چرا انسان دچار "غفلت" می شود و راه رهایی از آن چیست

عقیق: بنيان غفلت هاي انسان در جلوه هاي گوناگون آن، فراموشي خداوند و بي خبري از حقايق هستي است. رهاورد اين صفت زشت و زيانبار، دل سپردن به هواها و هوس ها، چشم دوختن به سرگرمي ها و لذت بردن از نافرماني هاي خداوند مهربان است.

با اندك نگاهي به مجموع معارف روشني بخش در مي يابيم جدي گرفتن مسئوليت هاي خود در برابر خويشتن، خداوند و خلق خدا يگانه فريادرس و مددكار انسان براي نجات از غفلت و ضلالت و دستيابي به عظمت و عزت است.با وجود دل مشغولي هاي پوچ و بي ارزش و بي خبري از ياد خدا در زندگي، شاخ و برگ هاي غفلت يكي پس از ديگري نمايان مي شود.

شور و اشتياق نسبت به مال اندوزي، بي تفاوتي نسبت به رزق ناپاك و مال حرام، كوچك شمردن سلسله دستورهاي انسان ساز و مستحبات، فرو رفتن در سرگرمي هاي به ظاهر زيبا و فريبا، اسارت در زنجير هاي ويرانگر آرزوهاي دور و دراز، حضور در محافل گناه و دلخوشي به شوخي هاي زشت و زيانبار، بي ميلي نسبت به عبادات و سرانجام نفرت و بيزاري از ارزش هاي ديني و الهي از نشانه های غفلت هستند.

اگر غفلت به معناي بي خبري، مستي مال و مقام، غرور و خودپرستي يا بي بصيرتي و دل مردگي است، آنچه به انسان هوشياري و خداجويي، سنجيدگي در پندار و گفتار و رفتار يا بصيرت و بينايي در عرصه هاي مختلف فردي و اجتماعي مي بخشد،عوامل دور كننده غفلت به شمار مي آيد.

ياد خدا و ذكر پروردگار عامل موثر و مفيدي براي غفلت زدايي از ساحتو جود انسان است. زيزا ذكر نور است و نور با تاريكي يا غفلت يك جا جمع نمي شود. نا گفته پيداست هنگام ياد خدا، آگاهي و هوشياري با تو جه به آنچه مي گوييم روشنايي بخش دل و ديده است نه آنچه بر زبان جاري كنيم.

خداوند مهربان ذكر را چنين مي داند و مي فرمايد: پس به ياد من باشيد تا با ياد شما باشم.. پروردگار خود را بسيار ياد كن؛و به هنگام صبح و شام،او را تسبيح بگو... پروردگارت را در دل خود، از روي تضرع و خوف، آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان، ياد كن و از غافلان مباش.(1)

توجه به نماز واجب و اداي آن در وقت خاص خود، نشانه اي روشن از انس و علاقه انسان به عبادت، به ويژه نماز است و اين خود نسيمي روح نواز از نورانيت و رحمت الهي است كه با خود غبارهاي غفلت را از وجود مي زداييم و روشني عشق و انديشه عبوديت، بصيرت و بيداري به انسان مي بخشد.

استغفار به ويژه در هنگامه هاي خاص همانند سحرگاهان نشان ديگري از غير غافلان و متوجهان به ذات اقدس پروردگار مهربان است.از اين رو خداوند خود فرمان اين شيوه عرشي را مي دهد و مي فرمايد: از پروردگار خويش آمرزش طلبيد،سپس به سوي او باز گرديد؛تا شما را مدت معين از مواهب زندگي اين جهان به خوبي بهره مند سازد و باران آسمان را پي در پي بر شما بفرستد؛و نيرويي بر نيرويتان بيفزايد.. او بسيار آمرزنده است. باران هاي پر بركت آسمان را پي در پي بر شما فرستد و شما را با اموال و فرزندان فراوان كمك كندو باغ هاي سر سبز و نهر هاي جاري در اختيار تان قرار دهد.(2)

"تقوا و پرهيز گاري " يكي ديگر از علائم دوري از غفلت و آرام گرفتن در آغوش سعادت و سيادت است. تقوا به معناي حفظ، صيانت و نگهداري است از آنجا كه لازمه محافظت از چيزي، پرهيز و احتياط است و اغلب اين مهم همراه با ترس است، به طور مجازي تقوا را به معناي پرهيز يا خوف بيان كرده اند،چنان كه "اتقواالله " را از خدا بترسيد معنا نموده اند، در حالي كه معناي صحيح آن خود را از گزند كيفر الهي حفظ كنيد است.

"ياد مرگ" نشان شاياني از هوشياري در زندگي و نماد گويايي از آسيب ماندن از غفلت زدگي است. به گونه اي كه با فضيلت ترين زهد در دنيا، ارزنده ترين عبادت خدا و برترين تفكر، ياد مرگ دانسته شده است كه باعث رهاوردي همانند رضايت به اندك دنيا، فراهم سازي باغي از باغ هاي بهشت است. در يك نگاه ياد مرگ، انسان را از ريشه هاي عميق وابستگي و زنجير هاي سخت دلبستگي به جلو ه هاي زيبا و فريباي زندگي راحت و آسوده مي كند و به اين باور مي رساند كه دنيا گذرگاه است نه اقامتگاه همه ما مسافر و ميهمان هستيم نه مقيم و صاحب اختيار.  

پی نوشت ها:

1_(سوره بقره آيه 152 ،آل عمران آيه 41 ،اعراف آيه 215 ).

2_(سوره هود آيه 52 ،نوح آيه 10)

منبع:مهر

211008