۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۱۷ : ۲۳
چگونگی لحظات مرگ !
از آیات و روایات اسلامى، چنین بر مىآید كه مرگ براى مومنان، انتقال از زندان به باغ، و از زحمت و سختى به استراحت و آسایش است، و براى كافران و غیر مومنان، انتقال از باغ به زندان، و از آسایش به سوى سختىها و ناگوارىها است.
عقیق: بعضى مى پندارند روز قیامت، خیلى دور است، زیرا مثلا حضرت آدم(ع)، نوح، ابراهیم، موسى(ع) و... قوم خود را از حساب و كتاب روز قیامت مى ترساندند، ولى از آن عصر تاكنون هزارها سال گذشته، ولى هنوز قیامت بر پا نشده و شاید میلیونها سال دیگر نیز قیامت بر پا نگردد، بنابراین آیا اكنون براى پاداش صدها هزار سال بعد، عمل نیك انجام دهیم؟ و یا اكنون خود را براى مجازات هزاران یا میلیونها سال بعد، آماده سازیم؟
براى كسانى كه این گونه افكار سۆال انگیز دارند، پاسخهاى گوناگون و متعدد و جود دارد، یكى از این پاسخها این است كه فرضا، فرا رسیدن قیامت، هزاران سال بعد رخ دهد، ولى عالم برزخ (كه همان عالم قبر است) كه در مقایسه با قیامت، قیامت صغرى مىباشد، در چند قدمى ما است، و گاهى بین ما و آن تنها یك دقیقه فاصله است، مانند كسى كه جوان نیرومند و سالم و شوخ و شنگى است و در اتومبیل نشسته، ناگهان تصادف دل خراشى روى مىدهد و او هماندم از عالم دنیا به عالم برزخ وارد مىگردد، و یا مجاهدى راستین در صحنه جنگ با دشمن، آن چنان به عالم برزخ نزدیك شده كه فاصله او با عالم برزخ، گاهى كمتر از چند ثانیه است.
بنابراین همه ما باید توجه داشته باشیم كه شاید روز را به شب نرسانده و یا شب را به روز نرسانده، از این عالم، به عالم برزخ كوچ كنیم، و در آن عالم، بلافاصله نخستین دادگاه ما توسط دو فرشته نكیر و منكر شروع مىشود، و به دنبال آن پاداش و كیفر برزخى تحقق مىیابد.
امام سجاد(ع) فرمود: همانا، قبر، باغى از باغهاى بهشت، یا گودالى از گودالهاى دوزخ است. (1)
شخصى پرسید عالم برزخ چیست؟ امام صادق(ع) فرمود: برزخ همان عالم قبر است، كه فاصله بین آغاز مرگ تا پدید آمدن روز قیامت، مى باشد.(2)
سَكَرات مرگ یا سختىهاى آستانه عالم برزخ
همه می دانیم كه مرگ حق است، و همه موجودات، سرانجام طعم مرگ را مى چشند.(3)
و نیز مسلم است كه مرگ، كه انتقال از دنیا به عالم برزخ است، همراه شدائد و سختىها است، كه از آن به سَكَرات مرگ و گاهى به غَمَرات مرگ تعبیر مىشود.
از آیات و روایات اسلامى، چنین بر مىآید كه مرگ براى مومنان، انتقال از زندان به باغ، و از زحمت و سختى به استراحت و آسایش است، و براى كافران و غیر مومنان، انتقال از باغ به زندان، و از آسایش به سوى سختىها و ناگوارىها است
در قرآن، در آیه سوره ق مىخوانیم: و جائت سكرة الموت بالحق ذلك ما كنت منه تحید: و سرانجام، سختىهاى مرگ، به حق فرا رسد، (و به انسان گفته مى شود) این همان چیزى است كه از آن مى گریختى.
لحظات مرگ براى هر انسانى، سخت و ناگوار است، چرا كه از یكسو مساله فراق و جدائى از دوستان و آنچه روح انسان سالها با آن خو گرفته است، پیش مى آید. و از سوى دیگر خود در را در چنگال حوادث بعد از مرگ مى نگرد، حوادثى كه با محاكمه و مجازات و كشف باطن، و تنهایى همراه است و نگرانى شدید در مورد نتیجه اعمال و سرنوشت نهائى، احساس مى شود.
در مورد اول (فراق)، مرگ یك مرحله انتقالى مهم است، و انسان در آن لحظه، تمام پیوندها را كه با آنها خو گرفته، قطع مىكند، ناپایدارى و بى ثباتى جهان را لمس مىنماید، و خود را كاملا براى ورود به جهانى تازه مىبیند، و در این حال تلخى فراق را مىچشد.
امام على(ع) مى فرماید: مرگ همراه سختىهائى شدیدتر از آنچه در وصف بگنجد و یا با ترازوى عقل سنجیده شود مىباشد.(4)
و طبق بعضى از روایات، حتى مردان خدا و پیامبران كه نه دل بستگى به دنیا داشتند، و نه وحشتى از آینده، از سختىهاى لحظه مرگ، این لحظه انتقالى، نگران بودند، چنانكه در مورد رسول خدا(ص) روایت شده در لحظات آخر عمر مباركش، دست در ظرف آبى مىكرد و به صورت مىكشید و زبانش به ذكر لا اله الا اللّه حركت مى نمود و فرمود ان للموت سكرات: مرگ، شدائد و سختى هایى دارد.(5)
امام حسن(ع) در لحظات آخر عمر، گریه مى كرد، یكى از حاضران گفت: اى پسر رسول خدا (ص)! تو با آن مقام ارجمندى كه در پیشگاه خدا دارى و بیست و یك بار پیاده از مدینه به مكه به حج رفتى، و سه بار هم اموالت را به مستمندان دادى، در عین حال گریه مى كنى؟ امام حسن(ع) در پاسخ فرمود: همانا گریه مىكنم براى دو موضوع، براى وحشت روز قیامت و براى جدائى از دوستان. (6)
غمرات مرگ براى ظالمان
در آیه 93 سوره انعام مى خوانیم: ولو ترى اذ الظالمون فى غمرات الموت و الملائكه باسطوا ایدیهم اخرجو انفسكم الیوم تجزون عذاب الهون بما كنتم تقولون على اللّه غیر الحق...
و اگر بینى هنگامى كه (این) ظالمان در شداید مرگ فرو رفته اند و فرشتگان دستها را گشوده، به آنان مى گویند جان خود را خارج سازید، امروز مجازات خواركنندهاى در برابر دروغهایى كه به خدا بستید و در برابر آیات او تكبر ورزیدید ،خواهید داشت.
به طور كلى از آیات و روایات اسلامى، چنین بر مى آید كه مرگ براى مومنان، انتقال از زندان به باغ، و از زحمت و سختى به استراحت و آسایش است، و براى كافران و غیر مومنان، انتقال از باغ به زندان، و از آسایش به سوى سختىها و ناگوارىها است.
در قرآن، در آیه 16 سوره حشر مىخوانیم: كمثل الشیطان اذ قال للانسان اكفر فلما كفر قال: انى برى منك انى اخاف اللّه رب العالمین.
شخصى پرسید عالم برزخ چیست؟ امام صادق(ع) فرمود: برزخ همان عالم قبر است، كه فاصله بین آغاز مرگ تا پدید آمدن روز قیامت، مى باشد
كار منافقان، همچون شیطان است كه به انسان گفت: كافر شو (تا مشكلات تو را حل كنم) هنگامى كه او كافر شد، شیطان گفت: من از تو بیزارم، من از خداوندى كه پروردگار عالمیان است، ترس دارم.
بعضى از مفسران مىگویند: این آیه بیانگر برخورد شیطان با انسان در لحظات آخر عمر است، شیطان سعى مىكند تا انسان را در حالت كفر از دنیا ببرد، و به خصوص هنگام مرگ، كه یك حالت ضعف شدید است، شیطان به انسان نزدیك مىشود و اشیاء مورد علاقه او را به او نشان مىدهد، و با همان اشیاء او را تا سر حد كفر مىكشاند، آنگاه از او بیزارى جسته و از نزد او فرار مىكند.
سخن آخر
شخصى از امام سجاد(ع) پرسید: مرگ چیست؟ امام سجاد(ع) فرمود: براى مومن، كندن لباس چركین و پر حشرات است، و گشودن بندها و زنجیرهاى سنگین، و تبدیل آن، به فاخرترین لباسها و خوشبوترین عطرها، و راهوارترین مركب ها، و مناسب ترین منزلها است. و براى كافر مانند كندن لباسى است فاخر، و انتقال از منزلهاى مورد علاقه، و تبدیل آن به چرك ترین و خشن ترین لباسها و وحشتناك ترین منزلها و بزرگترین عذاب.(7)
پی نوشت ها:
1_(تفسیر برهان، ج 3، ص 120)
2_ (تفسیر برهان، ج 3، ص 120)
3_ (آل عمران - 185)
4__ (غررالحكم)
5_ (تفسیر روح البیان، ج 9، ص 188 )
6_(امالى صدوق، مجلس 39، حدیث 9- بحار، ج 6، ص 159)
7_(بحارالانوار ج 6، ص 155)
عالم برزخ در چند قدمى ما ـ محمد محمدى اشتهاردى
سایت مرکز تعلیمات اسلامی واشنگتن
منبع:تبیان
211008
گزارش خطا
