چهار عنصر حیاتی در چرخه ی تبلیغ دین / عوامل ۱۲ گانه دین گریزی

عقیق: آیت الله عباس کعبی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در دیدار رئیس و کارکنان دفتر تبلیغات اسلامی خوزستان به تبیین چهار عنصر حیاتی در چرخه تبلیغ دین پرداخت و گفت: تبلیغ در قلمروی گسترده‌اش به معنای رساندن پیام دین به مخاطبان و تأثیرگذاری در عرصه تعمیق ایمان، باورها، ارزش‌های اسلامی و تحکیم پایه‌های آداب، اهداف، نزاکت اجتماعی و سبک زندگی مردم بر پایه دین، رسالت انبیاست.

نیازهای زمان را بشناسیم

وی افزود: چرخه تبلیغ دین بر پایه چهار عنصر است که عنصر اول آن «تولید پیام دینی» است. در تولید پیام دینی بر اساس نگاه جامع به اسلام، شناخت متخاصمان، نیازهای زمان و بسط حقایق دینی باید نظریه‌پردازان، اسلام‌شناسان و مجتهدان صاحب‌نظر تولید پیام دینی کنند.

عضو خبرگان رهبری ادامه داد: دین، رسانه تولید پیام برای هدایت انسان ها، ترسیم نقشه راه زندگی برای آنها و حمایت از آنها برای تحقق و شکوفایی مادی و معنوی و رشد (که منجر به کمال اخروی شود) است. دین باید در زندگی خود را نشان دهد؛ پیامی که در روح و روان و دل و مغز انسان جاری شود و بینش و گرایش او را متحول کند.

دنیای اسلام از زبان دین فاصله گرفته است

وی تأکید کرد: دین بر مبنای قرآن، وحی، حکمت های نبوی و تبیین های انسان های کامل تولید پیام می کند، اما امروز دنیای اسلام از زبان دین فاصله گرفته است هم فاصله تاریخی و هم تاثیر مطامع و منافع قدرت ها، زروگویان، دشمنی ها و جهل ها باعث شده تا زاویه انحرافی زیادی در آموزه های دینی در طول تاریخ ایجاد شود.

اولین رسالت حوزه، شناخت محتوای دینی بر اساس اجتهاد است

به گفته آیت الله کعبی اولین رسالت حوزه های علمیه شناخت محتوای دینی بر اساس اجتهاد اصیل و نظریه پردازی متقن، شناخت مقتضیات زمان، بسط حقایق دینی و جلوگیری از پیرایه ها و و وصله ها متصل به دین است.

وی افزود: امروز محصول تلاش های حوزه های علمیه در رشته های مختلف کلام، تفسیر، فقه و اصول، تاریخ و سایر رشته ها متبلور است؛ تولیدی بر پایه اجتهاد اصیل.

اجتهاد موتور محرک پیشرفت و پویایی است

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اضافه کرد: اگر فعالیت روحانیت اصیل و فرزانه و مجاهدت های دانشمندان دینی و حوزه های علمیه از آغاز غیبت کبری تاکنون نبود انحراف های بزرگی در دین اتفاق می افتاد و معیارهای درست دینی شناخته نمی شد و بشر به گمراهی محض فرو می رفت، اما سنت الهی بر این است که دین بر اساس اجتهاد که موتور محرک پیشرفت، تحول و پویایی است حفظ شود.

وی خاطرنشان کرد: امروز نیاز به تکاپوی علمی تا رسیدن به قله ها و نظریه پردازی های جدید داریم تا در امر تبلیغ، تحقیق و تدریس متناسب با مقتضیات زمان اقدام متناسب را انجام دهیم.

آیت الله کعبی ادامه داد: برای تولید پیام باید حتما از سرچشمه تغذیه کرد؛ مجتهدین آگاه باید با نیروی نظریه پردازی و صاحب نظران خبره که نظر کارشناسی متقن دینی داشته باشند و وارد میدان شوند و از سرچشمه زلال وحی، کتاب، سنت، عقل و اجماع، دین را تبیین کنند.

وی اظهار کرد: شخصیت هایی مانند امام راحل (ره) و پس از ایشان رهبر حکیم و فرزانه انقلاب آیت الله العظمی خامنه ای از لحاظ نظریه پردازی و برخورداری از منظومه فکری دینی تمدن ساز، سرمایه بزرگ حوزه های علمیه در عصر معاصر هستند. رهبر معظم انقلاب اسلام شناسی جامع در حوزه نظریه پردازی دقیق و بنیادهای نظری و طراحی های میدانی برای تبیین حقایق دینی است.

عضو خبرگان رهبری تصریح کرد: حوزه های علمیه باید در هرسه سطح تدریس، تبلیغ و تحقیق بدرخشند و خوزستان با این ظرفیت های بزرگ انسانی باید کانون تربیت مجتهدین و نظریه‌پردازان در علوم مختلف باشد.

چهار الزام پالایش پیام

وی به دومین عنصر یعنی عنصر «پالایش تولیدات» اشاره کرد و گفت: ما نمی توانیم معارف دینی را با اصطلاحات خاص خودش تبلیغ کنیم، باید پالایش، غنی سازی و فرآوری لازم صورت پذیرد و محتوای دین به زبان مخاظب بیان شود.

آیت الله کعبی به الزامات پالایش پیام اشاره کرد و افزود: مخاطب شناسی، هنرمندی، سطح بندی جهت بیان متناسب با مخاطبان، عصری کردن دین با استفاده از ادبیات معاصر، مفهوم سازی و ایجاد جذابیت از الزامات پالایش پیام دینی است.

وی به عنصر سوم تبلیغ اشاره کرد و افزود: عنصر سوم «توزیع و باز توزیع پیام» است؛ باید پیام به مخاطب برسد و گستره توزیع افزایش یابد، با الزاماتی همچون شبکه سازی، ساختار سازی و تکثیر پیام، باید پیام ما به میلیون ها انسان برسد.

استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: حوزه علمیه در تولید پیام خوب عمل کرده است اما در پالایش و توزیع ضعیف هستیم.

نسخه دین مانند داروی پزشک است

عضو مجلس خبرگان رهبری به «مصرف پیام» به عنوان عنصر چهارم اشاره کرد و گفت: پپامبر رحمت که هیچ گاه زبان به شکایت نگشودند درباره مهجور ماندن قرآن شکایت خواهد کرد. شکایت از اینکه چرا محتوای دین پیاده و مصرف نشد.

وی ادامه داد: همواره یکی از مشکلات انبیا درک نشدن از سوی عامه مردم و پیاده نشدن معارف دینی و مهجور ماندن آن بود، لذا رسیدن پیام کافی نیست، باید پیام مصرف شود تا اثر خود را داشته باشد تا بینش و منش ها بر اساس دین تغییر یابند، نسخه دین و پیام دینی مانند داروی پزشک است که بدون مصرف شدن اثری نخواهد داشت.

وی افزود: بعد از راه اندازی این سامانه تبلیغ، باید دو کار مهم را انجام داد اولین کار «رصد و پایش» و کار دوم «بازخوردگیری رصد» برای پیگیری شکل گیری صحیح سامانه و رفع اختلالات احتمالی و بازخوردگیری به جهت بررسی میزان تحول در جامعه و اینکه ببینیم که چقدر اخلاق و آداب تغییر یافته، از برخی عادات و رسوم غلط چقدر جلوگیری شده، چه میزان عقلانیت رشد یافته و ایمان دینی چگونه تقویت شده است؟

آیت الله کعبی تأکید کرد: باید به جای گزارش محوری خروجی محور و تحول محور باشیم.

چرا در دنیا دین گریزی و دین ستیزی وجود دارد؟

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار کرد: امروز که بیش از چهار دهه از انقلاب اسلامی که حرکتی بزرگ در راستای تمدن سازی اسلامی است، می گذرد، حکومتی شکل گرفته که بر دو پایه اساسی اقامه دین و قیام عمومی در جهت دینداری است و این کار بسیار بزرگی بود. امروز باید بررسی کرد که چرا در دنیا دین گریزی و دین ستیزی وجود دارد؟ باید عوامل آن را شناسایی کنیم و نسخه متقابل بدهیم.

عوامل ۱۲ گانه دین گریزی

آیت الله کعبی در ادامه به عوامل ۱۲ گانه دین گریزی اشاره و خاطرنشان کرد: نسبی گرایی به جای حق گرایی، گرایش به عقلانیت تجربی، علم گرایی به معنای تجریه گرایی، فرد گرایی در مقابل مسئولیت اجتماعی، جدایی دین از نقش داشتن در پیشرفت جوامع، انسان گرایی منهای دین، اخلاق سکولار و منهای دین، وجود مناسبات ظالمانه و نظام سلطه و دستگاه باور ساز و رفتار ساز و جریان ساز ضد دین که ترویج الحاد نظری و عملی می کند، القای یاس و ناامیدی نسبت به کارآمدی نظام بر آمده از دین، وجود فناوری های مبتنی بر لذت جنسی، موسیقی، هنر و ورزش های جدید و طراحی سیاسی دشمنان، تخریب شدید روحانیت و تلاش برای جدایی روحانیت از مردم عوامل مهم دین گریزی به شمار می روند.

اگر سؤال و شبهه بی پاسخ بماند مانند بمب عمل می کند

وی در پایان بیان کرد: باید عمق معرفت دینی مردم را بالا ببریم، ترویح عقلانیت دینی، رشد عقلائی، تعمیق ایمان، گسترش بندگی، کرامت نفس، بصیرت افزایی، نهضت تبیین درست و صحیح و پاسخگویی به سؤالات و شبهات وظیفه اصلی ما است؛ باید بدانیم که شبهه و سؤال خوب است اما اگر بدون پاسخ بماند و یا پاسخ درست داده نشود مانند یک بمب عمل خواهد کرد و مانند یک بیماری مزمن ریشه دار به ویژه در بخش فرق و ادیان، جامعه را متاثر خواهد کرد

منبع:حوزه