جایگاه ولایت امیرالمومنین(ع) در بعثت پیامبر(ص)

عقیق:  ۲۷ رجب سالروز بعثت پیامبر بزرگ اسلام است. علیرضا خاتم در یادداشتی به بیان اهمیت و جایگاه ولایت امیرالمومنین (ع) در چنین شب و روزی پرداخته است که در ادامه می‌خوانیم:

سرزمین‌های متفاوت، بعثت انبیا الهی را تجربه کرده بودند. تاریخ به زمینی رسید که روی آن را جهالت و ظلم و زیر خاک آفتاب سوخته آن را دختران زنده به گور شده، پر کرده بود. در این سرزمین، با بعثت بهترین پیامبر خدا، در راستای حرکت مردمان از حیوانیت به سوی کمال انسانی، انقلابی عظیم رقم خورد.

بعثت، منّت خدا بر مؤمنان

در عظمت بعثت پیامبر اسلام همین بس که خداوند متعال در قرآن کریم آن را مِنّتی بر مؤمنان توصیف می‌کند و می‌فرماید: «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یتْلُوا عَلَیهِمْ آیاتِهِ وَ یزَکیهِمْ وَ یعَلِّمُهُمُ الْکتابَ وَ الْحِکمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِین؛ [۱] خداوند بر مؤمنان منت گذارد (نعمت بزرگی بخشید) هنگامی که در میان آنها پیامبری از جنس خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنها بخواند و کتاب و حکمت به آنها بیاموزد اگر چه پیش از آن در گمراهی آشکار بودند.»

هدف از بعثت

برای بعثت انبیا الهی، اهداف متعددی بیان شده است ولی اهل تسنن روایتی را نقل کرده‌اند که هدف از بعثت تمام انبیا را به زیبایی بیان کرده است.

عبد الله بن مسعود نقل می‌کند که: «قال رسول الله صلّی الله علیه و آله أتانی مَلَک فقال: یا مُحَمَّد وَسْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا علی ما بعثوا، قال: قلت: علی ما بعثوا، قالَ: عَلی ولایَتِکَ وَ ولایة عَلی بن أبی طالب؛ [۲] پیامبر فرمود: فرشته‌ای نزد من آمد و گفت ای محمد! بپرس از اینکه انبیا قبل از تو برای چه مبعوث شدند؟ پرسیدم برای چه مبعوث شدند؟ فرشته گفت: بر ولایت تو و ولایت علی بن ابیطالب.»

با توجه به مضمون این روایت، هدف از بعثت تمام انبیا الهی، زمینه سازی برای تحقق ولایت امیرالمومنین (علیه السلام) است.

ثمره بعثت

خداوند متعال، ثمره بعثت بهترین پیامبر خود را، ولایت امیرالمومنین (علیه اسلام) قرار داده و فرمود: «یا أَیهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیک مِنْ رَبِّک وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یعْصِمُک مِنَ النَّاس؛ [۳] ای پیامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است کاملاً (به مردم) برسان و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده‌ای.» بنابراین، بعثت منهای ولایت امرالمومنین (علیه السلام)، بی فایده خواهد بود.

بزرگان اهل تسنن تصریح کرده‌اند که این آیه در شأن امیرالمومنین (علیه السلام) نازل شده؛ [۴] و بیان داشته‌اند که در زمان نزول این آیه، صحابه پیامبر این گونه آیه را تلاوت می‌کردند: «یا أَیهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیک مِنْ رَبِّک- إِنَّ عَلِیّا مَوْلَی الْمُؤْمِنِینَ- وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یعْصِمُک مِنَ النَّاسِ .»[۵]

تضمین بعثت

هر حکیمی برای محقق شدن یک امر مهم و حیاتی، تضمینی قرار می‌دهد و خداوند حکیم نیز برای تضمین بعثت پیامبر، ولایت امیرالمومنین علی (علیه السلام) را قرار داد.

خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّما وَلِیکمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکعُون؛ [۶] سرپرست و رهبر شما تنها خدا است، و پیامبر او، و آنها که ایمان آورده‌اند و نماز را بر پا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌پردازند.»

اندیشمندان اهل تسنن شأن نزول این آیه شریفه را انگشتر بخشیدن به فقیر در حال نماز توسط امیرالمومنین (علیه السلام) دانسته‌اند. [۷]

شرط ایمان به بعثت

خداوند متعال دستورات انسان ساز را در قالب آخرین و کامل‌ترین دین توسط بهترین پیامبر خود، نازل کرده و ایمان به آن را بر همه بندگان خود واجب کرد. اما برای ایمان به حقیقت بعثت، شرطی قرار داد که بدون تحقق آن شرط، دین ناقص می‌ماند. خدا در قرآن، ولایت امیرالمومنین علی (علیه السلام) را شرط ایمان به بعثت قرار داده و در «غدیرخم» فرمود: «الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکمُ الْإِسْلامَ دِیناً؛ [۷] امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تکمیل نمودم و اسلام را به عنوان آئین (جاودان) شما پذیرفتم.»

آری؛ خداوند به وسیله بعثت پیامبر بر مؤمنان مِنّت گذارد و هدف، ثمره، تضمین و شرط ایمان به بعثت پیامبر را ولایت امیرالمومنین علی (علیهما السلام) قرار داد و این گونه به زیبایی، دین را کامل و نعمت را بر بندگان خود تمام کرد.

پی نوشت:
[۱] سوره آل عمران، آیه ۱۶۴.
[۲] تفسیر ثعلبی، ج ۸، ص ۲۳۸؛ تاریخ دمشق، ج ۴۲، ص ۲۴۱.
[۳] سوره مائده، آیه ۶۷.
[۴] تفسیر ابن ابی حاتم، ج ۴، ص ۱۱۷۲.
[۵] فتح القدیر، ج ۲، ص ۶۹.
[۶] تفسیر طبری، ج ۶، ص ۲۸۸؛ روح المعانی، ج ۶، ص ۱۶۷.
[۷] سوره مائده، آیه ۳.

منبع:مهر