دعا أفضل است یا نماز؟

عقیق: مرحوم آیت الله محمدعلی ناصری از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق خود به موضوع تاثیر دعا و تضرع در حقیقیت بندگی حضرت حق، پرداختند که متن آن بدین شرح است:

دعا عنایت بسیار بزرگ خدای متعال است و لطف و تفضل خداست که به انسان اجازه داده تا به درگاه او دعا کند. روایات زیادی در ابعاد مختلف در زمینه دعا وارد شده است، هم آیات قرآنی و هم روایات صحیح و معتبر از نبی اکرم (ص) و از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام به این امر سفارش کرده‌اند.

دعا بسیار مهم است و لذا در بعضی از عبارات، اصلِ دعا کردن یکی از عبادات است. تضرع و گدایی درِ خانه خدا برای رفع حاجات وگرفتاری‌ها، عبادت است. اگر دعای وارد شده را به یاد ندارید، حداقل در شروع هر کاری «بسم الله» بگویید، موقع ورود و خروج از خانه «بسم الله» بگویید، هنگام ورود به خانه سلام دهید که سلامتی خود را تأمین می‌کنید.

امام محمد باقر علیه‌السلام فرمودند: «مَا مِنْ شَیْءٍ أَفْضَلَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ مِنْ أَنْ یُسْئَلَ»؛ هیچ چیز نزد خداوند تبارک و تعالی، محبوب‌تر از دعا نیست.

«اَلدُّعَاءُ یَرُدُّ اَلْقَضَاءَ المُبرَم»؛ قضا و قدر الهی که مسلم شده است، با دعا رفع می‌شود. دعا کن که خدا به مرض و فقر مبتلایت نکند؛ برای حفظ آبرو دعا کن و دعا را سرمایه خودت قرار دهید.

امام صادق علیه‌السلام فرموند: «مؤمنین نزد خداوند درجه و مقامی دارند که به آن درجه و مقام نمی‌رسند مگر به‌وسیله دعا.» هر کدام از دعاهای وارد شده یا دعاهایی که خود انسان می‌گوید، نفعی دارند؛ مثل حبوبات، سبزیجات، میوه‌جات که هریک نفع خاص خود را دارند. از همه دعاها بهره ببرید، توجه کنید که همه دعاهایی که در کتاب‌های دعا و در موضوعات مختلف آمده مفید هستند.

دعا آثار زیادی دارد که یکی از آثار آن، اعتقاد به مراتب توحید است. انسان در زمان گرفتاری، وقتی با خدا سخن می‌گوید و حرف دل را با او در میان می‌گذارد، مراتب توحیدش زیاد می‌شود، حجاب‌های ظلمانی کم شده، علاقه به خدا بیشتر می‌شود و در نتیجه کمتر گناه می‌کند.

به بیان دیگر، وقتی گرفتاری لاینحل داری، با خدا سخن می‌گویی و با تمام وجودت توجه به او داری، هم مراتب توحیدت بالا می‌رود و هم ارتباطت با خدا بیشتر می‌شود و هم مشکلت حل می‌شود و به حاجتت می‌رسی.

علت اینکه فضیلت انس با دعا، کمتر از خواندن قرآن نیست، آن است که دعا حقیقتِ بندگی را جلوه می‌دهد؛ من بنده خدا هستم، یعنی از خودم هیچ چیزی ندارم و آنچه که هست مال خداست و من بنده ضعیف و ذلیل خدا هستم. انسان وقتی درِ خانه خدا گدایی می‌کند در حال ذلت نفس و پریشانی امیدش به خداست، باید او را به عظمت ‌بشناسد و خود را به ذلت؛ او را به غنی علی‌الاطلاق بشناسد و خود را به فقر و بیچارگی، قاعده بندگی همین است و وقتی انسان اینگونه درِ خانه خدا برود، قطعا به او نظر خواهد شد و حاجت می‌گیرد.

قرآن و دعا هر دو افضل هستند؛ قرآن افضل است چون تکویناً از طرف ذات حضرت احدیت نازل شده است و کلام خداست، هنگام خواندن قرآن، خدا با انسان صحبت می‌کند و این بسیار باعظمت است، به بیان دیگر قرآن از حیث ربوبیت افضل است.

دعا از این حیث افضل است که تشریعاً از طرف حضرت حق وارد شده است و انسانِ فقیرِ ذلیلِ جاهل با خدا صحبت می‌کند و دست نیاز در برابر غنی دراز است، به عبارت دیگر، دعا از حیث عبودیت افضل است.

بنابراین دعا کردن و قرآن خواندن هر دو در منتهی درجه برای وصال به حق تعالی هستند.

در روایت آمده است که شخصی به محضر امام صادق (ع) رسید و عرض کرد: یا بن رسول الله زمانیکه وارد مسجد شدم، آیا بهتر است نماز بخوانم یا دعا کنم؟ حضرت فرمود: هر دو را بخوان که هر دو خوب و مفید است. عرض کرد: می‌دانم هر دو خوبند، ولی کدام یک افضل است؟ حضرت فرمود: دعا از نماز افضل است؛ چراکه دعا بیانِ حقیقتِ بندگی توست و ذلت و بیچارگی و فقر خودت را بیان می‌کنی؛ اما نماز با عظمت است و صفات جمال و جلالِ خداوند متعال را بیان می‌کند.

منبع:حوزه