کدام دعاها قابلیت استجابت ندارند؟

عقیق: مرحوم آیت الله محمدعلی ناصری از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق خود به موضوع «دعاهایی که قابلیت استجابت ندارند» پرداختند که متن آن بدین شرح است:

خداوند به بندگان خود از روی تفضل و رحمت اجازه داده تا دعا کنند که عنایت بزرگی است.

روایات زیادی نیز در ابعاد مختلف برای مسئله دعا وارد شده و آیات و روایات صحیح بسیاری وجود دارد که به دعا سفارش کرده اند.

برای هر بعد از ابعاد زندگی ما دعا وجود دارد، مثلاً برای لباس پوشیدن دعا وارد شده است، هنگام در آوردن لباس، برای کفش پوشیدن، توالت رفتن، برای خروج از خانه، ورود به خانه و بقیه موارد دعا وارد شده است.

در بعضی از عبارات دارد که دعا کردن عبادت است؛ خیلی عجیب است که ما برای رسیدن به حاجت و نیاز خود دعا می کنیم، ولی خدا برای ما عبادت می نویسد، ببینید چقدر خداوند به بندگانش علاقه دارد و مهربان است؛ از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت هست که: «الدُّعاءُ مُخُّ العِبادَةِ».

اگر هم دعاها را حفظ نیستید حداقل بسم الله بگویید. در وقت خروج از خانه و ورود به خانه بسم الله بگویید و سلام کنید کسی که وارد می شود باید سلام کند، این باعث سلامتی خود و خانواده شماست.

گاهی اوقات دعا می کنیم اما برآورده نمی‌شود، موانع استجابت دعا زیاد است و روایات زیادی در این زمینه وارد شده است؛ بنده به بیان چند مورد اکتفا می کنم.

از دعاهایی که مستجاب نمی شود، دعایی است که بر خلاف مقتضای طبیعت باشد؛ مثلاً مقتضای طبیعت انسان این است که طفل باشد، بعد به مرحله نوجوانی و جوانی، سپس بزرگسالی و در آخر پیری برسد؛ اگر دعا کنم که پیر نشوم این مستجاب نمی شود.

همچنین دعا نباید بر خلاف اقتضای زندگی شخصی انسان باشد؛ مثلاً کسی دعا کند که خدا ثروتی مانند قارون به او بدهد این مستجاب نمی شود. هر کس یک تقدیری دارد، نباید برخلاف تقدیر و اقتضای زندگی شخصی خود دعا کند. یکی از دوستان در نجف می گفت: من مدتها بود که ریاضت کشیدم تا باطن اشخاص را بخوانم، در شب های آخر چله در خواب حضرت امیر المومنین علیه السلام را دیدم که فرمودند این علم به صلاح تو نیست.

در نتیجه باید در شأن و منزلت خود دعا کنید، دعاهایی که مناسب است و مورد ابتلای جامعه هست، این ها را از خدا بخواهید نه دعایی که خارج از شئونات شماست.

روایت از امام باقر علیه‌السلام هست که فرمودند «مَا مِنْ شَیْءٍ أَفْضَلَ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ یُسْئَلَ»، دعا محبوب ترین چیز در بین چیزهایی است که خدا دوست دارد؛ دعا قضا و بلای مسلم شده را دفع می کند؛ «اَلدُّعاءُ یَرُدُّ اَلْقَضَاءَ اَلْمُبْرَمَ».

از خدا بخواه تا تو را مبتلا به معرض و فقر و بی آبرویی نکند؛ دعا این ها را رفع می‌کند؛ حضرت صادق علیه‌السلام فرمودند: «مومنین در نزد خداوند درجاتی دارند، به آن درجه و مقام نمی رسند مگر به وسیله دعا»؛ مثل بعضی از عبادت ها، مثلاً توبه بعضی از گناهان فقط در زمین عرفات پذیرفته می شود، آن درجات هم همین طور هست.

هر کدام از دعاها هم نفعی دارد، مثل حبوبات و سبزیجات که هر کدام خاصیتی دارد دعا هم این طور است. نگویید که من همیشه فلان دعا را می خوانم، این خوب است، ولی فقط اکتفاء به این دعا نکن؛ از دعاهای دیگر هم بهره ببرید. انسان باید متوجه باشد که دعاها و کتب ادعیه هم بسیار زیاد و متنوع است و هم بسیار مفید می باشد.