نسخه روح الله(ره) برای مهجوریت زدایی از کلام‌الله

عقیق: واقعیت اسفباری که وجود دارد این است که قرآن کریم با همه عظمت و بزرگی‌اش نه فقط به شکلی شایسته و بایسته در متن زندگی بشریت قرار نگرفته؛ بلکه در جوامع اسلامی با دست های پیدا و پنهان دشمنان و ناآگاهی و جهل پیروان، مهجور مانده است.

در این بین، یکی از جدی ترین اشکال مهجوریت کلام وحی، ناظر به عدم معرفت به کارآمدی قرآن در همه شئون زندگی بشریت است و لذا باید تأکید کرد چنانچه جامعه اسلامی به این معرفت نائل شود که قرآن یگانه نسخه‌ی شفابخش مشکلات همه جانبه و پیش روی آنهاست، اصلی ترین عامل مهجوریت قرآن برچیده خواهد چرا که بی شک با ورود قرآن به متن زندگی انسان، رابطه او با کلام الله نیز اصلاح شده و زمینه تدبر و به تبع آن، تنظیم زندگی فردی و اجتماعی برپایه آموزه های قرآن محقق شده و سعادت دنیوی و اخروی اش بدین سان تضمین می شود.

چرایی ضرورت توجه به قرآن در کلام امام(ره)

بر همین اساس باید گفت چنانچه آدمی نداند که قرآن در زندگی فردی و اجتماعی اش تا چه میزان اهمیت کلیدی دارد، طبعاً نمی تواند از آن استفاده مورد نظر را بکند. به همین خاطر امام خمینی(ره) ضمن اشاره به اهمیت قرآن در زندگی تأکید می کنند: «قرآن... در عین حال که یک کتابی است که تهذیب اخلاق را می کند، استدلال هم می کند، حکومت هم می کند و وحدت را هم سفارش می کند به قتال را هم سفارش می کند و این از خصوصیت کتاب آسمانی ماست که هم باب معرفت را باز کرده است... و هم باب مادیات را». (صحیفه امام، ج ۱۷، ص ۴۳۴)

پیر جماران در جایی دیگر در همین خصوص بیان می دارند: «اسلام همه چیز برای مسلمین آورده است، همه چیز. قرآن در آن همه چیز است؛ لکن مع الاسف ما از آن استفاده نکرده ایم؛ و مسلمین مهجورش کردند؛ یعنی استفاده که باید از آن بکنند نکردند. باید مردم را توجه داد، گرایش داد به اسلام». (صحیفه امام، ج۱۲، ص۳۲۰)

تأکید مرحوم حضرت امام(ره) بر حضور قرآن در همه شئون زندگی انسان تا آن جاست که می فرمایند: «قرائت قرآن و حاضر بودن قرآن در تمام شئون زندگی انسان از امور لازم است لکن کافی نیست. قرآن باید در تمام شئون زندگی ما حاضر باشد. قرآن وقتی می فرماید: «واعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا؛ (آل عمران، ۱۰۳) همگی به ریسمان خدا چنگ زنید و پراکنده نشوید ... اینطور احکام مترقی سیاسی که اگر به آن عمل بشود سیادت عالم مال شماست. این قرآن را مهجور کردیم همه و اعتنا نکردیم به این مسائل. باید قرآن در همه شئون وارد بشود... قرآن، ذکر، همه باید در همه جا باشد. در همه شئون انسانی اسلام باید قرآن وارد بشود؛ لکن بعضش باشد و بعض نباشد، اشکال است».(صحیفه امام، ج۱۶، ص۳۹-۳۸)

غفلت؛ از عوامل مهم مهجوریت قرآن

غفلت از جمله اموری است که زمینه ساز مهجوریت قرآن می شود. اهمیت غفلت نسبت به اطاعت و پیروی از قرآن کمتر از غفلت از یاد خدا نیست، چرا که ما معتقدیم قرآن کتابی است که سرنوشت خوب و بد پیشینیان را جهت بهره مندی از جنبه های مختلف تاریخ برای هر نسل و هر عصری تبیین نموده تا انسان از این گنجینه الهی در مسیر خودسازی استفاده کند.

بیان امام راحل در این زمینه بسیار هشداردهنده است ک «مادامی که انسان در این حجابها گرفتار است نمی تواند این قرآن را که نور است درک کند، تا گرفتار هواهای نفسانی است، تا گرفتار خودبینی است، تا گرفتار چیزهایی است که در باطن خود ایجاد کرده است از ظلماتی که بعضی ها فوق بعضی است لیاقت پیدا نمی کند که این نور الهی در قلب او منعکس شود.»(ر. ک: صحیفه امام، ج۱۴، ص۳۸۸-۳۸۹)

دنیاپرستی و دوری از کسب معرفت قرآنی

از نگاه امام خمینی(ره)، از جمله عواملی که مانع از توفیق ما در کسب معرفت قرآنی می شود، دنیا پرستی است، کما این که ایشان در کتاب آداب الصلوه در همین زمینه به نکته بسیار مهمی اشاره کرده و می نویسند: «از حجب غلیظه، که پرده ضخیم است بین ما و معارف و مواعظ قرآن، حجاب حب دنیاست که به واسطه آن قلب تمامِ همّ خود را صرف آن کند و وجهه قلب یکسره دنیایی شود و قلب به واسطه این محبت از ذکر خدا غافل شود و از ذکر و مذکور اعراض کند. و هر چه علاقمندی به دنیا و اوضاع آن زیادت شود، پرده و حجاب قلب ضخیم تر گردد. و گاه شود که این علاقه به طوری بر قلب غلبه کند و سلطان حب جاه و شرف به قلب تسلط پیدا کند که نور فطرت الله به کلی خاموش شود و درهای سعادت به روی انسان بسته شود. و شاید قفلهای قلب که در آیه شریفه است که می فرماید: «أفَلا یَتَدَبَّرونَ القُرآنَ أم عَلی قُلوبٍ أقفَالُها؛ (محمد، ۲۴) آیا در قرآن تدبر نمی کنند یا بر دلهایشان قفل زده شده است». همین قفل و بندهای علایق دنیوی باشد و کسی که بخواهد از معارف قرآن استفاده کند و از مواعظ الهیه بهره بردارد، باید قلب را از این ارجاس تطهیر کند و لوث معاصی قلبیه را که اشتغال به غیر است از دل براندازد، زیرا که غیر مطهر، محرم این اسرار نیست. »(آداب الصلوه، ص ۲۰۲-۲۰۱)

پیامدهای مهجوریت قرآن

از نگاه بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، مهجوریت قرآن عامل اصلی همه بدبختی ها و عقب ماندگی هاست، چرا که دستورات قرآن تا زمانی که در جامعه پیاده نشود و به فرامین آن عمل نشود خبری از فرهنگ ناب و اصیل اسلامی نخواهد بود و اگر در چنین جوامعی فساد و انحرافات عقیدتی و خرافات رواج پیدا کرد نباید تعجب کرد و نباید افراد و اشخاص را مقصر دانست.

با نگاهی اجمالی به بیانات و رهنمودهای حضرت امام(ره) می توان به شکل فهرست وار به برخی از مهم ترین آثار و پیامدهای مهجوریت قرآن اشاره کرد که از آن جمله پنهان شدن حق و آشکار شدن باطل، استفاده ابزاری از قرآن برای منافع شخصی، متروک شدن شریعت و رواج منکرات در سطح جامعه، طرد و منزوی شدن حاملان و حافظان قرآن از صحنه اجتماع، بیگانگی مردم و نسل جوان با فرهنگ ناب قرآنی، جایگزین شدن تفرقه و جدایی به جای اتحاد و یگانگی در جامعه اسلامی و در نهایت عدم راهیابی قرآن به زندگی روزانه مردم است.

منبع:حوزه