عقیق: نام، هویت و سرنوشت؛ این سه عنصر از دیرباز در فرهنگ‌ها و باورهای مختلف، پیوندی ناگسستنی داشته‌اند.
برخی معتقدند تغییر نام می‌تواند کلید حل مشکلات و دستیابی به آرامش باشد، اما آیا این باورها از دیدگاه علم و دین قابل تایید هستند؟
این گفت‌وگو با بررسی روایات و شواهد علمی، به واکاوی این موضوع پرداخته است و در این مسیر، با حجت الاسلام والمسلمین سید احمد موسوی درچه کارشناس قرآن و حدیث به ابعاد فقهی و شرعی این باورها پرداختیم که در ادامه در اختیار شما مخاطبین محترم قرار می‌دهیم.
سؤال:
آیا شواهد علمی یا تحقیقاتی و... وجود دارد که نشان دهد تغییر نام می‌تواند به بهبود وضعیت زندگی، حل مشکلات یا رفع بیماری‌ها کمک کند؟
و آیا از منظر دینی (با توجه به دین اسلام)، آیا تغییر نام توصیه شده است؟ در چه شرایطی تغییر نام می‌تواند مورد تأیید باشد و آیا تأثیری بر زندگی فرد دارد؟
پاسخ:
در دین اسلام داشتن نام نیکو یک ارزش است و می تواند در روح و جسم انسان اثرات مثبتی داشته باشد؛ از این رو شایسته است هر مسلمانی برای فرزندان خود نام های نیکو با معانی خوب انتخاب کند زیرا نام خوب تداعی کننده معنای خوب و نام بد تداعی کننده مفاهیم زشت بد می باشد که ممکن است موجب تمسخر و بی احترامی به انسان گردد.
ولی نکته اینجاست که اسم و نام تا چه اندازه می تواند در زندگی انسان تاثیرگذار باشد که با انتخاب نامی خاص یا تغییر نام، بتوان از تاثیرات خوب آن استفاده و از تاثیرگذاری بد آن اجتناب کرد.
آنچه از احادیث استفاده می شود این است که انتخاب نام نیکو موجب احترام، عزت و برکت برای شخص می باشد
برخی از روایات در این زمینه از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
إنَّ أوَّلَ ما یَنحَلُ أحَدُکُم وَلَدَهُ: الاسمُ الحَسَنُ، فَلْیُحَسِّنْ أحَدُکُمُ اسمَ وَلَدِهِ.
نخستین چیزی که هر یک از شما به فرزندش پیشکش می کند نام نیکوست؛ بنابراین هر کدام شما نامی نیکو بر فرزند خویش نهد. (بحارالأنوار: ۱۰۴/۱۳۰/۲۰)
پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: فرزندان خود را به نام پیامبران نامگذاری کنید، و نیکوترین نامها عبدالله و عبدالرحمن است. (مکارم اخلاق صفحه ۲۲)
امام کاظم (علیه السلام) فرمود: در خانه ای که نام محمد، احمد، علی، حسن، حسین، جعفر، طالب، عبدالله و فاطمه از زنان باشد، فقر و تنگدستی به آن خانه وارد نمیشود. (وسائل الشیعه جلد ۱۵ صفحه ۱۲۹)
امام باقر (علیه السلام) از پدرانش نقل میکند که فرمودند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نام های زشت مردان و شهرها را تغییر میداد. (وسائل الشیعه جلد ۱۵ صفحه۱۲۴)
وَفَدَ علی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله فقالَ: ما اسمُکَ ؟ فقالَ: بَغِیضٌ، فقالَ: أنتَ حَبِیبٌ. فَسَمّاهُ حَبیبا.
به عنوان نماینده اعزامی خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله رسید، حضرت پرسید: نامت چیست؟ عرض کرد: بغیض. حضرت فرمود: تو حبیب هستی و بدین ترتیب، او را حبیب نام نهاد. ( اُسد الغابة: ۱/۶۸۱/۱۰۶۷ )
روایات زیادی در باب انتخاب نام و یا تغییر آن وجود دارد ولی هیچکدام از آنها توصیه به انتخاب و یا تغییر اسم بر اساس حروف ابجد و علوم غریبه نکرده است و ملاک آن روایات نیکوئی نام و معنای خوب داشتن است.
برخی ادعا کرده اند برای پی بردن به طالع شخص باید ابتدا نام فرد و نام مادر او را به ابجد کبیر در آورده و با هم جمع نمایید. سپس حاصل جمع را بر ۱۲ تقسیم کنید. عدد باقیمانده از این تقسیم، طالع شخص را بر اساس ۱۲ برج خاص نشان می‌دهد و می گویند اینکه فرد در هر یک از ۱۲ طالع قرار بگیرد طبعش به یکی از عناصر چهارگانه طبیعت یعنی آتش، خاک، باد یا آب گرایش پیدا خواهد کرد.
برای طالع بینی بر اساس حروف ابجد ابتدا باید برج طالع خود را بیابید هر سال ۱۲ ماه دارد و به هر ماه طالعی نسبت داده‌اند.
در مورد خصوصیات کلی برجها گفته شده که:
در طالع حمل، اسد و قوس، گرایش طبع به آتش است. کسانی که طبع آتشی دارند، زود عصبانی شده و زود هم آرام می‌شوند. همیشه آغازگر جنگ و جدال هستند، اما کینه در دل نگه نمی‌دارند. بدن آنها پرحرارت و تشنه است.
در طالع ثور، سنبله و جدی، گرایش طبع به خاک است. افراد با طبع خاکی همیشه متواضع و فروتن هستند، ساکتند و با دیگران با احترام رفتار می‌کنند.
در طالع جوزا، میزان و دلو، گرایش طبع به باد است. کسانی که طبع بادی دارند، مغرور، تندخو، زیرک
به این ترتیب اسمی که ابجد آن فرد را در یکی از این ۱۲ طالع قرار دهد می‌تواند روی طبع و سرشت فرد تاثیر بگذارد.
به عنوان نمونه به یکی از برج ها و خواص ادعایی آن اشاره می شود:
برج ۱ _ حمل
طالع زنان: زنی که طالع او حمل باشد از نظر ظاهر بلندقد با ابروان کشیده است. او زیرک و داناست و ورودش به هر خانه باعث برکت می‌شود. با همسرش مهربان است و در کار خانه توامند و مدبر است. در طول زندگی ممکن است همسایه‌ای داشته باشد که با او دشمنی دارد. نشانه ان زن کوتاه قد و چشم آبی و سفید چهره که در ظاهر با او در مقام دوستی است و در باطن در مقام دشمنی و....
طالع مردان: مردی که به طالع حمل باشد بلند قد و خوش اخلاق و خوش اقبال است. در طرف راست صورت او خال یا نشانه‌ای است که برای او خوش شانسی می‌آورد. از دروغ بدش می‌آید وخودش نیز باید از دروغ و حرام دوری کند. وقتی کاری ناشایسته میکند زود پشیمان می‌شود. زود عصبانی می‌شود، ولی زود هم خشمش فروکش میکند. بهتر است کارهای اقتصادی خود را در اردیبهشت انجام دهد و...
مطالب ادعایی فوق هیچ گونه مستند روایی و شرعی ندارد تا بتوان براساس آن عملی انجام داد نتیجه مطلوب و مشروعی به دست آورد و علاوه بر آن، این ادعاها دارای اشکالاتی است مانند:
۱- بسیاری از حکما طبع انسان را معلول شرایط محل تولد و خوراک انسان و یا حداقل دخیل می دانند که در تقسیم بندی بالا که صرفا براساس نام و تاثیر ماه تولد شکل گرفته، اثری دیده نمی شود.
۲- بر اساس تعالیم اسلامی بیشترین چیزی که باعث سعادتمندی افراد می شود اعمال و کردار افراد است که در تقسیم بندی مذکور و خواص ادعایی آن، چنین مطلبی برداشت نمی شود.
۳- از خواصی که در بسیاری از برج ها نقل شده است این گونه برداشت می شود که این خواص و روحیات دائمی و قطعی است و قابل تغییر نمی باشند در صورتی که ما می دانیم بسیاری از فضایل و رذائل اخلاقی قابل تغییر و کنترل است.
۴- اگر واقعا انتخاب یا تغییر اسم بر اساس حروف ابجد اینقدر تاثیر دارد که بتواند در روحیات و سرنوشت انسان تاثیرگذار باشد چرا در روایات معصومین که در مورد انتخاب یا تغییر اسم نقل شده و تعداد آن به بیش از ۵۰ روایت می رسد هیچ اثری یافت نمی شود مگر جز این است که چنین امر مهمی مورد غفلت قرار گرفته باشد.
۵- آنچه ما در واقعیت و جامعه مشاهده می کنیم این است: افرادی که سراغ یادگیری علم یا حرفه ای رفتند و تلاش و زحمت شبانه روزی انجام دادند در نهایت به موفقیت‌های علمی و مالی دست پیدا کرده و می کنند ولی آنچه از خواص منقول از برخی برج ها به دست می آید این است که تنها با انتخاب نام یا تغییر اسم، مشکلات انسان برطرف و درآمد مالی فراوان می گردد که با واقعیت ناسازگار است.
۶- در بسیاری از موارد که برخی را خود حقیر شاهد و مطلع هستم افرادی که به دعانویسان برای تغییر نام مراجعه کرده‌اند نتیجه نگرفته اند مانند یکی از اقوام که در مسائل مالی ورشکسته شده بود و محسن نام داشت و بعد از مراجعه به دعانویس و توصیه به تغییر نام از جانب او به نام باقر، چند سال گذشته و هیچ اتفاق خاصی برایش رخ نداده و همچنان ورشکسته و مدیون دیگران است.
۷- چرا دعانویس و شخصی که ادعا می کند مسلط به علوم غریبه است و می تواند با تغییر نام شما، مشکلات زندگیتان و گرفتاری های مالی شما را برطرف کند، خودش نامش را تغییر نمی دهد تا مشکل مالیش برطرف گشته و محتاج ۳۰۰ هزار تومان شما نباشد؟
زیرا به خوبی می داند تغییر نام بر اساس حروف ابجد هیچ گونه تاثیری نداشته و صرفا این کار را برای بازاریابی و درآمد مالی خود انجام می دهد.
۸- بر اساس تحقیقات و مطالعاتی که بنده انجام دادم اکثر خواص و ویژگی هایی که در برجهای مختلف نقل شده است در کتب معتبر علوم غریبه که توسط بزرگان این علم مانند خواجه نصیرالدین طوسی و شیخ بهایی نوشته شده اند، یافت نمی شوند و مبحث تغییر نام و خواص ادعایی آن، ترفند و حیله دعانویسان شیاد است.
۹- نهایت چیزی که در مورد طالع بینی مشهور می توان گفت این است که برخی نشسته اند و خواص و ویژگی‌هایی را برای برجهای مختلف ساخته و بافته اند مانند همان خواصی که برخی برای برجهای فارسی بیان کرده‌اند که مثلا فروردینی ها یا شهریوری ها اینگونه اند و این خواص و طبایع را دارند که چیزی شبیه فالگیری می شود و اعتباری ندارد.
اگر عزیزان با تعمق و تامل به این مبحث و ادعاهای دعانویسان در این باب بنگرند اشکالات دیگری هم مثل حقیر به ذهنشان خطور خواهد کرد که نشان دهنده این است که این مبحث از اساس و بنیان باطل است و تنها مروج این مباحث و موضوعات، ذی نفعان آن یعنی ساحران و دعانویسان دروغگو هستند.
گفت‌وگو از: سمیرا گلکار
منبع:حوزه
