۰۲ آذر ۱۴۰۳ ۲۱ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۴۸ : ۰۵
مدرسه‌ای که مدیر و استاد تربیت می کند
استفاده از طلاب مستعد مدرسه و به‌کارگیری آن‌ها در فعالیت‌های علمی مدرسه از رویکردهای نخستین مدرسه است، به این صورت که پس از شناسایی ایشان از آن‌ها به‌عنوان استادیار و سپس به‌عنوان استاد در خود مدرسه به کار گرفته می‌شود. به‌طورکلی ۱۸۰ نفر از طلاب مدرسه فاطمی در سطح ۱ و ۲ در مدارس مختلف قم مشغول تدریس دروس در هر دو سطح هستند.
عقیق:یکی از شادمانی‌های استاد در هر لباس و عرصه‌ای، این است که شاگردانی خوب تربیت کند، شاگردانی که جا پای استاد بگذارند و ادامه‌دهنده راه او باشند. این مسئله در حوزه‌های علمیه جایگاه ویژه‌ای دارد، چراکه شاگردان آن در مسیر تعلیم علوم الهی قرار دارند و هرچه شاگردان در مسیر علمی پیشرفت کنند، در مسیر سعادت پیشرفت کرده‌اند و موجبات هدایت خود و افراد دیگر را رقم‌زده‌اند. در اینجا هرچه مهم است، طی مسیر بندگی و سعادت بشر است. استاد وقتی می‌بیند شاگردانش درس‌ها را خوب فراگرفته و حالا در مقام تعلیم طلاب دیگر هستند، نه‌تنها خستگی را از دل‌وجان استاد می‌زداید، بلکه او را برای باقیات‌الصالحات آخرت امیدوار می‌سازد.
مدرسه علمیه فاطمی قم، با مدیریت دو دهه‌ای استاد ارجمند حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی محبی اشنی از مدارسی است که در کنار تعلیم علوم حوزه به طلاب، امروز در عرصه مدیریت و تدریس از شاگردان خود بهره می‌برد و توفیقات زیادی در عرصه آموزشی، پژوهشی و تبلیغی به دست آورده که برای آشنایی هرچه بیشتر علاقه‌مندان، مصاحبه‌ای با ایشان انجام‌شده که تقدیم می‌گردد.
* با عرض سلام؛ بیش از دو دهه هست که مدیریت مدرسه علمیه فاطمی را عهده‌دار بودید و امروز یکی از شاگردانتان عهده‌دار این مسئولیت هست. در ابتدا معرفی‌ای از این مدرسه علمیه داشته باشید.
بسم الله الرحمن الریم؛ «الحمدللَّه الّذی هدنا لهذا و ما کنّا لنهتدی لولا ان هدنااللَّه»
علیکم السلام؛ مدرسه علمیه فاطمی واقع در بلوار شهید دل آذر، بعد از فلکه پلیس کوچه شماره ۲۰ و از طرفی خیابان انقلاب اسلامی (چهار مردان) بعد از گلزار شهدا، ۳۰ متری شهید کلهری کوچه ۱۲ قرار دارد. من در این مدرسه تلاش زیادی در راستای نشر آموزه‌های دینی در میان طلاب داشتم ولی آنچه باید بگویم، این است که من تنها مانند بند تسبیحی بودم که مهره‌هایی را در کنار خود حفظ و بهره‌برداری می‌کرد.
* این مدرسه از چه سالی فعالیت خود را شروع کرد؟ درباره این مدرسه بیشتر بگویید.
زمین این مدرسه توسط مرحوم فاطمی وقف و تحویل مرکز مدیریت حوزه علمیه قم گردید و ساختمان آن در سال ۱۳۷۸ به بهره‌برداری رسید. از همان سال کار گزینش طلاب انجام شد و تاکنون این مدرسه در خدمت طلاب بوده و همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. بنده نیز از سال دوم تأسیس به حکم آیت الله حسینی بوشهری، مدیر وقت حوزه‌های علمیه تا امسال در خدمت طلاب بوده‌ام.
مساحت مدرسه ۴ هزار مترمربع و مساحت زیربنا، ۶ هزار مترمربع است. این مدرسه در سه‌طبقه دارای ۵۶ حجره برای طلاب، دو انباری، ۱۰ اتاق اداری، یک اتاق رایانه، دو کتابخانه (عمومی و اختصاصی پایه اول)، آشپزخانه و ۱۰ حمام و ۳۰ سرویس بهداشتی است.
ظرفیت این مدرسه ۱۸۰ طلبه معیل و ۳۰ استاد و ۱۴ نیروی کادر شامل ۵ نیروی اداری، ۴ خادم، یک نیروی تأسیساتی، ۳ نگهبان و یک راننده است.
* فعالیت‌های آموزشی مدرسه به چه صورت بود و امروز در چه جایگاهی قرار دارد؟
از آن‌جهت که رکن اساسی در تعلیم و تربیت، اساتید هستند، لذا سعی شده در این سال‌ها از اساتیدی باتجربه، خوش‌بیان، خوش‌فکر، پایبند به نظام مقدس اسلامی و انقلابی استفاده شود. با توجه به این‌که محور کاری خود را دو بال علم و تقوا قرار داده‌ایم و تلاش شده که برنامه‌های مدرسه نیز بر اساس همین سیاست جلو برود، تلاش شده تا در انتخاب اساتید تنها به ملاک علمی توجه نشود، بلکه اخلاق و تقوا نیز در انتخاب استادان مدرسه اهمیت ویژه‌ای داشته است. الحمدلله همین امر سبب شده تا اساتید موردتوجه طلاب قرار گیرند.
در طی تمام این سال‌ها برگزاری امتحانات هفتگی در تمام مواد درسی از برنامه‌های مدرسه بوده است که کمک بزرگی در رشد علمی طلاب داشته است.
همچنین در هرسال، قبل از شروع امتحانات نیمسال اول و دوم با برگزاری سنجش علمی (المپیاد علمی) در مدرسه و تشویق نفرات برتر، زمینه آمادگی طلاب جهت شرکت در امتحانات پایان نیمسال فراهم می‌شده است. البته در سال‌های اخیر یک المپیاد عمومی نیز از طرف مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برگزار شد که یکی از طلبه‌های مدرسه فاطمی رتبه اول این المپیاد را به خود اختصاص داد.
ایجاد گروه های علمی در مدرسه و استاد از طلاب مستعد پایه‌های بالاتر به‌عنوان سرگروه و مسئول مباحثات از جمله برنامه‌های مدرسه است.
همچنین دو استاد ثابت در مدرسه به‌صورت ثابت حضور دارند که اتاقی به ایشان اختصاص داده‌شده که شب‌ها به مدت دو تا سه ساعت جهت پاسخگویی به سؤالات علمی طلاب در مدرسه حاضر می‌شوند و مشکلات احتمالی را رفع می‌کنند.
* برنامه‌های تهذیبی مدرسه در کنار این فعالیت‌های گسترده آموزشی در چه جایگاهی قرار دارد؟
همان‌طور که در ابتدا گفته شد، تقوای اساتید در کنار توانایی‌های بالای علمی آن‌ها اهمیت زیادی برای جذب دارد. همچنین علاوه بر مشاوران تهذیبی خوبی که در مدرسه داشته و داریم، از درس اخلاق هفتگی برخی از بزرگان نیز در رشد اخلاقی و تهذیبی طلاب بهره برده‌ایم. مانند آیات و حجج‌اسلام والمسلمین مرحوم انصاری شیرازی و مرحوم فشارکی و سید هاشم حسینی بوشهری، سید احمد خاتمی، سید محمد سعیدی، تحریری، حسینی زابلی، نکونام، فرخ فال، همتیان، گنجی، فرحزاد، مؤمنی و مؤیدی، پناهنده و حسینی قمی. بنده نیز در مناسبت‌هایی جلسات اخلاق برای طلاب برگزار می‌کنم.
* از گذشته فعالیت‌های پژوهشی طلاب موردتوجه اساتید و مدیران مدارس بوده؛ مدرسه علمیه فاطمی در این عرصه چه رویکردی دارد.
همان‌طور که درباره اهمیت پژوهش گفتید، تأکید بر این نکته مهم همواره در رویکرد مدرسه بوده است. به نظر ما آموزش بایستی پژوهش محور باشد، لذا با کمک معاونت پژوهش مدرسه برنامه‌های پژوهشی متناسب با هر پایه و تحت نظارت اساتید مدرسه انجام می‌شود. برگزاری کارگاه‌های روش تحقیق، روش مطالعه و مباحثه، کارگاه فقه و...، همچنین بازدید از مراکز علمی، برگزاری جشنواره داخلی مدرسه، تشکیل گروه های علمی با سرگروهی اساتید، چاپ مجله علمی-اطلاع‌رسانی مدرسه به نام «سدره المنتهی» ازجمله فعالیت‌های پژوهشی صورت گرفته در مدرسه فاطمی است.
همچنین جهت انجام امور پژوهشی، اتاق رایانه‌ای در مدرسه تدارک دیده‌شده است که با نرم‌افزارهای اسلامی و باز کردن سایت‌های خاص پژوهشی زمینه خوبی را جهت رشد علمی و پژوهشی طلاب فراهم کرده است. البته نیاز به تجهیز بیشتر و به‌روزرسانی داشت که حسب توجه آیت الله اعرافی، مدیر حوزه های علمیه، چند دستگاه رایانه به مجموعه اضافه شد.
دو کتابخانه در مدرسه تدارک دیده‌شده است، یکی مخصوص طلاب پایه ۱ و دیگری برای طلاب پایه‌های ۲ تا ۶.
* اشاره‌ای داشتید نسبت به حضور مستمر اساتید در مدرسه، در این‌باره بیشتر توضیح دهید.
جهت حضور مستمر، مسئولین مدرسه در میان طلاب از ساعت ۷ الی ۲۴، من و معاون آموزش از ساعت ۷ الی ۱۶ و پس‌ازآن مشاوران تهذیبی تا اذان مغرب و بعد از نماز معاون تهذیب تا ساعت ۲۳:۳۰ در مدرسه حضور دارند. به‌علاوه مدیر و معاونان آموزش، پژوهش و تهذیب به‌نوبت هفته‌ای یک‌شب تا ساعت ۲۴ در مدرسه و در میان طلاب حاضر می‌شوند تا از نزدیک با مشکلات و خواسته‌های طلاب آشنا شده و در حل آن اقدام کنند.
همچنین یکی از اساتید و طلبه‌ای از پایه ۸ که از فارغ‌التحصیلان همین مدرسه است در مدرسه اسکان داده‌شده تا در میان طلاب حضور مستمر داشته باشند.
* امور فوق‌برنامه مدرسه به چه صورت است؟
به مدت ۱۹ سال است که اردوی تابستانی مدرسه جهت دروس ارتقایی برای طلاب برگزار می‌شود که ۱۵ سال آن را در مشهد برگزار کردیم و چهار سال اخیر اردوی ارتقایی به همراه اردوی متمرکز مکالمه عربی در همین مدرسه برگزارشده است و به لطف خداوند اکثر طلاب در این زمینه موفق بوده‌اند. به این صورت که طلاب دوره مقدماتی مکالمه عربی را با موفقیت به پایان رسانده‌اند و برای مراحل بعدی آموزش مکالمه آمادگی لازم رادارند. با هماهنگی‌ای که با مرکز زبان حوزه انجام‌شده است، این طلاب آموزش زبان عربی را تا مرحله نهایی ادامه خواهند داد تا در آینده از اساتید مکالمه عربی حوزه شوند.
تشکیل شورای علمی-اخلاقی متشکل از مدیر و معاونین مدرسه و بررسی شرایط علمی اخلاقی طلاب جهت شناسایی نقاط قوت و ضعف و اتخاذ تصمیم مقتضی که هر دو هفته یک‌بار برگزار می‌شود و تشکیل طرح استاد پایه برای تمام پایه‌های درسی جهت بررسی امور آموزشی و تهذیبی بدین‌صورت که هر استاد متصدی و پیگیر مسائل مربوط به آن پایه می‌باشد و ارائه گزارش به مدیریت مدرسه جهت اتخاذ تصمیم مقتضی از دیگر برنامه‌هایی است که در نظر گرفته شده است.
جهت آماده‌سازی طلاب برای تبلیغ، توسط این معاونت هرساله برای پایه پنج و ششم یک دوره کلاس فن خطابه برگزار می‌شود. در ایام محرم و صفر تعدادی از طلاب پایه ششم و فارغ‌التحصیلان مدرسه به‌صورت هماهنگ برای تبلیغ به مناطق محروم می‌روند.
ایجاد فضای ورزشی در حیاط مدرسه اعم از زمین فوتبال، والیبال، بسکتبال و در سالن ورزشی استفاده از امکانات میز پینگ‌پنگ، فوتبال دستی و بدن‌سازی و... برای سلامتی جسم طلاب در کنار دیگر فعالیت‌ها مهیا گردیده است.
* گفتید که از دانش‌آموختگان مدرسه استفاده می‌کنید؛ این به چه صورت انجام می‌شود و تلاشی که در راستای تربیت طلاب برای تدریس دارید چگونه است؟
استفاده از طلاب مستعد مدرسه و به‌کارگیری آن‌ها در فعالیت‌های علمی مدرسه از رویکردهای نخستین مدرسه است، به این صورت که پس از شناسایی ایشان از آن‌ها به‌عنوان استادیار و سپس به‌عنوان استاد در خود مدرسه به کار گرفته می‌شود. در این سال‌ها تعداد ۱۴ نفر از اساتید مدرسه و هم‌اکنون ۱۰ نفر از میان شاگردان مدرسه انتخاب شده‌اند و به‌طورکلی ۱۸۰ نفر از طلاب مدرسه فاطمی در سطح ۱ و ۲ در مدارس مختلف قم مشغول تدریس دروس در هر دو سطح هستند و برخی از طلاب مدرسه نیز در استان‌های مختلف به تدریس اشتغال دارند و تعداد ۱۵ نفر از دانش‌آموختگان این مدرسه در جایگاه مدیر مدارس علمیه فعالیت دارند. علاوه بر آن، تعداد زیادی از طلاب مدرسه نیز امروز منبرهای تبلیغی دارند.
* فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی مدرسه فاطمی در چه جایگاهی قرار دارد؟
بنده و تمام معاونین و اساتید با ادای احترام نسبت به مراجع عظام از سیاست‌ها، نظرات و افکار روشنگرانه ولی امر مسلمین و رهبر عظیم‌الشأن پیروی می‌کنیم و در اجرای منویات آن بزرگوار تلاش می‌کنیم.
بسیج مدرسه علمیه فاطمی به‌عنوان بسیج فعال در بین مدارس علمیه استان شناخته می‌شود که اعضای آن از طلاب ممتاز مدرسه هستند و از زمان حضور بنده تاکنون باقوت به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند و تیپ امام صادق علیه‌السلام شاهد بر این مدعاست. بسیج مدرسه از ابتدا تاکنون در تمام تجمعات انقلابی در مدرسه فیضیه و... شرکت فعال داشته است.
در ایام شهادت معصومین علیهم‌السلام به‌خصوص ایام عاشورای حسینی به مدت ۵ تا ۷ شب در نمازخانه مدرسه مجلس عزاداری همراه با سخنرانی و مرثیه‌خوانی برپا می‌شود که سفره بابرکت اطعام آن بزرگواران نیز برقرار بوده است. همچنین در ایام ولادت معصومین علیهم‌السلام مجلس جشنی در مدرسه برگزار می‌شود و همین مراسمات داخلی مدرسه مانع حضور طلاب در هیئت‌هایی که گاهاً شئون اسلام ناب را رعایت نمی‌کنند، شده است.
بر اساس برنامه‌ریزی فرهنگی در سال‌های اخیر، چهار سال است که طلاب مدرسه فاطمی در ایام اربعین حسینی همسو با دیگر عاشقان حرم سیدالشهدا به‌صورت ساماندهی شده و گروهی در پیاده‌روی اربعین شرکت می‌کنند با کمک‌هزینه مختصری از طرف مدرسه این کار صورت می‌گیرد.
نماز صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشا به‌صورت مستمر در مدرسه به جماعت اقامه می‌شود و یکی از طلاب پایه‌های ۴ تا ۶، چهار روز از ایام هفته بین نماز ظهر و عصر احکام شرعی را بیان می‌کند.
جهت آگاهی طلاب نسبت به اخبار روز اتاقی به‌عنوان اتاق مطبوعات فراهم شده است، همچنین اتاق دیگری برای استفاده از اخبار صداوسیما آماده‌شده که به مدت نیم ساعت تا یک ساعت برای استفاده طلاب باز می‌شود.
اگرچه مدرسه در قبال صبحانه و شام طلاب وظیفه‌ای ندارد ولی با استفاده از طلابی که خودجوش و دارای عشق و علاقه‌اند، صبحانه و شام برای همه طلاب تهیه می‌شود که بخش عمده هزینه آن از خود طلاب گرفته می‌شود و مبلغی نیز از طرف مدرسه کمک می‌شود و چه خوب بود همانند ناهار از طرف مرکز مدیریت تسهیلاتی برای طلاب فراهم گردد.
* در عرصه ترویج فرهنگ جهاد و مقاومت در میان طلاب برنامه‌ای داشتید؟
از افتخارات این مدرسه آن است که اولین شهید مدافع حرم محمدمهدی مالامیری و دو شهید بزرگوار دیگر شهید محمدامین کریمیان و بیاضی زاده از طلاب مؤدب و موفق شش‌ساله این مدرسه بوده‌اند و به همین مناسبت یادواره باشکوهی در مهرماه ۱۳۹۵ با همراهی و همیاری بنیاد شهید استان قم و تیپ ۸۳ امام صادق علیه‌السلام در مدرسه برگزار شد.
در راستای تقویت روحیه جهاد و شهادت در میان طلاب، برگزاری یادواره شهدای انقلاب و دفاع مقدس در هرسال و با همکاری مسئولین بنیاد شهید قم از برنامه‌های بسیج مدرسه است. همچنین به یاد سنگرهای دفاع مقدس یکی از اتاق‌های مدرسه به نام «سنگر شهدا» به‌صورت سنگر آماده‌شده است که فیلم‌های دفاع مقدس در آن به نمایش گذاشته می‌شود.
اتاق دیگری به نام «بیت الشهدا» در مدرسه آماده‌شده است که در طول سال سیاه‌پوش بود و برای مجالس عزاداری مهیاست و بعضاً طلاب نماز شب را در آن اقامه می‌کنند.
فعالیت دیگر مدرسه شامل تشکیل اجلاسیه های یادواره شهدا در چند سال و تبلیغ در سطح شهر قم با دعوت از شخصیت‌های سیاسی و مذهبی می‌باشد.
* اگر نکته‌ای در پایان دارید، گوش می‌دهیم.
آیت‌الله اعرافی در سال ۹۹ گفت که دفتر مقام معظم رهبری از ما خواسته‌اند تا شما در استفتائات دفتر ایشان حضورداشته باشید . در پاسخ گفتم که افتخار می‌کنم که خدمتگزار دفتر آقا باشم. و بعدازآن برای مدرسه مدیری به نام حجت‌الاسلام شیرازی انتخاب کردند که از شاگردان مدرسه و از شاگردان موفق بنده بود. دیداری با وی داشتم و او به منزل من آمد و جلسه‌ای برگزار شد و من حسب تکلیفی که دارم، هر موقع کمکی از من بر بیاید، هیچ‌گاه دریغ نخواهم کرد.
لازم می‌دانم در اینجا از حجت الاسلام والمسلمین سید محمدحسن رکنی، معاون آموزش و همه معاونین و همکاران و کارمندان گرامی و طلاب عزیزی که در امور مدرسه کمک کردند، صمیمانه تشکر کنم.
همچنین از آیت‌الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه و همکاران ایشان بابت حمایت‌هایی که داشتند، تشکر و قدردانی می کنم.
«و آخر دعوانا أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین»
گفت‌وگو: علیرضا سهلانی
منبع:حوزه
گزارش خطا
