انتظار ایرانیان برای حاجی شدن، کم می‌شود؟

عقیق: مریم سادات آجودانی: یکی از برنامه‌های سعودی‌ها در چشم‌انداز ۲۰۳۰ در کنار افزایش درآمد از صنعت گردشگری، بالا بردن تعداد زائران خانه خداست. چرا که هر ساله میلیون‌ها زائر از کشورهای مختلف به منظور زیارت خانه خدا چه در ایام حج تمتع چه در سایر ایام برای انجام عمره مفرده، به عربستان سفر می‌کنند و این کشور به عنوان قطب گردشگری مسلمانان شناخته می‌شود.

چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان و افزایش زائران حج تمتع به ۱۵ میلیون نفر

یکی از برنامه‌های عربستان در قالب چشم‌انداز ۲۰۳۰، رسیدن تعداد زائران حج تمتع به ۱۵ میلیون نفر است. هر ساله تعداد زائران حج تمتع متوسط ۲ میلیون نفر بوده است و فقط یک سال تعداد حجاج به بیش از سه میلیون نفر رسید و آن سال بیش‌ترین تعداد زائر از کشورهای مختلف در مکه مکرمه حضور یافتند که البته تجربه موفقی برای سعودی‌ها بود.

به گفته یک منبع مطلع، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های عربستان برای افزایش تعداد زائران، روند صعودی برای پذیرش زائران بوده است. بر همین اساس، در حالی که انتظار می‌رفت امسال هم با توجه نامشخص بودن وضعیت کرونا در جهان، عربستان حدود یک میلیون و ۵۰۰ زائر را پذیرش کند، سعودی‌ها اعلام کردند که محدودیتی در زمینه کرونا اعمال نکرده و بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از کشورهای مختلف را بر اساس سهمیه حج کشورها در سال ۱۴۴۱ قمری (۱۳۹۹ شمسی)، در حج تمتع ۱۴۴۴ قمری پذیرش می‌کنند.

بر همین اساس هم امسال سعودی‌ها سعی دارند با افزایش تعداد زائران نسبت به سه سال اخیر، برای برپایی باشکوه حج سال آینده با حضور بیش از چهار میلیون زائر تمرین کنند. چرا که یک منبع آگاه می‌گوید: قرار است در صورت موفقیت در برپایی حج تمتع سال جاری، تعداد زائران حج تمتع ۱۴۴۵ به چهار میلیون نفر برسد تا در حدود هفت سال آینده که چشم‌انداز ۲۰۳۰ باید محقق شود، تعداد حجاج به صورت تصاعدی به ۱۵ میلیون نفر افزایش یابد.

زمان انتظار زائران ایرانی برای حاجی شدن، کاهش می‌یابد؟

در صورتی که عربستان برای افزایش تعداد زائران حج تمتع برنامه‌ریزی کرده باشد، زائران کشورمان هم مدت کم‌تری در انتظار تشرف به حج تمتع خواهند بود؛ چرا که به گفته حجت‌الاسلام سیدعبدالفتاح نواب، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت، حدود نیمی از حجاجی که در سال‌های ۸۵ و ۸۶ ثبت نام کرده‌اند، تاکنون مشرف شده‌اند و با این سهمیه، صف انتظار حدود ۱۵ سال دیگر ادامه دارد.

بر همین اساس، ممکن است به جای ۱۵ سال، زائران طی هفت سال عازم سرزمین وحی شده و به این ترتیب امکان ثبت‌نام زائران حج تمتع مجدد فراهم شود. چرا که از سال ۸۶ تاکنون هیچ ثبت‌نامی برای تشرف به حج تمتع انجام نشده و همچنان بیش از یک میلیون نفر که قبل از آن زمان ثبت‌نام کرده‌اند، در صف انتظار تشرف به خانه خدا و حاجی شدن هستند.

با همه فراز و نشیب‌هایی که وجود دارد، عربستان برای تغییر در روند اعزام‌ها مصمم است و برای تحقق چشم‌انداز ۲۰۳۰ در هر زمینه‌ای در حال تلاش است؛ تا جایی که حتی جذب ستارگان فوتبال جهان در تیم‌های این کشور گواه این ادعاست و به گفته برخی از کارشناسان سعودی، در ماه‌های اخیر نام عربستان بیش از هر زمانی دیگر در جهان شنیده می‌شود و بسیاری علاقه‌مند سفر به این کشور هستند.

تعداد کل حجاج جهان در ۱۰ سال اخیر

برنامه سعودی‌ها برای افزایش محل طواف در اطراف کعبه

علاوه بر این، با توجه به برنامه عربستان برای رسیدن به ۱۵ میلیون زائر آن هم تا حدود هفت سال آینده، سعودی‌ها اقداماتی برای حضور این تعداد زائر اندیشیده‌اند. یکی از این برنامه‌ها، افزایش فضای زیارتی در مسجدالحرام و حتی احداث هتل‌هایی لاکچری تا معمولی است.

احداث طبقه چهارم در مسجدالحرام؛ موضوعی که ذهن سعودی‌ها را هم مشغول کرده است

عبدالرحمن السدیس، رئیس اداره کل امور حرمین شریفین با توسعه فضای زیارتی به ویژه در مطاف و رواق سعودی موافقت کرده و قرار است بخشی از فضای اطراف کعبه برای حضور میلیونی زائران آماده شود. از دیگر برنامه‌های عربستان، ساخت یک طبقه دیگر در مسجدالحرام است که البته این امر هنوز با توجه به مشکلات فقهی در این رابطه، ساخت طبقه چهارم در مسجدالحرام به توافق مسؤولان سعودی نرسیده و ذهن مسؤولان این کشور را نیز مشغول کرده است.

هم‌اکنون سه طبقه در مسجدالحرام ساخته شده که طبقه اول حدود ۲۷ تا ۳۰ سانتی‌متر از سقف کعبه بالاتر است. بر اساس فتوای مراجع شیعه، طواف در طبقات فوقانی مسجدالحرام جایز نیست و حتی در استفتائی از مقام معظم رهبری آمده است: «طواف در طبقه اول صحیح است. ولى در طبقه دوم محل اشکال است و براى افراد ناتوان که ناچار از طواف در طبقه دوم مى‌باشند، احتیاط این است که علاوه بر آن نایب نیز بگیرند».

با این وجود، عربستان برای توسعه صنعت گردشگری و جذب زائران، تاکنون اقدامات فراوانی صورت داده است، اما برای تشرف بیش از ۱۵ میلیون حاجی در مسجدالحرام، نیازمند زیرساخت‌هایی است و فضای کنونی مسجدالحرام شاید گنجایش کم‌تر از نیمی از این تعداد زائر را به صورت هم‌زمان داشته باشد.

افزایش ۷ برابری تعداد زائران حج تمتع تا سال ۲۰۳۰ محقق می‌شود؟

همین امر باعث شده تا مسؤولان عربستان برای توسعه فضای زیارتی به تکاپو بیفتند و مسجدالحرام را برای حضور ۱۵ میلیون زائر تا سال ۲۰۳۰ آماده کنند. چرا که سال ۱۴۳۳ قمری (۱۳۹۱ شمسی) که ۳ میلیون و ۱۶۱ هزار و ۵۷۳ زائر از کشورهای مختلف جهان در ایام حج تمتع حضور یافتند، با وجود اینکه حج موفقی برپا شد، اما فضای زیارتی چندان جوابگوی زائران نبود و همه طبقات مسجدالحرام مملو از جمعیت بود.

بر همین اساس، در صورتی که قرار باشد تعداد زائران حج تمتع تا سال ۲۰۳۰ به ۱۵ میلیون نفر یعنی حدود پنج برابر جمعیت آن سال باشد، باید دید عربستان چه اقداتی برای میزبانی مناسب از زائران کشورهای مختلف خواهد داشت و کدام راهکارها عملیاتی می‌شود تا شاهد تشرف حتی ۱۰ میلیون زائر در ایام حج باشیم. 

پیش‌بینی تیم‌های کارشناسی برای افزایش تصاعدی تعداد زائران حج تمتع

البته عربستان امسال در آستانه حج تمتع، چند تیم کارشناسی از عربستان و حتی سایر کشورهای جهان تشکیل داده تا هم‌زمان با ایام حج تمتع در محل‌های مختلف حضور داشته و برای افزایش تعداد زائران حج تمتع در سال‌های آینده به صورت تصاعدی برنامه‌ریزی کنند و تا پس از بررسی نتایج، آنها را بررسی و در صورت توافق اعضا، عملیاتی کنند.

به گزارش فارس، در سال‌های شیوع کرونا عربستان هیچ زائر خارجی را پذیرش نکرد و امسال بدون محدودیت همه زائران امکان زیارت خانه خدا و انجام مناسک حج تمتع را دارند. از بیش از ۲.۵ میلیون زائر نیز، ۸۷ هزار و ۵۵۰ نفر ایرانی هستند.