آداب و اعمال شب و روز عید قربان

عقیق:چهارشنبه 30 تیر ماه و 10 ذی‌الحجه مصادف با سعید سعید قربان است. روز عید قربان در کنار عید فطر از اعیاد شریف مسلمانان است که در روایات به آن «یوم النحر» و «یوم الاضحی» گفته می‌شود. اهمیت این عید به قدری زیاد است که اهل‌بیت(ع) نماز این روز را از واجبات معرفی کردند و فرمودند:«صَْلاةُ الْعِیْدِینِ فَریضَةٌ؛ نماز عید فطر و قربان واجب است.» (استبصار، ج1، ص443) اما فقها این نماز در عصر غیبت را به استناد روایت امام باقر(ع) که فرمود «لَا صَلَاةَ یَوْمَ الْفِطْرِ وَ الْأَضْحَی إِلَّا مَعَ إِمَام؛ نماز دو عید باید همراه با امام باشد»، واجب نمی‌دانند.

در کتاب مفاتیح‌الجنان برای شب و روز این عید بزرگ فضیلت‌ها و آداب و اعمالی بیان شده است که در ادامه آمده است:

شب عید قربان

شب دهم، از شب‌های پربرکت و از چهار شبی است که شب‌زنده‌داری در آنها مستحب است و درهای آسمان در این شب باز است و زیارت حضرت سیدالشهداء و دعای «یَا دائِمَ الْفَضْلِ عَلَى الْبَرِیَّةِ» که در اعمال شب جمعه گذشت در این شب مستحب است.

روز عید قربان

روز دهم، روز عید قربان است که بسیار شریف است و اعمال آن چند چیز است:

اوّل:

غسل که در این روز مستحب مؤکد است و بعضی از علما آن را واجب دانسته‌اند.

دوّم:

نماز عید، به همان صورت که در «عید فطر» ذکر شد، اما در این روز مستحب است پس از نماز از گوشت قربانی افطار شود.

سوم:

خواندن دعاهایی که پیش از نماز عید و بعدازآن وارد شده است و آن دعاها در کتاب «اقبال» آمده و شاید بهترین دعاهای این روز، دعای «چهل‌وهشتم» صحیفه کامله سجادیه باشد که اوّل آن «اللّٰهُمَّ هٰذَا یَوْمٌ مُبارَکٌ» است و دعای «چهل‌وششم»: «یَا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لَایَرْحَمُهُ الْعِبادُ» را نیز بخواند.

چهارم:

خواندن «دعای ندبه» است که بعدازاین ان‌شاء‌الله خواهد آمد.

پنجم:

قربانی کردن است که مستحب مؤکد است.

ششم:

خواندن تکبیرات است برای کسی که در مِنا باشد، در پی پانزده نماز که نخستین آنها نماز ظهر روز عید است و آخر آنها نماز صبح روز سیزدهم و کسانی که در سایر شهرها هستند، پس از ده نماز، از نماز ظهر عید تا صبح دوازدهم بخوانند و تکبیرات بر وفق روایت صحیحی از کتاب «کافی» این است:

اللّٰهُ أَكْبَرُ، اللّٰهُ أَكْبَرُ، لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ، وَاللّٰهُ أَكْبَرُ، اللّٰهُ أَكْبَرُ، وَ لِلّٰهِ الْحَمْدُ، اللّٰهُ أَكْبَرُ عَلَىٰ مَا هَدَانا، اللّٰهُ أَكْبَرُ عَلَىٰ مَا رَزَقَنا مِنْ بَهِیمَةِ الْأَنْعامِ، وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ عَلَىٰ مَا أَبْلانا.

خدا بزرگ‌تر است، خدا بزرگ‌تر است، معبودی جز خدا نیست، خدا بزرگ‌تر است، خدا بزرگ‌تر است، تنها برای اوست سپاس، خدا بزرگ‌تر است، بر آنچه ما را هدایت فرمود، خدا بزرگ‌تر است بر آنچه به ما روزی داد از چهارپایان بی‌زبان و سپاس خدای را بر آنچه ما را آزمود.

مستحب است تکرار این تکبیرات به دنبال نمازها به قدر امکان و خواندن آن پس از نمازهای مستحب.