عقیق: آیتالله عبدالکریم عابدینی، نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه قزوین در جلسه تفسیر قرآن در شرح سوره مرسلات گفت: خدای متعال در آیه ۱۵ سوره مرسلات میفرماید: «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ»، یعنی آن روز واى بر تكذيبكنندگان، موضوع مکذبان بسیار جدی در قرآن مطرح شده است، یک پنجم آیات سوره مرسلات تکرار آیه «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ» است.
وی با اشاره به اینکه خدای متعال در آیات ۹۲، ۹۳ و ۹۴ سوره واقعه و در آیات ۳۲ تا ۳۴ سوره زمر نیز درباره مکذبان سخن میگوید، ادامه داد: ما یک دروغگویی و یک نسبت دروغ دادن به خدا، رسول خدا(ص) و کتاب خدا را داریم، مکذب کسی است که خدا، رسالت پیامبر(ص) و کتابی که از سوی خدا نازل شده است را تکذیب میکند. خدای متعال میفرماید آن کسانی که صدق را تکذیب میکنند، کافر میشوند، آیا جای اینها جهنم نیست؟ آنهایی که تصدیق میکنند جایشان بهشت است، آنها هر چه از خدا بخواهند به آنها عنایت میکند، این یک تقسیمبندی بین تصدیقکنندگان و تکذیبکنندگان است.
نماینده ولی فقیه در استان قزوین اظهار کرد: خدای متعال در آیه ۴۶ سوره مائده راجع به حضرت عیسی(ع) که در پی انبیای دیگر عهدهدار رسالت الهی شده، میفرماید او تصدیقکننده تورات و پیغمبران قبل از خود بوده است. حال نگاهی به پیشینه تکذیب بیندازیم، خدای متعال در آیه ۱۸۴ سوره آلعمران خطاب به پیامبر(ص) فرموده اگر مردم رسالت تو را نمیپذیرند، این پیشینهای دیرینه دارد، پیغمبران در گذشتهها هم با آیات روشن و کتابها آمده بودند، اما تکذیب شدند.
وی بیان کرد: خدای متعال در آیه ۲۵ سوره فاطر میفرماید: پیغمبران با دلایل آشکار و واضح آمده بودند، اما برخی آنها را تکذیب میکردند، چون اصلاً کاری به دلیل، برهان و منطق نداشتند، اینها خیلی برای امروز ما درس است، یعنی اهل فکر، علم، منطق، استدلال و اعتماد به کلام و کتاب خدا باشیم. در آیه ۱۸۵ سوره شعراء نیز آمده است اصحابی که به شعیب میگفتند تو دیوانهای، در این آیه کلمه «مکذبین» نیامده است، اما همین که میگوید اینها گفتند تو از مسحّرین هستی و آمدهای که ما را سحر و جادو کنی، این یعنی او را تکذیب کردند.
این مفسر قرآن بیان کرد: خدای متعال در آیات ۱۲۳ تا ۱۲۷ سوره صافات درباره حضرت الیاس میفرماید: قوم او نیز پیامبرشان را تکذیب کردند، خدای متعال در آیات ۱۱ تا ۱۵ سوره شمس قصه ناقه صالح را میگوید که آمدند ناقه صالح را پی کردند و کلام و فرمان خدا و قول پیغمبرشان را با طغیانگری تکذیب کردند. خداوند در آیات ۸۰ و ۸۱ سوره حجر در رابطه با اصحاب حجر سخن گفته و میفرماید ما آیات خود را فرستادیم اما اصحاب حجر از آیات ما روی برگرداندند و آنها را نپذیرفتند.
انواع تکذیبها
وی تصریح کرد: حال ببینیم این تکذیبکنندگان چه را تکذیب میکردند، یعنی انواع تکذیبها را ببینیم، یکی از انواع تکذیبها، تکذیب نعمتهای خداوند است، گاهی ممکن است این تکذیب زبانی نباشد، یعنی ممکن است زبانی نگوییم ما نعمت خدا را تکذیب میکنیم، اما نعمتی که خدا به ما داده را به کس دیگری نسبت دهیم، برای مثال بگوییم فلانی بود که دست ما را گرفت، فلانی بود که این موقعیت را به ما داد، فلانی بود که باعث شد حقوق و مزایای ما افزایش یابد یا ما در فلان مقام قرار بگیریم، این در حالی است که ما بنده خدا هستیم و باید همه نفعها را به خدا نسبت بدهیم.
نماینده ولی فقیه در استان قزوین گفت: دومین مورد تکذیب رستاخیز است که مکذبان روز رستاخیز را تکذیب میکنند، خدای متعال در آیه ۱۱ سوره فرقان میفرماید: کافران قیامت را تکذیب میکنند و بعد هم تهدید میکند که ما برای کسانی که قیامت را تکذیب میکنند آتش سوزان جهنم را مهیا کردهایم. یکی دیگر از انواع تکذیب، تکذیب یومالفصل است، یومالفصل یکی از نامهای روز قیامت است، خدای متعال در قیامت به مکذبان میفرماید: این همان روزی است که شما آن را تکذیب میکردید، در این روز بین مؤمن و کافر، بین صادق و کاذب و بین منافق و مؤمن فاصله است.
وی ادامه داد: تکذیب آیات الهی نیز از جمله انواع تکذیب است، خدای متعال در آیه ۱۰ سوره تغابن میفرماید: آنهایی که کفر میورزند و آیات ما را تکذیب میکنند، اهل جهنم بوده و در جهنم ماندگارند. یکی دیگر از انواع تکذیب، تکذیب رسول خدا(ص) است، خدای متعال در آیه ۱۸ سوره عنکبوت کلمه «تُكَذِّبُوا» شامل رسول نیست، بلکه رسول، کتاب، قیامت، آیات الهی و موارد دیگر را شامل میشود.
امام جمعه قزوین بیان کرد: یکی دیگر از موارد تکذیب، تکذیب سفیران الهی است، خدای متعال در آیات ۱۳ و ۱۴ و ۱۵ سوره یس میفرماید: مردم شهرها و مقیم در مجتمعات بشری، پیغمبران یکی پس از دیگری برای آنان آمدند و تکذیب کردند، پیامبران اعلام کردند ما از طرف خدا آمدهایم و مأموریت و رسالت داریم، اما آنها گفتند شما هم مثل ما آدم هستید و هیچ فرقی با ما ندارید، به پیغمبران گفتند شما دروغ میگویید، یعنی با این گفته شأن نبوت و پیغمبری آنها را تکذیب کردند.
آیتالله عابدینی اظهار کرد: یکی دیگر از انواع تکذیبها، تکذیب ولایت و امامت است، روایات فراوانی در این خصوص وجود دارد، همچنین تکذیب حیات پس از مرگ نیز یکی دیگر از تکذیبهاست، منافقین به پیامبر(ص) میگفتند چه کسی میخواهد این استخوانهای پراکنده، خاکستر شده و پوسیده را احیا کند؟ خدای متعال در آیه ۷۹ سوره یس خطاب به پیامبر(ص) در پاسخ به این سؤال فرمود: «بگو همان کسی که نخستین بار آن را پدید آورد و اوست که به هر گونه آفرینشی داناست.»
وی گفت: تکذیب بینات الهی را هم داریم، این معنا در آیه ۵۷ سوره انعام آمده است. تکذیب جزو بدترین ظلمهاست، یکی از مواردی که در قرآن تحت عنوان بدترین ظلم نامیده شده، شرک است، تکذیب هم در قباهت در کنار شرک قرار دارد، خدای متعال در آیه ۱۳ سوره لقمان میفرماید: «إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ»؛ خدای متعال در آیه ۶۸ سوره عنکبوت میفرماید: «وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَوْ كَذَّبَ بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُ أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوًى لِلْكَافِرِينَ»، در این آیه تکذیب جزو بدترین ظلمها معرفی میشود. خدای متعال در آیه ۲۱ سوره انعام، آیه ۱۷ سوره یونس نیز میفرماید بدترین ظلم تکذیب است.
امام جمعه قزوین ادامه داد: یک عنوان دیگر به نام عاقبت تکذیبکنندگان داریم، در این مورد هم آیات زیادی داریم که نمونههایی از آنها بیان خواهد شد، خدای متعال در آیه ۲۳ سوره زخرف میفرماید: خوشگذرانها، بریز و بپاشها، آنهایی که در دنیا فقط به فکر لذت بردن و لهو و لعب هستند، در صف مکذبان قرار گرفتهاند و در مقابل پیامبران ایستادهاند، چون میدانند که اگر بخواهند دنبالهرو حرف پیغمبران باشند باید بساط خوشگذرانی و زیادهخواری را رها کنند.
وی بیان کرد: در این آیات عاقبت تکذیب مطرح شده است، ناکامیها و شکستهای دنیا، کشته شدن و آسیب دیدن، عاقبت تکذیبکنندگان است، حال به عقوبت تکذیبکنندگان بپردازیم، تکذیب هم عقوبت دنیوی و هم عقوبت اخروی دارد. خدای متعال در آیه ۸۵ سوره اعراف میفرماید به شعیب برای مدین رسالت دادیم، شعیب گفت ای مردم بیایید فقط خدا را عبادت کنید، به روز قیامت و رستاخیز امیدوار باشید، اما آنها پیغمبرشان را تکذیب کردند و در دنیا دچار عذاب الهی شدند.
این مفسر قرآن گفت: یک نکته دیگر در مقابله با مکذبان این است که دستور قرآن در این مورد، ایستادگی و شکیبایی است، همه ما میدانیم انقلاب ما چقدر از گردنههای تکذیبکنندگان عبور کرد تا اکنون به این جایگاه مقاومت اسلامی نائل شده است، اگر صبوری، استقامت و پایداری نبود، اکنون چیزی از انقلاب باقی نمانده بود. خدای متعال در آیه ۳۴ سوره انعام خطاب به پیامبر(ص) میفرماید پیغمبران قبل از تو تکذیب شدند، آنها ایستادگی، پایداری و مقاومت کردند، البته اذیت هم شدند، اما آن قدر مقاومت کردند تا نصرت ما آمد.
وی تصریح کرد: نکته دیگر در رابطه با تکذیبکنندگان این است که خدا از ما میخواهد از خودش برای مقابله با تکذیبکنندگان استمداد بطلبیم، خدای متعال در آیات ۲۵ و ۲۶ و ۲۷ سوره مؤمنون میفرماید: حضرت نوح(ع) در بیابان خشک در حال کشتی ساختن بود، یعنی عملاً بهانه دست تکذیبکنندگان میداد، آنها به نوح(ع) میگفتند این جنزده است، خداوند به حضرت نوح(ع) فرمود: تو کشتی را بساز، منتظر اقدامات ما باش، و در نهایت هم میدانیم که چه شد.
ندامت تکذیبکنندگان در قرآن
آیتالله عابدینی اظهار کرد: حسرت و ندامت تکذیبکنندگان هم از آن جمله عناوینی است که در قرآن دیده میشود و آیات زیادی ذیل این عنوان قرار میگیرند، برای نمونه خدای متعال در آیه ۳۱ سوره انعام میفرماید: آنهایی که ملاقات با خدا را تکذیب کردند، به خسارت مبتلا شدند و سرمایه از دست دادند، ناگهان قیامت به پا شد و گفتند ما چقدر کوتاهی کردیم در اینکه حقایق را باور و تصدیق کنیم، این وزر و وبالی که در دنیا داشتند و این تکذیبهایی که کردند دست از سرشان برنمیدارد.
وی ادامه داد: خدای متعال در آیات ۱۰۲ و ۱۰۳ سوره مؤمنون میفرماید: آنهایی که موازینشان سنگین باشد رستگارند، در مقابل هم آنهایی که ترازوی عملشان سبک است، جایشان در جهنم است، تکذیب باعث میشود همه اعمال حبط شوند، یعنی اعمال دیگر هیچ وزنی ندارد، خدای متعال میفرماید: اینهایی که اهل تکذیب هستند، اعمالشان بیارزش و بیوزن است، این معنا در آیه ۱۴۷ سوره اعراف آمده است.
امام جمعه قزوین بیان کرد: قرآن ما را منع میکند که با مکذبان همراه شویم، خدای متعال در آیه ۸ سوره قلم میفرماید: مبادا پای کار مکذبان بایستید، اگر دیدیم آدمهای نااهل حرفی خلاف عدل، خلاف صدق و راستی، خلاف خدا و پیغمبر، خلاف قرآن و دین و خلاف ولایت امیرالمؤمنین(ع) میزنند، اگر با اینها رفیق شویم یعنی داریم حق را تکذیب میکنیم، ما به هیچ عنوان حق همراهی با مکذبان و اطاعت از تکذیبکنندگان را نداریم.
وی در پایان اظهار کرد: قرآن نشان میدهد که مکذبان در قیامت روسیاه هستند، این معنا در آیات ۵۳ تا ۶۰ سوره زمر آمده است، نه تنها نباید از مکذبان اطاعت کرد، بلکه قرآن انتظار دارد ما از آنها دوری و برائت جوییم، زیرا سیره رسول اکرم(ص) و انبیای الهی برائت جستن از آنها بوده است.
