وقایع و اعمال ماه ربیع‌الاول

عقیق: امروز 29 ماه صفر و آخرین روز از این ماه و اولین شب از ماه ربیع‌الاول است؛ ماهی پرخیر و برکت که نزد مسلمانان جهان منزلت و جایگاه والایی دارد و به میلاد پر برکت پیامبر(ص) و امام صادق (ع) آراسته شده است. در ادامه به بیان توضیحاتی دربارۀ شب و روز اول این ماه بر اساس کتاب مفاتیح الجنان پرداخته می‌شود.

* سال سیزدهم بعثت، مبدأ هجرت پیامبر(ص) از مکه معظّمه به مدینه منوّره بود و در آن شب ایشان در غار ثور پنهان شدند و حضرت  امیرالمؤمنین علیه‌السلام برای فدا کردن جان خود به جای آن حضرت خوابید و از شمشیرهای قبایل مشرکین پروا نکرد و فضل خود و مواسات و برادری خویش را با رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به تمام جهانیان آشکار کرد و آیه کریمه: «وَ مِنَ النّٰاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغٰاءَ مَرْضٰاتِ اللّٰهِ؛ و از مردم کسی [چون علی بن ابی طالب (علیه‌السلام)] است که جانش را برای به دست آوردن خشنودی خدا می‌فروشد.» در شأن ایشان نازل شد.

روز اول: 

علما فرموده‌اند: برای شکر نعمت سلامتی رسول خدا و امیرالمؤمنین صلوات‌الله‌علیهما، مستحب است روزه بدارند و زیارت آن دو بزرگوار در این روز بسیار مناسب است؛ سید در کتاب «اقبال» برای این روز دعایی روایت فرموده [است]. در این روز به قول شیخ کفعمی امام عسکری علیه‌السلام وفات یافت، اما قول مشهور روز هشتم است و شاید ابتدای بیماری آن حضرت در چنین روزی بوده است.

اینک به مهم‌ترین مناسبات و اعمال توصیه شده در این ماه اشاره می‌شود.

روز هشتم: سال 260 شهادت حضرت عسکری علیه‌السّلام واقع و حضرت صاحب الأمر صلوات‌اللّه‌علیه به امامت نایل شد. زیارت این دو بزرگوار در این روز بسیار مناسب است.

روز نهم: روز عید بزرگ است؛ در روایتی آمده: هرکه در این روز چیزى انفاق کند، گناهانش آمرزیده می‌شود و گفته‌اند: در این روز مستحبّ است: اطعام کردن برادران مؤمن، خشنود کردن ایشان، توسعه دادن در نفقه بر اهل و عیال، و پوشیدن جامه‌هاى نو، شکر و عبادت حق‌تعالى. این روز، روز برطرف شدن غم‌ها و روز بسیار شریفى است و چون روز هشتم ماه شهادت امام عسکری علیه‌السّلام بوده و این روز، روز اول امامت حضرت صاحب الزمان (عج) است، سبب مزید شرافتش خواهد بود.

روز دهم: روز ازدواج رسول خدا (ص) با حضرت خدیجه کبری (ع) است، در حالی که رسول خدا (ص) 25 ساله بود و حضرت خدیجه (ع) 40 ساله؛ به‌همین مناسبت روزه این روز به‌عنوان شکرگزاری مستحب شمرده شده است.

روز دوازدهم: به قول جناب کلینى، و مسعودى، و مشهور بین عامّه، ولادت رسول خدا صلّى اللّه و علیه و آله در این روز بوده و در آن دو رکعت نماز مستحبّ است که در رکعت اول پس از سوره حمد سه مرتبه سوره کافرون و در رکعت دوم سه مرتبه سوره توحید خوانده می‌شود. در این روز رسول خدا صلّى اللّه و علیه و آله به مدینه وارد شده است. در چنین روزى در سال 132 حکومت بنى‌مروان به پایان رسید.

روز چهاردهم: در سال 64 یزید بن معاویه به‌سوى درکات دوزخ شتافت، در کتاب اخبار الدّول آمده است که یزید به بیمارى ذات الجنب در منطقه حوران از دنیا رفت، جنازه پلیدش را به دمشق آوردند و در باب صغیر به خاک سپردند و محل قبرش هم اکنون محّل انباشتن زباله است. سن او در زمان مرگ37  سال بوده و 3 سال و 9 ماه حکومت کرد.

شب هفدهم: طبق روایات مشهور شیعه، شب ولادت حضرت خاتم الانبیاء، رسول اسلام (ص) است. غسل به نیّت روز هفدهم ربیع الاوّل و روزه که برای آن فضیلت بسیار نقل شده، از جمله در روایاتی از ائمّه معصومین (ع) آمده است: کسی که روز هفده ربیع را روزه بدارد، خداوند برای او ثواب روزه یکسال را مقرّر می‌فرماید.

دادن صدقه، احسان کردن و خوشحال کردن مؤمنان و به زیارت مشاهد مشرّفه رفتن و زیارت رسول خدا (ص) از دور و نزدیک از اعمال توصیه‌شده در این روز است. در روایتی از آن حضرت آمده است: هر کس بعد از وفات من، قبرم را زیارت کند مانند کسی است که به هنگام حیاتم به‌سوی من هجرت کرده باشد، اگر نمی‌توانید مرا از نزدیک زیارت کنید، از همان راه دور به‌سوی من سلام بفرستید (که به من می‌رسد).

همچنین زیارت امیر مومنان علی(ع) نیز در این روز مستحب است با همان زیارتی که امام‌صادق (ع) در چنین روزی کنار ضریح شریف آن حضرت وی را زیارت کرد. تکریم، تعظیم و بزرگداشت این روز بسیار به‌جا است، مرحوم «سیّد بن طاووس» در اقبال، در تکریم و تعظیم این روز به‌خاطر ولادت شخص اوّل عالم امکان و سرور همه ممکنات حضرت نبی اکرم (ص) سفارش بسیار کرده است. سزاوار است مسلمانان با برپایی جشن‌ها و تشکیل جلسات، هرچه بیشتر با شخصیّت نبی مکرّم اسلام (ص)، سیره و تاریخ زندگی او آشنا شوند و از آن، برای ساختن جامعه‌ای اسلامی و محمدی بهره کامل بگیرند. همچنین یک‌سال قبل از هجرت رسول خدا (ص) در چنین شبی معراج آن حضرت صورت گرفت.

روز هفدهم: بنا بر مشهور بین علماى امامیّه، روز ولادت با سعادت حضرت خاتم انبیاء محمّد بن عبداللّه صلّى اللّه و علیه و آله و معروف است.

براى آن چند عمل وارد است: اوّل: غسل.
دوم: روزه گرفتن که براى آن فضیلت بسیارى است. روایت شده هرکه این روز را، روزه بدارد، خدا ثواب روزه یک‌سال را براى او بنویسد، و این روز، یکى از چهار روزى است، که در تمام سال به‌فضیلت روزه ممتاز است.
سوم: زیارت حضرت رسول صلّى اللّه و علیه و آله از نزدیک و دور.
چهارم: زیارت امیرالمؤمنین علیه‌السّلام به همان زیارتى که حضرت صادق علیه‌السّلام زیارت کرده است و به محمّد بن مسلم تعلیم دادند و در باب زیارات خواهد آمد.
پنجم: هنگامی که روز بالا آمد، دو رکعت نماز به‌جا آورد که در هر رکعت، پس از سوره حمد 10 مرتبه سوره قدر و 10 مرتبه سوره توحید بخواند، و بعد از سلام در مصلاّى خود بنشیند، و این دعا را بخواند: اللّهمّ انت حىّ لا تموت [خدایا تو زنده‌اى هستى که هرگز نمیرى] و این دعاى مبسوطى است، چون سندش را منتهى به معصوم ندیدم، مراعات اختصار را مهم‌تر دیدم، هرکه خواهان است، به زاد العماد مراجعه کند.
ششم: لازم است مسلمانان این روز را بزرگ بدارند و تصدّق و خیرات و مؤمنان را مسرور کنند و به زیارت مشاهد مشرّفه بروند.

منبع:تسنیم