نگاهی بر خیانت‌ های شمر بن ذی‌الجوشن به اهل بیت

عقیق:همه ساله در ایام سوگواری شهادت سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(علیه‌السلام) که مسلمان و غیرمسلمان را در سراسر دنیا منقلب و متأثر می‌کند، عده‌ای به شبهه پراکنی علیه این نهضت الهی می‌پردازند تا به خیال خود از شور و شعور مردم بکاهند؛ اما این تلاش مذبوحانه راه به جایی نخواهد برد و تنها به گم‌راهی بیشتر این افراد منجر خواهد شد، زیرا عزتی را که پروردگار عالم عطا کرده باشد، مورد تعرض احدی واقع نمی‌شود که خداوند رحمان می‌فرماید: «یُرِیدُونَ لِیُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ کَرِهَ الْکَافِرُونَ [صف/۸] می‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند و حال آن‌که خداوند نور خود را کامل می‌کند، گر چه کافران ناراحت شوند».

یکی از شبهات بی‌اساسی که این افراد منحرف به آن دامن می‌زنند این است که: امام حسین(علیه‌السلام) توسط شیعیان خود به شهادت رسید.

ما در چند نوشتار به بررسی این شبهه می‌پردازیم و تلاش می‌کنیم شخصیت و زندگی قاتلان امام حسین(علیه‌السلام) را نیز به خوانندگان محترم معرفی کنیم، تا مشخص شود که این جنایت‌کاران به چه نسبتی با تشیع و اهل‌بیت(علیهم‌السلام) دارند.

این نوشتار به زندگی «شمر بن ذی‌الجوشن» یکی از جنایت‌کاران واقعه عاشورا اختصاص دارد؛ ولی از آن‌جا که کارنامه این شخصیت پلید در وقایع عاشورا بر همگان واضح و روشن است، ما تنها به فعالیت‌های او قبل از قیام عاشورا می‌پردازیم.

شمر بن ذی الجوشن، یکی از جنایت‌کاران اصلی واقعه کربلا، از تابعین و رؤسای قبیله هوازن از تیره بنی عامر بن صَعْصَعَه و از خاندان ضِباب بن کلاب بود.[۱]

پدر او  شرحبیل بن اعور بن عمرو نام داشت و به «ذی الجوشن» معروف بود.[۲] ذوالجوشن دعوت پیامبر اکرم(صلی ‌الله ‌علیه ‌و آله) را برای پذیرش اسلام نپذیرفت، ولی پس از فتح مکه، چون مسلمانان بر مشرکان پیروز شدند، اسلام آورد.[۳]

وی پس از تأسیس شهر کوفه در زمان خلیفه دوم در این شهر ساکن شد[۴] و شمر نیز به تبع او در این شهر سکونت گزید و به خاطر جایگاهی که در قبیله خود داشت، رفته‌رفته به یکی از شخصیت‌های تأثیرگذار در کوفه تبدیل شد که اوج آن را در اعمال جنایت‌کارانه او در قبال قیام امام حسین(علیه‌السلام) شاهد هستیم.

بخشی از دوران اقامت شمر بن ذی الجوشن در کوفه مصادف شد با خلافت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) و انتخاب این شهر به عنوان مرکز خلافت. شمر در این دوران به تبع اکثریت مردم حجاز و عراق با امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) بیعت کرد.

باید توجه داشت که بیعتی که مردم با امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) انجام دادند؛ بیعت به عنوان «خلیفه» مسلمانان بود، نه بیعت به عنوان «امام»؛ لذا بسیاری از مردمان این نواحی اعتقادی به امامت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) به عنوان جانشین بلافصل پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌ وآله) نداشتند.

بیعت شمر و بسیاری از اشراف عرب نیز بر همین اساس بود و اگر می‌بینیم که این افراد از امیرالمومنین علی بن ابی‌طالب(علیه‌السلام) اطاعت می‌کردند، به خاطر اعتقاد آنان به امامت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) نبود، بلکه اطاعت آنان از سنخ اطاعت از خلفای پیشین بود. مرور در زندگی و فعالیت‌های سیاسی این افراد می‌تواند به درک بیشتر این موضوع کمک کند.

خیانت‌های شمر قبل از عاشورا

همان‌طور که گذشت شمر بن ذی‌الجوشن که از اشراف کوفه بود، پس از بیعت مردم کوفه با امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) با حضرت بیعت کرد.

وی از جمله افرادی بود که در جنگ صفین در رکاب امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) حاضر شد و به جنگ با معاویه بن ابی سفیان که بر خلیفه وقت شورش کرده بود رفت.

شمر در جنگ صفین به مقابله با «ادهم بن محرز» از سپاه معاویه پرداخت و ضربت شمشیر سختی به صورتش وارد شد و مجروح گردید.[۵] پس از تحمیل حکمیت بر امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) گروهی از افراد خودسر از سپاه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) جدا شدند که خوارج نام دارند و شمر نیز از جمله افرادی بود که به آنان ملحق شد. جنایات این گروه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) را وادار به جنگ با آنان کرد که تنها عده اندکی از آنان جان سالم به در برد که شمر بن ذی‌الجوشن یکی از آنان بود.

پس از شهادت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) شمر با امام حسن(علیه‌السلام) بیعت کرد و مدتی هم در سپاه حضرت حاضر شد، ولی به سرعت جذب معاویه شد و به امام حسن(علیه‌السلام) خیانت کرد.

البته این پایان فعالیت‌های شمر بن ذی‌الجوشن علیه شیعیان نبود. او در هنگام دست‌گیری «حجر بن عدی» -صحابی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و از شیعیان نامدار کوفه- در سال ۵۱ هجری قمری، جزو کسانی بود که به دروغ نزد زیاد بن ابیه شهادت داد که حجر کافر و مرتد شده است و شهر را به آشوب کشیده است و در نتیجه همین شهادت‌نامه‌های دروغ بود که معاویه بن ابی سفیان دستور اعدام حجر و یارانش را صادر کرد و دژخیمان بنی‌امیه آنان را در منطقه «مرج عذراء» به شهادت رساند.[۶]

در نتیجه: همان‌طور که گذشت شمر بن ذی‌الجوشن قبل از واقعه عاشورا در چهار واقعه مهم تاریخی حضور داشت که در تمام آن‌ها به اهل بیت(علیهم‌السلام) و شیعیان خیانت کرد و مرتکب جنایت شد. حال پس از بیان این وقایع مستند تاریخی، باید از این افراد شبهه افکن پرسید، که شما با چه سند و مدرکی امثال شمر بن ذی‌الجوشن را در شمار شیعیان به حساب می‌آورید؟ آیا میزان اطلاعات شما از منابع تاریخی تا این حد ناچیز است؟ یا مسئله دیگری در میان است و از شور و شعوری که امام حسین(علیه‌السلام) در عالم به وجود آورده واهمه دارید؟

برای مطالعه بیشتر به کتاب «دوزخیان جاوید» اثر دکتر مرضیه محمد زاده مراجعه کنید.

پی‌نوشت ها:

[۱]. ابن عبدربه، العقدالفرید، چاپ علی شیری، چاپ بیروت، ۱۴۱۷ ق، ج ۳، ص ۳۲۰-۳۱۸.

[۲]. ابن سعد، طبقات الکبری، چاپ بیروت، ج ۶، ص ۲۴ و فیروزآبادی، القاموس المحیط، ذیل ماده «جشن».

[۳]. ابن سعد، همان، ص ۴۸-۴۷ و ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، چاپ علی شیری، بیروت، ج ۲۳، ص ۱۸۸-۱۸۷.

[۴]. ابن عبد آلبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، ط الأولی، ۱۴۱۲ ق، ج ۲، ص ۴۶۷.

[۵]. بلاذری، انساب الاشراف، چاپ محمد فردوس الاعظم، دمشق، ۲۰۰۰-۱۹۹۶ م، ج ۲، ص ۴۸۷.

[۶]. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، ط الثانیة، ۱۳۸۷/۱۹۶۷ م، ج ۵، ص ۲۷۰-۲۶۹.

منبع: سایت اندیشه برتر (معاونت تبلیغ حوزه های علمیه)