیش می‏‌آمد برای باز کردن باورهای حق شیعه. این فرصت‏‌ها معمولا از گذر شرکت امام(ع) در مجالس علمی و پاسخگویی‌های ایشان به شبهه‌های مخالفان رخ می‏‌دادند.

پشتیبانی معنوی و مادی از شیعیان

امام هادی(ع) در این بخش از فعالیت‌های خود، نیازهای فکری و معیشتی پیروان خویش را بر می‏‌آورد و معارف حق تشیع را به آنان می‏‌آموخت و بنیه دینی‏ شان را توانمند می‏‌ساخت.(۱۱)

با الهام از تعالیم امام هادی(ع) بود که برخی علویان، علیه عباسیان می‏‌شوریدند و حکومت را به زحمت می‏‌انداختند.(۱۲)

امام هادی(ع) با فداکاری و کوشش پیوسته، اسلام راستین را از گزند انواع تحریف مصون داشت و مشتاقان تعالیم دینی را از آن بهره‏‌مند ساخت و جایگاه والای امامت در آیین اسلام را برای مومنان عصر خویش تبیین کردند.

۱_(مصنفات الشیخ المفید، ج۱۱، ص۲۹۷.)

۲_(مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۵۲۳.)

۳_(الاصول من الکافی، ج۱، ص۴۹۹.)

۴_(اعیان الشیعه، ج۲، ص۳۷.)

۵_(بحارالانوار، ج۷۵، ص۳۶۶.)

۶_(بحارالانوار، ج۵۰، ص۲۱۱-۲۱۲.)

۷_(اعلام الوری، ص۳۷۷.)

۸_(کافی، ج۱، ص۳۲۵.)

۹_(مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۵۰۵.)

۱۰_(مقاتل الطالبیین، ص۵۹۹.)

۱۱_(پیشوایان ما، ص۲۶۱.)

۱۲_(امام هادی و نهضت علویان.)

منبع:پژوهشکده تحقیقات اسلامی، کتاب فرهنگ شیعه، ص۱۲۱۱۲۴.

پایگاه اطلاع رسانی اندیشه قم www.andisheqom.com

211008