آیا حضرت علی (ع) در جنگ های دوران خلفا شرکت می کردند؟

عقیق: کتاب «پرسمان علوی» اثری از مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی مذاهب اسلامی و با همکاری ستاد پاسخگویی به مسائل مستحدثه دینی است که بخش های گوناگون این کتاب در شماره های مختلف تقدیم نگاه شما فرهیختگان می گردد.  

مرور زمان بسیاری از چهره های بزرگ تاریخی را کهنه و یا به فراموشی می سپارد و جز نامی از آنان در لابلای تاریخ نمی گذارد، اما در این میان برخی از چهره ها را نه تنها مرور زمان کهنه نمی کند بلکه روز بروز آنان را روشن تر و زنده می سازد.

یکی از کسانی که مرور زمان وجود او را روشن تر و نیاز به شناخت وی را ضروری تر می سازد، انسان کامل، امام علی بن ابیطالب(علیه السلام) می باشد.

بدون تردید امروزه انسان های تشنه عدالت و معنویت بیش از هر روز دیگر به الگو قرار دادن شخصیت حضرت امیر(علیه السلام) نیازمند است و این امر بستگی به شناخت و آگاهی همه جانبه از افکار، اندیشه ها و سیره و منش آن حضرت می باشد.   

امید است که پروردگار بزرگ زمینه های الگوگیری آن حضرت را بیش از این به ما عنایت فرماید. از آنجا که پیرامون شخصیت بزرگان و افکار و سیره آنان پرسش ها و گاه در اثر فاصله زمانی ابهاماتی پدید می آید، شایسته است که به آنها پاسخ داده و ابهامات برطرف شود.

بدین جهت پرسش های رسیده از مناطق مختلف که مربوط به حضرت علی(علیه السلام) می باشد توسط معاونت پژوهش مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی مذاهب اسلامی جمع آوری و به صورت کتاب در خدمت شیفتگان آن حضرت عرضه می شود.   

- علت آن که حضرت علی (علیه السلام) مردم را نسبت به واقعه غدیر سوگند داد، چیست؟

واقعه غدیر، رویدادی است که مانند آن را نمی توان در تاریخ صدر اسلام جستجو کرد. توجه به شیوه رفتاری پیامبر و انتخاب زمانی و مکانی این رویداد، از بعد جامعه شناسی نشان می دهد که پیامبر(صلی الله علیه وآله) در روز غدیر هدف والایی را که همانا گزینش امیر مؤمنان علی(علیه السلام) به جانشینی خویش بوده، دنبال می کرده است.

حدیث غدیر، به صراحت بر ولایت و خلافت بلافصل آن حضرت تصریح دارد؛ حدیثی متواتر که در منابع روایی شیعه و اهل سنّت فراوان آمده است.

در عین حال بسیاری از مسلمانان صدر اسلام این رخداد را از یاد بردند و یا سعی کردند از آن چشم پوشی کنند. بنابراین علی(علیه السلام) هنگامی که وضعیت را چنان می بیند، به عنوان آخرین راهکار سعی می کند تا مردم را نسبت به یادآوری آن واقعه سوگند دهد تا شاید آنان در قبال سوگندی که می خوردند، به حقیقت اعتراف کنند.

آن حضرت، پس از واقعه سقیفه که در آن گروهی از مسلمانان، با وجود آگاهی از بیان و فرمان پیامبر(صلی الله علیه وآله) کس دیگری را به خلافت برگزیدند، مردم را نسبت به یادآوری واقعه غدیر سوگند دادند و بر آنان احتجاج نمودند. [۱۶۴] 

از سوی دیگر، همین احتجاج علی(علیه السلام) درباره واقعه غدیر، درست در زمانی که موضوع تعیین خلیفه و بحث خلافت مطرح بوده است، نشان می دهد که لفظ مولا در حدیث پیامبر، به معنای ناصر و دوست و یاور نیست و تنها بر ولایت و خلافت آن حضرت تصریح دارد.

آری، حضرت علی(علیه السلام) برای اتمام حجت با مسلمانان، آنان را نسبت به واقعه غدیر سوگند دادند تا شاید زبانشان در اعتراف به حقیقت گشوده شود.

 - آیا حضرت علی (علیه السلام)، در جنگ های دوران خلفا شرکت می کردند؟

پس از رحلت پیامبر گرانقدر اسلام(صلی الله علیه وآله)، علی(علیه السلام) به دلیل رخدادها و وقایعی که اتفاق افتاد، از صحنه سیاسی امت اسلامی کنار رفت و به مدتِ خلافت ۲۵ ساله خلفای سه گانه، در حالی که خار در چشم و استخوان در گلو داشت، [۱۶۵] سکوت نمود. آن حضرت در طول این سال ها از تلاش باز نایستاد و به تعلیم و آموزش معارف اسلامی اهتمام ورزید؛ ولی آنچه مسلم است، در طول این مدت ذوالفقار علی(علیه السلام) در نیام بود و آن حضرت در هیچ نبردی شرکت نکرد.

 مسعوی در مروج الذهب می نویسد: «هنگامی که فرماندهی سپاه برای حمله به ایران به ایشان پیشنهاد شد، امتناع کرد و از آن اکراه داشت: «فَأَبی عَلِیٌّ ذلِکَ وَ کَرِهَهُ». [۱۶۶]

بنابراین عدم ذکر تاریخ از شرکت آن حضرت در جنگ های دوران خلفا، خود بهترین دلیل بر این است که آن حضرت در جنگ های دوران خلفا شرکت نکرده است.

منبع:حوزه