عقیق: نه‌تنها مردم تهران بلکه برای تمام ایرانی‌ها، نام تجریش گره‌خورده به نام امامزاده‌ای که عمر حضورش در این منطقه به بیش از هزار سال می‌رسد، یعنی به همان دورانی که صالح بن موسی‌الکاظم (ع) به عشق برادرش راهی ایران شد و در حالی که هر روز و هر لحظه به دیدار برادر نزدیک‌تر می‌شد، زیر درخت پرآوازه چنار تجریش به شهادت رسید تا از همان روز به بعد این منطقه متبرک شود به وجود مبارک امامزاده‌ای که طی سال‌ها و قرن‌ها همواره سنگ صبور مردمی بوده که از دور و نزدیک خودشان را به این بارگاه ملکوتی می‌رسانند تا استخوان سبک کنند.
حرم امامزاده صالح همان جایی است که وقتی تهرانی‌ها به تنگ می‌آیند و تمام درها را بسته می‌بینند، دلخوش‌اند به این بارگاه و نگینی از خاندان اهل‌بیت که در شمالی‌ترین نقطه تهران آغوش برایشان بازکرده و وجودش مأمنی است برای آرامش قلب‌ها.
وقتی برادر امام رضا (ع) در تجریش ماندنی شد
اواخر قرن دوم هجری قمری بود که صالح بن موسی‌الکاظم از عراق به سمت ایران روانه شد. در آن دوران به سبب وجود مبارک امام رضا (ع) در مشهد، شیعیان و امامزادگان بسیاری به ایران می‌آمدند که حضور برخی‌هایشان همچون امامزاده صالح، به‌هیچ‌عنوان به مذاق دشمنان خوش نمی‌آمد و اسباب شهادتشان را فراهم می‌کردند، بنابراین سفر امامزاده صالح (ع) نیز دوام زیادی نیافت و وقتی به تجریش رسید، در باغ گلشن و زیر درخت چنار بزرگی توسط فردی به نام حسن بهبهانی به شهادت رسید و پیکر پاکش در روستای تجریش و کنار همان چنار کهن‌سال به خاک سپرده شد تا آرامگاه او نیز همچون خواهر و برادرش؛ حضرت معصومه (س) و حضرت شاه‌چراغ (ع) نوری باشد بر شب‌های تاریک مردمی که بند دلشان وصل است به اهل‌بیت و امامزادگانی که رنگ و بوی ائمه اطهار را در خود دارند.
البته در برخی اسناد، روایت معروف دیگری نیز در مورد شهادت امامزاده صالح (ع) وجود دارد که گفته می‌شود، امامزاده صالح در اردبیل به شهادت رسیده و پیکر مبارک ایشان در عالی‌قاپوی اردبیل به خاک سپرده می‌شود و سر مبارکشان برای حاکم ری فرستاده و نهایتاً در تجریش دفن می‌شود که به همین سبب نیز در حال حاضر امامزاده‌ای با همین نام در اردبیل وجود دارد و برخی‌ها از امامزاده صالح(ع)، امامزاده‌ای با دو مزار یاد می‌کنند؛ اما به‌هرحال واقعیت هرچه که باشد، فرقی در میزان ارادت مردم ایران به این امامزاده بزرگوار وجود ندارد، زیرا ایشان همان کسی است که از قرن دوم هجری قمری تا همین امروز، هویت ویژه‌ای به تجریش بخشیده و نقش مهمی در موقعیت مذهبی و فرهنگی این منطقه و مردمان اصیلش ایفا کرده است.
اهالی تجریش و ارادتی به قدمت هزار و اندی سال
وقتی از ارادت مردم خصوصاً اهالی تجریش به امامزاده صالح حرف می‌زنیم، منظورمان همان ارادتی است که رفته‌رفته در وجود مردمان تجریش پررنگ و پررنگ‌تر شد تا اینکه خودشان برای ساخت آرامگاه دست‌به‌کار شده و اولین بقعه را در قرن ۵ هجری ساختند، البته این بقعه بعدها از دست مغول‌ها در امان نماند و وقتی دوباره در قرن ۷ و ۸ هجری و زمان ایلخانی بنا شد که هلاکو میرزا برای ساخت آن پا پیش گذاشت و بعدها در زمان قاجار توسعه بیشتری پیدا کرد.
طبیعتاً مرمت بنای امامزاده صالح در دوران انقلاب بیش از همیشه موردتوجه قرار گرفت تا با زیبایی‌های منحصر به فردش که نشان از فرهنگ و مذهب ایرانی‌ها از دیرباز تا به امروز دارد، فضایی روحانی و دوست‌داشتنی را برای زائران مهیا کند. این بنای تاریخی به‌قدری دارای ارزش ملی و فرهنگی است که در ۲۸ فروردین ۱۳۵۱ به‌عنوان آثار ملی به ثبت رسیده است.
چه در قرون ابتدایی هجری‌قمری و چه در قرون معاصر، حفظ شأن و جایگاه امامزاده صالح (ع) همواره موردتوجه مردم بوده و مصداقش هم حکایتی است ارادتمندانه از مردم این منطقه که حالا به سنتی ماندگار در این امامزاده تبدیل شده؛ همه آن‌هایی که پایشان به حرم امامزاده صالح (ع) باز شده، به‌خوبی می‌دانند که نمک به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین نذری‌های مردم در این مکان مقدس به شمار می‌رود.
طبق روایت قدیمی‌ترها، این نمک‌ها نمادی از معرفت و ارادت مردم تجریش به امامزاده صالح است و پیشینه‌اش به دورانی برمی‌گردد که زمستان‌های سخت تهران و برف‌های دامنگیرش، راه امامزاده را می‌بست و اهالی تجریش برای باز کردن راه زائران، دست‌به‌کار شده و نمک‌ها را در مسیرهای صعب‌العبور می‌ریختند تا راه زیارت هموار شود که این چنین، بعدها نذر نمک میان اهالی جا می‌افتد و امروزه همین نمک‌ها، بهانه‌ای شده‌اند برای حاجت روایی.
این امامزاده، تاریخ را روایت می‌کند
حرم امامزاده صالح (ع) در اعصار مختلف، آدم‌های مختلفی به خود دیده؛ از زائر و کاسب گرفته تا شهدایی همچون شهید فخری‌زاده، شهدای گمنام، شهدای پرواز اوکراین، شهید سیدرضی، شهید شهریاری و…که امروزه در این مکان آرمیده‌اند. اگر از چنار هزارساله امامزاده صالح (ع) شنیده باشید، به‌خوبی می‌دانید که این چنار چگونه بر سر زائران سایه می‌انداخته، چگونه به کاسبان روزی می‌داده و در دل تنه تنومند خود نان شب قهوه‌چی و پینه‌دوز را تأمین می‌کرده؛ درس‌خواندن مکتبی‌ها زیر سایه این چنار هزارساله هم که برای خودش حکایت‌ها دارد.
البته چند دهه‌ای است که نفس این چنار هزارساله که بارها توسط گردشگران خارجی ستوده شده، بند آمده اما هنوز بوی اصالت و تاریخ در این مکان به مشام می‌رسد. از خود بارگاه امامزاده تا بازار و تکیه قدیمی تجریش، همه‌وهمه یادآور سنت‌ها و ارزش‌های فرهنگی مردمی است که نگذاشته‌اند خدشه‌ای بر چهره تاریخی و مذهبی این مکان منحصربه‌فرد وارد شود و شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید تکیه بزرگ تجریش واقع در دل بازارچه قدیمی یا همان تره‌بار فعلی که قدمتش به ۲۰۰ سال می‌رسد، هرساله هم‌زمان با ماه محرم، سیاه‌پوش می‌شود؛ کاسبان دست از کار می‌کشند و اولویتشان می‌شود سیدالشهدا و عزاداری برای اباعبدالله الحسین (ع).
و نکته آخر اینکه امامزاده صالح(ع) با تمام جاذبه‌های دوروبرش، تلفیقی موزون از مذهب، اصالت، قدمت و مدرنیته را به نمایش می‌گذارد و در چنین فضایی، چنان آرامشی به حاجتمندان و زائرانش پیشکش می‌کند که بی شک نمک‌گیرش خواهید شد.
منبع:فارس
