حضرت زینب(س) الگویی کامل برای پرستاری در سخت‌ترین شرایط / جایگاه پرستار از منظر اسلام

عقیق: فردا پنجم جمادی‌الاولی سالروز میلاد با سعادت عقیله بنی‌هاشم حضرت زینب کبری سلام الله علیها است. روز میلاد حضرت زینب به عنوان روز پرستار نام گذاری شده است. علیرضا خاتم در یادداشتی به نقش حضرت زینب (س) به عنوان بزرگ بانوی نهضت عاشورا پرداخته است که در ادامه با هم می‌خوانیم:

هدف از خلقت انسان، رسیدن به کمال است و نهایت درجه کمالی که می‌تواند به آن دست یابد مقام رضایت الهی است. وقتی به واژه پرستار می‌اندیشیم، کلمات یک به یک به صف می‌شوند: ایثار و از خودگذشتگی، صبر و تحمل، امید و همدلی، بی خوابی شبانه، سختی و… اگر این اوصاف، متصل به ایمان و تقوا گردد، مَرکبی خواهد بود برای عروج به سمت رضایت پروردگار و تحقق هدف خلقت؛ همان گونه که زینب کبری سلام الله علیها با همین بال در آسمان رضایت الهی پرواز کرد.

در اینجا به اهمیت پرستاری از منظر اسلام می‌پردازیم:

جایگاه پرستار از منظر اسلام

اهل بیت علیهم السلام برای تبیین جایگاه والای پرستار جملات زیبایی فرموده‌اند.  علیه السلام فرمودند: «مَنْ سَعَی لِمَرِیضٍ فِی حَاجَةٍ قَضَاهَا أَوْ لَمْ یَقْضِهَا خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ ؛[۱] کسی که برای برآوردن نیاز بیماری تلاش کند، خواه نیاز او برآورده شود یا نه، همانند روزی که از مادر متولد شده است از گناهان پاک می‌گردد.»

در عظمت جایگاه پرستاری که در کنار بیمار خواب را بر خود حرام کرده است همین بس که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در آخرین روزهای عمر شریفش در مسجد مدینه فرمود: کسی که یک روز و یک شب پرستاری بیماری را به عهده بگیرد، خداوند او را با ابراهیم خلیل علیه السلام محشور می‌کند، پس هم‌چون درخشش برقی از صراط عبور می‌کند .[۲]

مژده باد بر پرستاران عزیز که پیامبر صلّی الله علیه و آله در مورد آنها فرمود: هر کس یاری کند انسانی را که ناتوانی جسمی دارد، خداوند او را در کارهایش یاری می‌دهد و در قیامت فرشتگانی را گماشته است تا او را در طی کردن مسیر دهشتناک قیامت و عبور از گودال‌های آتش کمک کنند، به گونه‌ای که از سموم آن آسیب نبیند و او را از پل صراط به سوی بهشت با سلامت و امنیت کامل، گذر می‌دهند .[۳]

همچنین امام صادق علیه السلام خطاب به پرستار فرمودند: نشستن تو نزد بیمار (و مراقبت از او)، بهتر و بالاتر از نماز خواندنت در مسجد است .[۴]

پیامبر اکرم (ص)

در تاریخ زندگی برترین مخلوق خدا نیز پرستاری از بیمار به چشم می‌خورد. امیرالمومنین علیه السلام پرستاری پیامبر را این گونه نقل می‌کند: شبی تب، تمام وجودم را فراگرفته و خواب را بر من حرام کرده بود. بدین جهت، رسول خدا برای پرستاری از من تا صبح بیدار بود و شب خود را بین من و نماز تقسیم کرد؛ پس از نماز نزد من می‌آمد و جویای حال من می‌شد و از وضعیت بیماری‌ام اطلاع می‌یافت و پیامبر تا طلوع صبح این چنین بود و چشم بر هم نگذاشت .[۵]

امیرالمؤمنین (ع)

در ماجرای هجوم به خانه حضرت زهرا سلام الله علیها، بانوی دو عالم به شدت مجروح شده و در بستر بیماری افتادند. در تمام این مدت تا لحظه شهادت، این امیرالمومنین علیه السلام بود که پروانه‌وار به دور همسر خود می‌چرخید و شخصاً از ایشان پرستاری می‌کرد .[۶]

حضرت زهرا (س)

در جنگ‌های صدر اسلام، حضرت زهرا سلام الله علیها به همراه دیگر زنان برای پرستاری از رزمندگان مجروح در میدان جنگ حاضر می‌شد. در غزوه اُحد که پیامبر به شدت مجروح گشت، این صدیقه کبری سلام الله علیها بود که برای پدر آب می‌آورد و زخم‌های رسول خدا را مداوا می‌کرد .[۷]

زینب کبری الگوی پرستاران

زینب کبری سلام الله علیها شخصیتی است که عقل در شناختش درمانده و قلم در نگارش شکوه و صلابتش شکسته است. وی در شرایطی سخت، نمونه‌ای بی بدیل از پرستاری را به تصویر کشید و الگویی ناب برای پرستاران گشت. به حق، روز ولادت او که مظهر لطافت، رحمت، صبر و از خود گذشتگی است روز پرستار نامیده شده است.

حضرت زینب سلام الله علیها در ایفای این وظیفه خطیر به گونه‌ای عمل کرد که مورد تأیید امام معصوم علیه السلام قرار گرفت .[۸]

معیار پرستار نمونه

از منظر معارف اسلامی، پرستاران گرامی علاوه بر مراقبت جسمی از بیمار، وظیفه تقویت روحیه او را نیز بر عهده دارند. دین اسلام در این زمینه دستورالعمل‌هایی ارائه کرده است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

الف- پرستار باید در مواجهه با بد اخلاقی و بی حوصلگی بیمار، با صبر و خوش اخلاقی برخورد کند.

ب-با محبت به بیمار غذا بدهد؛ چنان که پیامبر رحمت فرمود: اگر پرستاری چنین کند خداوند از میوه‌های بهشتی به او عطا می‌کند .[۹]

ج-از وظایف مهم دیگر، روحیه دادن به مریض است. پیامبر عظیم الشأن اسلام به زیبایی این وظیفه پرستار را تبیین کرده و فرمودند: هنگامی که نزد بیمار می روید او را امیدوار کنید - هر چند این کار در قضا و قدر الهی تغییری ایجاد نکند- اما در نشاط روح بیمار تأثیر دارد .[۱۰]

د-بیماری که در حال درد کشیدن است، ممکن است با کوچک‌ترین بی توجهی پرستار رنج بکشد در نتیجه باید از کارهایی که باعث اذیت و غمگین شدن بیمار می‌شود پرهیز شود .[۱۱]

ه - تقویت روحیه بیمار با استفاده از امور معنوی و تشویق او نسبت به توجه به خدا و اهل بیت علیهم السلام و استعانت از ایشان.

کلام آخر: حضرت زینب سلام الله علیها الگویی کامل برای پرستاری در سخت‌ترین شرایط آن هم با حفظ تمام ارزش‌های اعتقادی و اسلامی است. پرستاری نه تنها بهانه‌ای برای کنار گذاشتن شئونات اسلامی نیست بلکه راهی است برای تقرب هر چه بیشتر و سریع‌تر نزد خدای متعال.

پی نوشت
[۱] من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۳.
[۲] مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۹۳.
[۳] بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۳۰۴.
[۴] کافی، ج ۴، ص ۵۴۵.
[۵] احتجاج، ج ۱، ص ۱۵۹.
[۶] بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۲۱۱.
[۷] مغازی، ج ۱، ص ۲۴۹.
[۸] ارشاد مفید، ج ۲، ص ۹۵.
[۹] بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۲۲۴.
[۱۰] کنز الفوائد، ج ۱، ص ۳۷۹.
[۱۱] بحارالانوار، ج ۹۰، ص ۳۶۰.

منبع:مهر