عقیق: بررسی تفاوت میان پرسش‌های برزخ و قیامت، شناخت دقیق‌تری از مسیر بازخواست الهی به ما می‌دهد.
سوالات قیامت و برزخ
ما یک سوال در عالم برزخ داریم و یک سوال هم در عالم قیامت.
سوال‌هایی که در عالم برزخ می‌شود، یک بازجویی اولیه است؛ سوالی از کلیات و اصول عقاید و بعضی از اصول اعمال. ولی در قیامت، از ریز و درشت عقاید و اخلاقیات سوال می‌کنند.
مثلاً در برزخ از اصل نماز سوال می‌کنند: آیا نماز می‌خواندی یا خیر؟ اما در قیامت می‌پرسند: فلان نمازی که خواندی، نیتت چه بود؟ آیا لباست غصبی بود یا خیر؟ قرائت و رکوع و سجودت درست بود یا نه؟ جزء به جزء سوال می‌کنند. در برزخ، کلیات عقاید را سوال می‌کنند؛ یعنی آن چیزی که محور اصلی تشکیل شخصیت انسان است.
اصلی‌ترین عنصری که شخصیت انسان و جهت‌گیری و مسیر زندگی دنیایی او را تشکیل می‌دهد، باورها و عقاید اوست؛ اینکه آیا عقاید کلی در زندگی را باور دارد یا نه. این، اولیه‌ترین و مهم‌ترین عنصر تشکیل‌دهندهٔ شخصیت فرد است. درست است که اخلاقیات و رفتارهای انسان هم در شخصیت او اثرگذارند، اما مهم‌ترین عنصر تشکیل‌دهندهٔ شخصیت، عقاید است. و لذا از آن‌ها سؤال می‌کنند.
می‌پرسند: معبود تو در این عالم که بود؟ دینت چه بود؟ پیامبر و امام تو که بودند؟ و از یک تعداد محدود اعمالی که آن اعمال، شاهد اعتقادات هستند، مثل نماز، روزه، خمس، حج، نیز سؤال می‌شود.
همچنین می‌پرسند: کسب و درآمدت از چه راهی بوده؟ حلال یا حرام؟ جوانی و عمرت را در چه راهی مصرف کرده‌ای؟
حالا چرا از این اعمال سؤال می‌کنند؟ چون این اعمال، اصلی‌ترین اعمالی هستند که شاهد بر صدق اعتقادات‌اند. اگر من بگویم «من خدا را قبول دارم و اعتقادات را دارم»، بعد می‌گویند: نشانه‌ات کو؟ نمازی که باید می‌خواندی، کجاست؟ تو که می‌گویی امام و پیامبر را قبول داری، چرا سهم امام را غصب کردی؟ چرا خمس ندادی؟ چرا درآمدت را از هر راهی به دست آوردی؟ چرا عمرت را به بطالت گذراندی و در راه معصیت خدا؟
پس از جزئیات نمی‌پرسند. این سوالات مثل سوالات امتحانی پرسیده نمی‌شود که وقتی برای پاسخ‌دادن بگذارند. ملائکه خیلی راحت آن‌ها را از فرد درمی‌آورند.
داریم که اگر فرد به این سؤال‌ها سربلند پاسخ داد، نتیجه‌اش این می‌شود که عالم برزخ گشایش پیدا می‌کند و دری از بهشت به روی او باز می‌شود؛ یعنی از آن باغ، یک باغچه‌ای به او داده می‌شود؛ یک جلوه‌ای از بهشت قیامتی به او داده می‌شود که در این مدت راحت باشد.
اما کسی که از این سؤال‌ها رد نشود، نتیجه‌اش این می‌شود که دری از جهنم برای او باز می‌کنند.
باید تکلیف فرد از همان قدم اول روشن بشود. پس سؤوال قبر، از همان ابتدای ورود به برزخ است. ما سرگردانی نداریم.
حجت الاسلام مسعود عالی
منبع:حوزه
