عقیق: حجت الاسلام والمسلمین مصطفی همدانی، از اساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم مطلبی با عنوان «مقصود از وقت در فضیلت «دعا وقت افطار» چه وقت است؟ قبل از افطار؟ حین افطار یا بعد از افطار؟» در اختیار حوزه‌نیوز قرار داده و در آن آورده است:
طبق روایات معصومان، همۀ روزها وشبها ولحظات ماه مبارک رمضان فرصت بسیار مناسب برای دعا و مناجات و ارتباط کلامی مبتنی بر توجه قلبی با خدای متعال است و دعا در آن مستجاب است (صدوق، الأمالی، ص ۹۳).
در این میان فرصت هایی از این ماه مبارک، امتیازی خاص برای دعا کردن دارد مانند وقت نمازها و وقت سحرها و از این فرصتها هنگام افطار است که اولاً در حدیث است هر روزه دار یک دعای مستجاب دارد (ابن طاووس، إقبال الأعمال، ج۱، ص۱۱۶)؛
و ثانیا هنگام اذان است که درهای رحمت الهی باز می شود (شعیری، جامع الاخبار، ص ۶۷)
و ثالثا بر سفره است که روایت است هنگام سفره وقت ذکر واستغفار است (طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، ص۱۴۰؛ نوری، مستدرک الوسائل، ج۵، ص۳۱۹؛ ) که این دو (ذکر و استغفار) خود از بهترین دعاها هستند. بنابراین فرصت ماه رمضان، از سه جهت برای دعا مناسب است.
پرسش اینجاست که مقصود از «وقت افطار» چه زمانی است؟ آیا قبل از افطار یا حین افطار یا بعد از افطار؟
در این زمینه سه دسته روایت داریم:
۱. برخی روایات تاکید دارند که حتماً قبل از افطار دعا کنید (مجلسی، بحارالانوار، ج۹۵، ص۱۰)؛ و از این رو در روایت است که هر روزه دار وقت افطارش دعایی مستجاب دارد پس هنگامی که اول لقمه را برداشت بگوید: بِسْمِ اللَّهِ [اللَّهُمَ] یَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَةِ اغْفِرْ لِی؛ یا بگوید: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ یَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَةِ اغْفِرْ لِی (ابن طاووس، إقبال الأعمال، ج۱ ؛ ص۱۱۶).
۲. برخی فرموده اند پس از افطار دعا کنید: مثلاً در روایت است که پیامبر پس از افطار می فرمودند: اللَّهُمَّ لَکَ صُمْتُ وَ عَلَی رِزْقِکَ أَفْطَرْتُ فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا ذَهَبَ الظَّمَاءُ وَ ابْتَلَّتِ الْعُرُوقُ وَ بَقِیَ الْأَجْرُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (ابن اشعث، الجعفریات، ص۶۰) این دعاها که فرموده: «من بر رزق تو افطار کردم ...» نشان می دهد افطار «کردم» یعنی این کار در گذشته انجام شده یعنی پس از صرف افطار این دعا را فرمودند. و نیز در ادامه که فرموده: تشنگی رفت ...
۳. برخی فرمودند هنگام افطار دعا کنید: مثلاً در حدیث است که پیامبر هرگاه برخی لقمه های خود را میل می نمودند می فرمودند: اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ أَطْعَمْتَ وَ سَقَیْتَ وَ أَرْوَیْتَ فَلَکَ الْحَمْدُ غَیْرَ مَکْفُورٍ وَ لَا مُوَدَّعٍ وَ لَا مُسْتَغْنًی عَنْک (مجلسی، بحارالانوار، ج۹۵، ص۱۵)
نتیجه اینکه دعا در همه ماه رمضان خصوصا وقت افطار بالاخص قبل از افطار و همینطور وسط افطار و بعد از افطار بسیار فضیلت دارد. این سلسله مراتب در نمودار زیر معرفی شده اند:
پی نوشت:
صدوق، محمد بن علی، الأمالی (للصدوق)، ۱جلد، کتابچی - تهران، چاپ: ششم، ۱۳۷۶ش.
ابن اشعث، محمد بن محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، ۱جلد، مکتبة النینوی الحدیثة - تهران، چاپ: اول، بی تا.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بیروت)، ۱۱۱جلد، دار إحیاء التراث العربی - بیروت، چاپ: دوم، ۱۴۰۳ ق.
نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ۲۸جلد، مؤسسة آل البیت علیهم السلام - قم، چاپ: اول، ۱۴۰۸ق.
طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، ۱جلد، الشریف الرضی - قم، چاپ: چهارم، ۱۴۱۲ ق / ۱۳۷۰ ش.
ابن طاووس، علی بن موسی، إقبال الأعمال (ط - القدیمة)، ۲جلد، دار الکتب الإسلامیه - تهران، چاپ: دوم، ۱۴۰۹ ق.
منبع:حوزه
