اهل بیت (ع) برای هنر شعر اهمیت ویژه ای قائل بودند

عقیق: مرجان خسروی/ امسال برای نخستین بار یک فعالیت فرهنگی و هنری برای شخصیت و زندگی حضرت جعفر طیار(ع) صورت گرفته است که همین موضوع را می‌توان یک اتفاق مثبت در حوزه دین و آیین اسلامی دانست. کنگره شعر جناب جعفر طیار(ع) که چندین متولی دغدغه‌مند در شناخت دین و فرهنگ اسلامی دارد، دلیلی شده تا این روزها بین اهالی و علاقه‌مندان شعر آیینی درباره حضرت جعفرطیار(ع) بیشتر صحبت به میان آید و در مناسبت شهادت ایشان چراغ محفلی روشن شود. کنگره شعر «مردی که اگر می‌بود»، این روزها در حال بررسی آثار است. پس از آن قرار است برگزیدگان در مراسم اختتامیه معرفی و سپس اولین مجموعه شعر به نام جناب جعفرطیار(ع) منتشر شود. «هادی جانفدا» شاعرآیینی شناخته شده کشورمان یکی از اعضای هیئت داوران است که درباره اهمیت برگزاری کنگره و بررسی آثار با او گفتگو کردیم. 

طبق گفته مسئولان کنگره هدف از اجرای این فعالیت فرهنگی، شناخت حضرت جعفرطیار است. چرا برای این شناخت، هنر شعر انتخاب شده است؟

از ظهور اسلام تا تشیع امروز، هنری که در مناقب و فضائل پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) استفاده می‌شده و همچنین مثل یک رسانه عمل می‌کرده، شعر بوده است. هیچ هنری مانند شعر برای دفاع از تشیع و ارادت‌ورزی به تشیع فعال نبوده است. البته هنرهای دیگر نیز بسیار ارزشمند هستند اما کارکرد هنر شعر در جامعه عرب بسیار مهم بوده و جایگاه بالایی داشته است.

به نوعی می‌توان گفت شعر، زبان گویای تفکر هر قوم و آیینی است. بر همین اساس، شعر توانسته بیشتر از هنرهای دیگر از اندیشه اسلامی بسیار دفاع کند. ما روایت و حکایت‌های بسیار از توجه اهل بیت(ع) به شعر و اهمیت به آن داریم. اشعاری نیز وجود دارد که پیامبر(ص) تاکید داشتند که آنها را حفظ کنید. همچنین روایتی از امام صادق(ع) داریم که فرمودند هر فردی یک شعر در وصف امیرالمومنین(ع) حفظ کند من بهشت او را تضمین می‌کنم. به نوعی خود اهل بیت(ع) نیز به این هنر متعالی اهتمام ویژه‌ای داشتند.

در زمان امروز هم هنر شعر مانند گذشته می‌تواند پاسخگوی نیاز باشد؟

بله. امروزه هم همین جریان برقرار است. بازهم تکرار می‌کنم هیچ هنری در عرصه ارادت به اهل بیت(ع) مثل شعر فعال نیست. شما تعداد آثاری که در حوزه فیلمسازی، نقاشی، تجسمی و... در مقابل تعداد اشعاری که برای سیدالشهدا(ع)، پیامبر(ص)، حضرت امیرالمومنین(ع) سروده شده را مقایسه کنید. تعداد بالای آثار این حوزه، اهمیت شعر در فرهنگ اهل بیت(ع) را می‌رسانند که نیز می‌تواند پیام‌آور دین و خاندان رسالت به جامعه باشد. برای همین یکی از راه‌های معرفی ویژگی شخصیت جناب جعفر طیار(ع) را هنر شعر گذاشتیم.

این نگاه را در فرهنگ ایرانی هم می‌بینید؟

بله. ما در فرهنگ ایرانی دو عنصر هویتی بسیار مهم داریم. اول محبت به اهل بیت(ع) و دوم علاقه به شعر است. شعر در فرهنگ ایرانی نیز عنصر مهمی است. ایران مهد شعر دنیاست و شاعران بزرگ جهانی دارد. همین موضوع هم باعث می‌شود که ما در رثای بزرگان و بیان مسائل مهم توجه ویژه‌ای به شعر داشته باشیم.

تصور می‌کنید، این تاثیر به چه شکلی بین مردم جلوه پیدا می‌کند؟

یک سوال از شما می‌پرسم. اینکه شما اولین بار چگونه با حضرت سیدالشهدا(ع) آشنا شدید و ایشان را شناختید. با مطالعه کتاب بود یا نوحه و شعر؟ کمتر کسی است که بگوید با کتاب. چون کودکان ما از همان دوران کودکی با رفتن به هیئت‌ها و شنیدن اشعاری چون «ای اهل حرم، میروعلمدار نیامد» و... با امام حسین(ع) آشنا می‌شوند و بعد آن را مداوم زمزمه می‌کنند تا ملکه ذهن‌شان شود. یعنی پیش از ایجاد معرفت و شناخت عمیق با اهل بیت(ع) از طریق مرثیه‌های مرتبط با شخصیت‌های دینی آشنا می‌شوند. اکثر ما پیش از اینکه وارد مدرسه و آموزش شویم، اشعاری هرچند درباره درباره اهل بیت(ع) در محافل مذهبی یاد گرفته‌ایم و این قدرت و اهمیت شعر را نشان می‌دهد.

باتوجه به اهمیت شعر که به آن اشاره کردید، اکنون استقبال از کنگره مطلوب بوده است؟

استقبال برای سال اول خوب بوده است. زیرا در تاریخ شعر شیعه به تعداد انگشتان یک دست شعر مستقل برای جناب جعفر طیار نداریم. شعری که مستقل به شخصیت و زندگی ایشان پرداخته شود بسیار کم بود. با توجه به این موضوع استقبال افرادی که برای اولین سال کنگره شرکت کردند، خوب و رضایت‌بخش است.

پس می‌توان گفت برگزاری این کنگره یک جریان ایجاد کرده است؟

 بله. همین که این کنگره باعث می‌شود تا یک مجموعه شعر درباره یکی از بزرگان صدر اسلام داشته باشیم، اتفاق مثبتی است.

البته این برنامه در صورتی به هدف خواهد رسید که تداوم داشته باشد. برای اجرای کنگره در سال‌های آینده برنامه‌ریزی شده است؟

درست است. برنامه‌های فرهنگی اگر دامنه‌دار و مداوم اجرا شود باعث می‌شود تا  به موفقیت برسد و دیده شود. تصمیم براین است که سال‌های آینده ادامه پیدا کند. زیرا باتوجه به اینکه در سال اول استقبال خوبی صورت گرفته است، در سال‌های آتی هم می‌تواند با برنامه‌ریزی بهتر، مطلوب‌ و کارآمد باشد.

درباره نحوه انتخاب آثار برای مجموعه شعر تصمیم‌گیری شده است؟

به صورت دقیق نمی‌توان گفت. چون فعلا در حال بررسی آثار هستیم. اما به صورت کلی هر تعداد شعر که از نظر هیئت داوران استاندارد لازم در آن رعایت شده باشد و از سطح کیفی در شان حضرت جعفر طیار باشد در کتاب منتشر خواهد شد.

درباره کنگره «مردی که اگر می‌بود»

در هفته‌های گذشته، کنگره شعر «مردی که اگر می‌بود» از علاقه‌مندان و شاعران آیینی دعوت کرد تا اشعار خود را درباره  زندگی و شناختی که از جناب جعفرطیار(ع) در قالب غزل، قصیده و مثنوی به دبیرخانه ارسال کنند. حالا قرار است چهارشنبه 17 آذر ماه به مناسبت شهادت ایشان مراسم اختتامیه برگزار و آثار برتر معرفی شوند. در این مراسم گرامیداشت از برگزیدگان دعوت می‌شود تا آثار خود را بخوانند.

درباره کنگره «مردی که اگر می‌بود» که با حجت‌الاسلام معماریان، دبیر کنگره گفتگو شده است می‌توانید اینجا مطالعه کنید.

هادی جانفدا در یک نگاه

هادی جانفدا در سال ۱۳۶۰ در تهران متولد شد. تحصیلاتش را تا مقطع کارشناسی در رشته زبان انگلیسی ادامه داد و مدرک کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی را دریافت کرد. او سرودن را از سال ۱۳۷۹ آغاز کرد و از همان ابتدا در عرصۀ شعر آیینی فعالیت داشت. مجموعه شعرهای «با لهجۀ خدا و صدای خودت» و «کفشداری یازده» از آثار اوست.