دسته بندی نشانه های ظهور امام زمان (عج) در روایات

عقیق:  حجت الاسلام بالادستیان کارشناس مرکز تخصصی مهدویت، در نشستی که با همت کانون مهدویت دانشگاه معارف اسلامی قم با موضوع «حوادث اخیر سوریه و تطبیق آن با روایات آخرالزمانی» برگزار شد، گفت: در یک نگاه کلی، نشانه‌های قیام امام مهدی عجل الله تعالی فرجه به دو دسته تقسیم می‌شوند: نشانه‌هایی که بیش از یک سال با قیام فاصله دارند و نشانه‌هایی که کمتر از یک سال فاصله دارند. نشانه‌های دسته اول را می‌توان به عنوان «نشانه‌های دور از قیام» و دسته دوم را به عنوان «نشانه‌های نزدیک» و چسبیده به ظهور و قیام امام در نظر گرفت.

نشانه‌های دور از قیام امام مهدی (عج)

وی افزود: نشانه‌های دور از قیام شامل رویدادهایی است که برخی از آن‌ها اتفاق افتاده‌اند، مانند سقوط حکومت بنی‌امیه، قیام ابومسلم خراسانی، جنگ‌های صلیبی که مدت‌ها به طول انجامید، قیام زنگیان، بستن پلی که کرخ بغداد را به بغداد متصل کرده، و طغیان آب فرات که به کوچه‌ها و خانه‌های مردم وارد شده است. همچنین، اختلافات در حکومت بنی‌عباس نیز از این نشانه‌هاست. این رویدادها با قرائن و شواهد بیشتری همراه هستند و در برخی کتاب‌ها مانند «ارشاد» شیخ مفید رحمت الله علیه و «تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور» نوشته مصطفی صادقی، به تفصیل بیان شده‌اند. این نشانه‌ها را می‌توان به عنوان مفروض در نظر گرفت و روایات مرتبط با آن‌ها نیز وجود دارد. نشانه‌های دور از قیام خاصیت‌شان چیست؟ امیدبخشی، جلوگیری از یأس و ناامیدی، تقویت اصل این اعتقاد.

یک دسته دیگر از نشانه‌های دور از قیام را می‌توانیم «نشانه‌های مشکوک‌الحدوث» بنامیم. این اصطلاح به نشانه‌هایی اشاره دارد که در روایات ذکر شده‌اند و وقتی به آن‌ها نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که کم و بیش در جامعه ما وجود دارند. با نگاهی به گذشته نیز متوجه می‌شویم که این نشانه‌ها قبلاً هم به نوعی وجود داشته‌اند. این امر باعث می‌شود که نتوانیم با قطعیت بگوییم آیا این حوادث همان مواردی هستند که امام باقر علیه‌السلام به آن‌ها اشاره کرده‌اند یا اینکه ممکن است در آینده رخ دهند. این ابهام در تشخیص دقیق زمان و مصداق این نشانه‌ها، آن‌ها را به عنوان نشانه‌های مشکوک‌الحدوث معرفی می‌کند.

برخی نشانه‌های آخرالزمانی با زمان فعلی تطبیق دارد

وی در ذکر مثالی گفت: شیعه و سنی از امام صادق یا امام باقر علیهما السلام این روایت را نقل کرده‌اند که از امام سؤال کردند قیام‌کننده شما اهل بیت چه زمانی قیام می‌کند؟  امام می‌فرماید: «اذا تشبه الرجال بالنساء و النسا بارجال»، به این معنا که زمانی فرامی‌رسد که مردان خود را به شکل زنان درمی‌آورند و زنان به شکل مردان. همچنین ایشان اشاره می‌کنند که «أمات الناس الصلاة»، یعنی مردم نماز را رها می‌کنند و «رکبت ذوات الفروجه»، به معنای آن است که زنان سوار بر مرکب‌های زین‌دار می‌شوند، که می‌توان آن را به دوچرخه، موتور و وسایل مدرن امروزی تعمیم داد. اکنون که به این نشانه‌ها نگاه می‌کنیم، در جامعه وجود دارند؛ اما نمی‌توانیم به قطعیت بگوییم که آیا این حوادث دقیقاً همان مواردی هستند که امام باقر علیه‌السلام به آن‌ها اشاره کرده‌اند یا ممکن است در آینده به شکلی متفاوت بروز کنند.

حجت الاسلام بالادستیان افزود: آیت‌الله‌ مکارم شیرازی در کتاب «حکومت جهانی مهدی (علیه‌السلام)» 50 بند از این نشانه‌ها را گزینش کرده و به عنوان نشانه‌های ظهور ارائه کرده است. به اعتقاد من، این نشانه‌ها تصویری از سیمای جامعه آخرالزمانی را برای ما ترسیم می‌کنند. روایت اصلی در کتاب شریف کافی، جلد 8، حدیث شماره 7 آمده است که وضعیت جامعه‌ای را که در آن ظهور امام مهدی رخ می‌دهد، به تصویر می‌کشد. می‌فرماید هنگامی که می‌بینید ظلم و ستم همه جا را در بر گرفته، انگار قرآن فرسوده شده، برای مردم کهنه شده، دین خدا مانند یک ظرف دمر و واژگونه می‌شود. هنگامی که می‌بینید اهل باطل نسبت به اهل حق جلو می‌افتند، مردها با مردها ازدواج می‌کنند، زن‌ها با زن‌ها، افراد با ایمان سکوت اختیار می‌کنند، کوچک‌ترها احترام بزرگ‌ترها را رعایت نمی‌کنند. جالب است برخی از این‌ها حتی در ادیان دیگر هم به عنوان نشانه آمدن منجی بیان کرده‌اند.

وی ادامه داد: در جوامع آخرالزمانی، وضعیت به گونه‌ای می‌شود که بسیاری از ارزش‌های اخلاقی و دینی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در این شرایط، مواردی مانند حفظ احترام در خانواده، صله رحم، تملق و چاپلوسی، رواج فساد و گناه، و عدم توانایی در پیشگیری از رفتارهای ناسالم، به وضوح دیده می‌شود. شرب خمر علنی می‌شود و راه انجام کارهای خیر بسته می‌شود، در حالی که ارتکاب به گناهان به راحتی ممکن است. رشوه‌خواری در میان کارگزاران دولت رواج می‌یابد و پست‌های حساس به مزایده گذاشته می‌شود. غیرت مردان از بین می‌رود و سرگرمی‌های ناسالم به طور گسترده‌ای گسترش پیدا می‌کند. در این وضعیت، کسی نمی‌تواند دیگران را از این رفتارها منع کند و مساجد به زیورآلات می‌بندند. در این میان، حج نیز به محلی برای تجارت و کسب مال تبدیل می‌شود، نه عبادت برای خدا. بسیاری از کسانی که به حج می‌روند، به دلایل مختلفی همچون تجارت یا رفع خجالت، این سفر را انجام می‌دهند، و در این میان، اسم خدا به فراموشی سپرده می‌شود. آنهایی که دنبال کسب درآمد حلال هستند، مورد سرزنش قرار می‌گیرند و کسانی که به دنبال مال حرام هستند، تشویق می‌شوند. در چنین شرایطی، آلات لهو و لعب در مکه و مدینه آشکار می‌شود و نمونه‌های مختلفی از این فساد در طول تاریخ ذکر شده است.

این کارشناس مهدویت با تصریح بر اینکه در احادیث، شرایط آخرالزمان به وضوح توصیف شده است، افزود: مثلاً در حدیثی آمده است که وضعیت به گونه‌ای است که انسان‌ها صبح با ایمان از خانه بیرون می‌روند، اما عصر که به خانه بازمی‌گردند، خبری از ایمانشان نیست. این امر به خوبی نشان می‌دهد که در دوران آخرالزمان، فضای خانه حتی از بیرون ناامن‌تر می‌شود، و این به دلیل تأثیرات فضای مجازی و ماهواره‌ها است که در دنیای امروز به وضوح قابل مشاهده است. امام صادق علیه‌السلام در چنین شرایطی به مسلمانان توصیه می‌کند که دین و ایمان خود را حفظ کنند و در میان این گروه‌ها به گونه‌ای رفتار کنند که از آنها دور باشند.

نشانه‌های نزدیک به قیام؛ حتمیات و غیر حتمیات

حجت الاسلام بالادستیان گفت: اما نشانه‌های نزدیک به قیام شامل دو دسته‌اند: نشانه‌های حتمی و نشانه‌های غیرحتمی. در خصوص نشانه‌های حتمی، اهل بیت علیهم‌السلام تصریح کرده‌اند که این نشانه‌ها قطعی و غیرقابل تغییر هستند. این پنج علامت عبارت‌اند از: خروج سفیانی، خروج یمانی، قتل نفس زکیه، خسف بیداء (فرو رفتن در منطقه بیداء»، و ندای آسمانی. در مورد نشانه‌های غیرحتمی، امکان بدا وجود دارد؛ یعنی ممکن است به دلیل تغییر در شرایط، این نشانه‌ها رخ ندهند یا به شکل دیگری ظاهر شوند. با این حال، نشانه‌های حتمی در روایات متعدد به‌طور دقیق توضیح داده شده‌اند. به عنوان مثال، خروج سفیانی و یمانی در ماه رجب، پیش از قیام امام مهدی علیه‌السلام رخ می‌دهد. ندای آسمانی در ماه مبارک رمضان شنیده می‌شود و قتل نفس زکیه در بیست و پنجم ذی‌الحجه، تنها 15 شب پیش از قیام امام مهدی علیه‌السلام اتفاق می‌افتد. در این حادثه، فرستاده‌ای از جانب امام مهدی علیه‌السلام پیام ایشان را در مسجدالحرام قرائت می‌کند و خائنین به حرمین شریفین او را به شهادت می‌رسانند. این فرد در حرم امن الهی ذبح شده و سرش برای سفیانی، دشمن امام مهدی، که در بیت المقدس حضور دارد، ارسال می‌شود. یا مثلاً ممکن است قیام‌هایی مانند ظهور خراسانی، حسنی و شعیب بن صالح صورت بگیرد، اما ممکن است واقع نشوند.

وی افزود: روایات بیان می‌کنند که قیام امام مهدی علیه‌السلام در عاشورای ماه محرم آغاز می‌شود. این موضوع با زمان وقوع قتل نفس زکیه و فاصله 15 روزه آن تا عاشورا مطابقت دارد. همچنین، یکی دیگر از نشانه‌های حتمی، فرو رفتن لشکری از سپاه سفیانی به قدرت الهی در دل زمین است. این لشکر قصد دارد پیش از هر اقدام دیگری، امام مهدی علیه‌السلام را در مکه محاصره کند، اما با اراده خداوند، این نقشه نافرجام می‌ماند.

خروج سفیانی از حتمیات ظهور است

این کارشناس مهدویت خروج سفیانی را از حتمیات ظهور معرفی کرد و گفت: یکی از نشانه‌های نزدیک به قیام امام مهدی علیه‌السلام که در احادیث معصومین به عنوان حتمیات ذکر شده، خروج سفیانی است. ائمه در رابطه با سفیانی حدیث دارند و از پیامبر گرامی اسلام صلى‌الله‌علیه‌وآله تا امام مهدی علیه‌السلام روایات متعددی در این زمینه وارد شده است. در بین ائمه معصومین، تنها امام حسن مجتبی، امام حسین، امام جواد و امام هادی علیهم‌السلام در رابطه با این علامت حدیث ندارند، ولی سایر ائمه معصومین درباره سفیانی صحبت کرده‌اند. این احادیث در منابع شیعه و سنی جمع‌آوری شده و تعداد آنها زیاد است. در یک برآورد اولیه، بیش از 200 روایت در این زمینه وجود دارد که در کتاب‌های معتبر شیعه و سنی ثبت شده‌اند.

منبع:تسنیم