عقیق: در زمان حکومت شاه سلیمان صفوی، شیخ‌الاسلام دربار شد و در این فرصت به پاک‌سازی جامعه از مفاسد پرداخت، طوری که «ادوارد براون»؛ محقق و شرق‌شناس انگلیسی از علامه به‌عنوان بزرگ‌ترین و مقتدرترین مجتهدان دوره صفویه یاد کرده است.
روایت شده: «روزی در مجلسی که علامه حضور داشت، چند نفر از لوطیان وارد مجلس شدند؛ لوطی‌باشی با کنایه به علامه گفت: جناب مجلسی ما لوطی‌ها صفات خوبی هم داریم، مثلاً در نمک‌شناسی بی‌نظیریم!
علامه گفت: قبول ندارم که نمک شناسی، زیرا ۴۰ سال است نعمت خدا را می‌خوری و معصیت خدا را می‌کنی. لوطی‌باشی نزد علامه رفت و گفت: من توبه کردم تو از خدا بخواه که مرا بیامرزد.»
این علامه‌زاده اصفهانی تمام عمر درخشید
علامه محمدباقر مجلسی سال ۱۰۰۶ شمسی در اصفهان به دنیا آمد و از همان کودکی تحت تعالیم پدرش یعنی محمدتقی مجلسی قرار گرفت که خود او نیز از دانشمندان بزرگ عصر صفوی به شمار می‌رفت و به‌عنوان مجلسی اول شهرت پیدا کرد.
علم و معنویت در این خانواده موروثی بود و محمدباقر به‌عنوان کوچک‌ترین پسر خانواده همان راهی را رفت که پیش‌تر دو برادر و تنها خواهرش رفته و آن‌ها نیز از بزرگان شیعه زمان خود بودند. البته محمدباقر بعدها از آن‌ها پیشی گرفت و به‌قدری مستعد بود که در نوجوانی به‌خاطر استعداد فراوانش از بزرگان زمان همچون ملاصدرا و شیخ حر عاملی اجازه روایت گرفت و به منبع معتبری برای نقل احادیث تبدیل شد.
کسی که صرفاً به فعالیت در این زمینه بسنده نکرد و در تمام عمرش به فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی مختلف در منصب‌های رسمی مشغول بود.
حجت‌الاسلام موسوی مطلق کارشناس مذهبی و مدرس حوزه علمیه در این باره به می‌گوید: «خداوند به‌وقت و عمر ایشان بسیار برکت داده بود که توانست چنین کارهای بزرگی انجام دهد. یکی از مهم‌ترین کارهای ایشان مبارزه با صوفیه بوده، بطوریکه دوره علامه از ناامن‌ترین دوران برای صوفیه به شمار می‌رود.
همچنین تاسیس نماز جمعه از دیگر خدماتی است که از این عالم به یادگار مانده است.»
شاهکاری که ۴۰۰ سال پیش خلق شد
کمتر از ۴۰ سال از عمرش می‌گذشت که فهمید باید در مسیری متفاوت قدم گذارد. جمع‌آوری روایات و احادیث اهل‌بیت خواسته او برای ادامه زندگی بود، چون یک خلأ بزرگ در مسیر علم‌آموزی احساس می‌کرد. این را می‌توان از مقدمه بحارالانوار فهمید.
علامه در مقدمه این کتاب، انگیزه‌اش از این کار بزرگ را این چنین ذکر می‌کند: «سبب تألیف کتاب این است که من در دانش‌آموزی در انواع علوم حریص بودم و بعد از سپری‌کردن بخشی از عمر در دانش‌های گوناگون و اندیشیدن به ثمرات و غایات این علوم دریافتم که علم، تنها از چشمه وحی و روایات اهل‌بیت (ع) حاصل می‌شود و در آخرت تنها این دانش سودمند است. ازاین‌رو به اخبار و روایات معصومین (ع) پرداخته‌ام.»
همچنین می‌گویند دیگر انگیزه‌ای که علامه را به این کار واداشت، بی‌نیاز کردن شیعیان از گرایش به تفکرات و جریانات انحرافی برای رسیدن به پاسخ‌های بنیادین اعتقادی بود، بنابراین او از حدود ۴۰ سالگی تا پایان عمر برای گردآوری بحار تلاش کرد و نهایتاً اثری ارزشمند با دریایی از روایات به یادگار گذاشت که به دایره‌المعارف شیعه معروف است و امام خمینی (ره) در مورد آن فرموده‌اند: «بحار، خزانه همه اخباری است که به پیشوایان اسلام نسبت‌داده‌شده است.»
علامه در ۷۲ سال زندگی پربرکتش، بیش از ۷۰ اثر در بیش از ۲۰۰ جلد تألیف کرد؛ یعنی میانگین سالی ۱۹۱۲۵ سطر! که بحارالانوار به‌عنوان مشهورترین اثر او به شمار می‌رود و در قالب ۱۱۰ جلد در اختیار شیعیان قرار گرفته است. علامه محمدباقر مجلسی خالق غنی ترین منبع حدیث شیعی، حدود ۳۰ تا ۴۰ سال از عمرش را گذاشت و از ۳۷۵ منبع کمک گرفت تا روایات و احادیث اهل‌بیت به‌عنوان میراثی ارزشمند برای شیعیان به یادگار بماند.
بحارالانوار یک کتاب عادی نیست!
وقتی از بحارالانوار به‌عنوان جامع‌ترین کتب روایات اهل‌بیت حرف می‌زنیم، شاید خیلی‌ها دلشان بخواهد این کتاب را در دست گرفته و سفری کنند به دنیای اهل‌بیت و روایاتی که از آن به‌یادگارمانده اما نکته اینجاست که بحارالانوار نه یک کتاب معمولی بلکه کتابی تخصصی است و مردم عادی فقط از طریق متخصصان و اهل‌فن، از مطالب این کتاب بهره‌مند شوند.
حجت‌السلام موسوی مطلق در این باره توضیح می‌دهد: «این درست که بحارالانوار از کتب معتبر ماست و احادیث آن با حساسیت فوق‌العاده از سوی علامه مجلسی انتخاب شده اما درک آن و جمع تعارضات، کار هر کسی نیست و بدون کمک‌گرفتن از اهل‌فن نمی‌توان به فهم درستی از این کتاب رسید، بنابراین اگر شخصی بخواهد بحارالانوار را بیاموزد، حتماً باید از متخصصین این حوزه کمک بگیرد.»
بحارالانوار کتابی است کامل از احادیث و روایات، دربردارنده موضوعات مختلفی از قبیل تفسیر، فقه، احوالات و سیره پیامبران و اهل‌بیت (ع)، کلام، تاریخ، فلسفه و سایر مسائل علوم اسلامی که علامه مجلسی به دسته‌بندی این موضوعات پرداخته و می‌توان با مراجعه به جلدهای مختلف، به مباحث موردنظر دسترسی پیدا کرد.
این استاد حوزه در مورد بخش‌هایی که می‌تواند برای افراد عادی آموزنده باشد، می‌گوید: «مجلدهایی که در سیره و زندگانی اهل‌بیت (ع) پرداخته شده، مجلد هفدهم حاوی مواعظ و حکم امامان، مجلد شانزدهم که به آداب و سنن می‌پردازد و مجلد ۱۳ از دوره ۲۵ مجلدی به نام مهدی موعود، از بخش‌های مفید و اثرگذار برای مردم عادی به شمار می‌رود.
البته آثاری چون حلیه‌المتقین که در زمینه آداب و سنن نوشته شده و حیات‌المقلوب که در زمینه زندگانی پیامبران و ائمه معصومین (ع) است، می‌تواند برای مردم بسیار مناسب باشد.»
منبع:فارس
