عقیقپ:هر روز و ماهی که خداوند بر انسان مقرر داشته است، پر از نعمت و رحمت و کرامت است؛ منتها در بین این ایام سال، موقعیت‌هایی را خداوند قرار داده که انسان بیشتر از سایر روزها احساس قرب به خداوند متعال دارد و زمینه برای تزکیه و پالایش روح او از ناجوری‌ها و آلودگی‌های خطاها و گناهان فراهم است؛ همچنان که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند «اِنَّ لِرَبِّکُمْ فِی اَیّامِ دَهْرِکُمْ نَفَحاتٌ اَلا فَتَعَرَّضُوا لَها؛ به راستی برای پروردگار شما در روزهای روزگارتان عطایا و بخششهایی است، هوشیار باشید و خود را در معرض آنها قرار دهید.»
یکی از روزهایی که نفحه‌ی الهی تجلی می‌یابد، شب و روز عرفه است که در فضیلت و پاسداشت آن، احادیث فراوانی وارد شده است؛ از جمله آنکه از امام صادق علیه‌السلام نقل است «مَن لَم یُغفَرْ لَهُ فی شهرِ رمضانَ لَم یُغفَرْ لَهُ إلى مِثلِهِ مِن قابِلٍ إلاّ أن یَشهَدَ عَرَفَةَ؛ کسى که در ماه رمضان آمرزیده نشود، تا رمضان آینده آمرزیده نگردد مگر آن که در عرفه حاضر شود.» (دعائم الإسلام، ج1، ص269) از این رو برای بهره‌مندیِ هرچه بیشتر از برکات این روز شریف توصیه‌هایی در قالب آداب و اعمال از سوی ائمه اطهار ارائه شده است و علمای اسلام نیز بر اساس این روایات به بیان این آداب پرداخته‌اند؛ به عنوان نمونه میرزا جواد ملکی تبریزی (رحمةالله علیه) در کتاب «المراقبات» خویش توصیه‌هایی برای مراقبت از شب و روز عرفه عرضه داشته‌اند که در ادامه بخش‌هایی از آن را می‌خوانید:
اعمال و آداب شب عرفه
«درباره شب عرفه روایت شده است که دعاى خیر در آن مستجاب است و کسى که در آن به فرمانبردارى خداى متعال مشغول شود پاداش 170 سال را دارد. شب مناجات بوده و کسى که در آن شب توبه کند خداوند او را مى‌بخشد. و مستحب است دعایى که اول آن «اللهم یا شَاهِدُ كُلِ نَجْوَى» است، خوانده شود. از مضامین این مناجات گرانقدر غافل نشو. اگر اهلش باشى علومى در آن وجود دارد که سزاوار است مسلمان تمام عمرش را صرف تحصیل آن نماید. با زنده‌دلى و حضور قلب با آن دعا کن نه با غفلت. همچنین زیارت امام حسین علیه‌السلام در این شب مستحب است.»
اعمال و آداب روز عرفه
اهمیت دعا در روز عرفه به اندازه‌اى است که روزه این روزرا براى کسى که روزه باعث ضعف او هنگام دعا مى‌شود ممنوع کرده‌اند، با این که در روایات صحیحه آمده است که روزه آن کفاره 90 سال است.
ایشان در ادامه به ذکر آداب و شرایط دعا پرداخته و می‌نویسد:
«شرایط آن مربوط به اصلاح عقیده و معارف است. و سایر شرایط آن که به اعمال جسمى مربوط مى‌شود شرایط کمال دعا است و تمامى آنها آسان و راحت است، مانند گریه کردن، انگشترى به‌دست کردن، با عجله دعا نکردن، تمجید کردن، حمد کردن، صلوات فرستادن بر پیامبر و آل او علیهم السّلام، اعتراف به گناهان، شریک کردن مؤمنین در دعا و پایان بردن دعا با «صلوات فرستادن»، «ما شاء اللّه‌گفتن» و «لا قوة الا باللّه‌گفتن».
شرایط معنوى و قلبى آن نیز، در یک کلام داشتن ایمان حقیقى به خدا، صفات و نامهاى اوست. و آنگاه که قلب بنده به خدا و به قدرت و علم، عنایت و جود و کرم و راستگویى او، و دعوت بندگان به دعاى خود ایمان آورده و دعا کند بدون شک به خواسته خود یا عوض خواسته خود مى‌رسد. ... هنگام صلوات فرستادن بر پیامبر و آل او در نظر داشته باش که خداوند صلوات فرستادن بر او را همراه با صلوات فرستادن بر خود ذکر فرموده و فرمانبردارى او را با فرمانبردارى خود پیوند زده است. مواظب باش مبادا از برکات شناخت احترام او بى‌بهره بوده و از فواید صلوات او محروم شوى. پس از این اعمال تا آنجا که سر حال هستى، دعاهاى وارده را باحضور قلب، تدبر و فهم آنچه مى‌گویى، بخوان.
بهتر است دعاى امام صادق علیه السلام را نیز خوانده و آنگاه حوائج خود را بخواه و هنگام دعا براى خود، برادران دینى بخصوص معلمین علوم دینى، پدر، مادر، و پدران و مادران آنها و سایر ارحام و ذوى الحقوق را مقدم کن. در حال دعا تا آنجا که مى‌توانى سعى کن بهترین حالات از قبیل گریستن، زارى کردن، خوار شدن، پوشیدن لباسهاى مویین و بستن دستها را داشته و بهترین سخنان را براى جلب رحمت و عطوفت به‌کار برى. در روایت آمده است که خداوند به حضرت موسى، فرمود: «آنگاه که به درگاه من دعا مى‌کنى ترسان بوده، صورت خود را خاک آلوده کرده، و با عزیزترین جاهاى بدن براى من سجده کرده و با ایستادن در مقابل من برایم تواضع کن. با ترسى که ناشى از عظمت من است و برخاسته از قلبى ترسان است با من مناجات کن.»
دعا برای برادران دینی
اگر بعد از به وجود آوردن این شرایط در خود، هنگام دعا برادران صمیمى را بر خود مقدم کنی و نام تک تک آنان را ببری، از خداوند حاجات آنان را خواسته، و تک تک نیازهاى خصوصى آنان و سپس خواسته‌هاى عمومى آنان را بگویى، نه تنها ضرر نمی‌کنی بلکه به سود آورترین تجارتها خواهى رسید.
آخرین توصیه
کسى که در چنین زمانى و با این زبان و این گونه به درگاه پروردگارش دعا کند، اما در مسیر وزش نسیم فضل و قبول الهى قرار نگرفته و به خواسته و آرزوى خود نرسیده و علامت پذیرش دعا که همان تغییر حال و تغییر اندیشه‌هایى است که به ذهن او وارد مى‌شود، در خود نبیند، باید به‌خاطر هلاکت قلب و ضعف ایمان بر خود بگرید، زیرا معلوم مى‌شود بنده بیمار و پستى است.
منبع:تسنیم
