۰۲ آذر ۱۴۰۳ ۲۱ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۱۲ : ۲۱
صله‌رحم از منظر آیت‌الله خوشوقت؛
آیا می‌توان با اقوامی که امور شرعی را رعایت نمی‌کنند، رفت‌وآمد نکرد؟
قطع ارتباط با ارحام، ولو کافر باشند، حرام است. اگر امور شرعی را رعایت نمی‌کند، چهار پنج ماه یک‌بار هم به او زنگ بزنیم، کافی است.
عقیق:دیدوبازدید و رفت‌وآمد با اقوام و آشنایان، ازجمله اموری است که در دین اسلام بسیار مورد تأکید قرار گرفته است. با بررسی آیات قرآن کریم و احادیث ائمه اطهار علیهم السلام در موضوع صله‌رحم، این نکته مشخص می‌شود که این امر، جزء امور حتمی و خاص است که باید حتماً در سبک زندگی اسلامی مورد توجه قرار بگیرد. البته موارد جواز کم کردن آن هم در امور خاص، عنوان شده است. چراکه گاهی اتفاق می‌افتد اقوام و محارم فردی از حوزه امور شرعی و دینی خارج می‌شوند و در لباس پوشیدن، صحبت کردن و یا مراودات خود، امور اسلامی را رعایت نمی‌کنند. در این موارد، علما و دانشمندان دینی با توجه به آیات قرآن و احادیث، جواز کم کردن صله‌رحم و اکتفا به سلام در یک دیدار کوتاه را صادر کرده‌اند.
برای بررسی موارد خاص صله‌رحم، به سخنان آیت‌الله عزیزالله خوشوقت رحمه‌الله علیه مراجعه کردیم تا این امر دینی را از منظر این عالم بزرگوار مورد بررسی قرار دهد. آن طور که این دانشمند اسلامی توضیحاتی ارائه کرده است، یکی از حقوق این است که رحم را نمی‌شود قطع کرد. یعنی نمی‌شود با او قهر کرد. ولو کافر باشد، قهر جایز نیست. صله‌رحم از گفتن سلام شروع می‌شود تا بالاتر. انسان در خیابان یا کوچه، رحمش را دید، سلام کند و سر برنگرداند. این مصداق صله است.
مفهوم صله‌رحم
معنای «صله» در «صله‌رحم» چیست؟
«صله» یعنی وصل رحم، در مقابل قطع رحم. شما اگر قهر کردی، آن طنابی که شما را به او اتصال می‌دهد بریده‌ای. این را قطع رحم می‌گویند. اگر نرفتی، نیامدی، قهر کردی، حرف نزدی، کمک نکردی، این را قطع رحم می‌گویند؛ اما اگر او را دیدی و گفتی «سلامٌ علیکُم و رَحمۀُ الله» و احوالپرسی کردی می‌گویند وصل کرده‌ای.
اگر ارحام کافر باشند...
آیا صله‌رحم فقط وظیفه کوچک‌ترها است؟
برای بزرگ‌تر هم صله‌رحم، واجب شرعی است و ترکش هم از گناهان کبیره است. حتی اگر ارحام کافر باشند، انسان حق قطع کردن ندارد. نمی‌تواند با آن‌ها قهر باشد. در خیابان و بیابان آن‌ها را ملاقات کردیم، می‌گوییم: «سلامٌ علیکُم، صَبحکُمُ الله، مَساکُمُ الله».
چهار پنج ماه یک بار هم به او زنگ بزنیم و با او قهر نباشیم؛ اما لازم نیست صبح برویم خانه‌شان و شب بیرون بیاییم. بعد هم هر مزخرفی در دلش هست، بگوید؛ نه، لازم نیست. این جزء صله اَرحام نیست. وقتی او را در کوچه دیدی، سلام کن یا سلام کرد، جواب بده. این یکی از مصادیق ساده صله‌رحم است. با او قهر نباشی کافی است.
آیا صله‌رحم تمام اَرحام واجب است یا اَرحام درجه اول مثل دایی و عمه و خاله؟
تمام اَرحام در یک سطح هستند. قطع ارتباط حرام است. ولو کافر باشند، قطعش حرام است. منتهی معنای وصل این نیست که انسان هر روز به خانه آن‌ها برود و ناهار و شام بخورد. همین‌قدر که عرفاً بگویند این فرد با عمو و دایی‌اش قهر نیست، کافی است.
گاهی به آن‌ها تلفن بزن. اگر شهرستان هستند، برای آن‌ها نامه بنویس. پنج ماه یک دفعه کافی است. همین‌قدر که عرفاً نگویند با آن‌ها قهر هستی، این صله است.
اگر خوب هستند، هفته‌ای یک بار هم می‌شود منزل‌شان رفت و ناهار خورد و با آن‌ها صحبت کرد. اما اگر کافر است، بد است، ضد انقلاب است، زن و بچه‌اش بی‌حجاب هستند و اگر بچه‌های شما آنجا بروند خراب می‌شوند، شما حق نداری آن‌ها را ببری.
ارتباط با اقوام نامحرم
معمولاً دخترعمو و پسرعمو که از اقوام هستند، جوان‌اند. با توجه به این‌که این‌ها نامحرم هستند، در چه حدی می‌توانند صله‌رحم کنند؟
سلام و علیک و احوالپرسی عیب ندارد. شما سرت را پایین بیندازی و بگویی: «سلامٌ علیکُم و رَحمۀُ الله، حالِ شما؟ خداحافظ و نگهدارتان باشد ان‌شاءالله.» لازم نیست حتماً دوربین را به چشمش بیندازی! نه؛ به این صورت هم رابطه را قطع نکرده‌ای، هم صله است. چون صله مراتب دارد. گاهی انسان به خانه‌اش می‌رود و از صبح تا غروب می‌نشیند که این صله است. گاهی هم در خیابان او را دید، سلام می‌کند. سلام هم صله است.
رفت و آمد با اقوامی که ماهواره دارند
در فامیل ما عده‌ای ماهواره دارند. رفت و آمد و صله‌رحم با آن‌ها چگونه است؟
اگر شما به آنجا نروید و به آن‌ها بگویید «چون ماهواره دارید، نمی‌آییم» و کار شما اثر داشته باشد، باید به منزل آن‌ها نروید. اما اگر این‌طور نیست و کار از کار گذشته است و تذکر شما اثری ندارد، اگر ارحام هستند، گاهی تلفن بزنید عیبی ندارد. موقعی که ماهواره خاموش است و صدایش درنمی‌آید، گاهی منزل‌شان بروید و زود بلند شوید؛ ارتباط را قطع نکنید.
تأکید اسلام بر انجام صله‌رحم
توضیح عبارت «وَ وَفقْنَا فِیهِ لِأَنْ نَصِلَ أَرْحَامَنَا بِالْبِر وَ الصلَهِ»که در صحیفه سجادیه آمده است، چیست؟
یکی از کارهایی که پروردگار متعال دستور فرموده مسلمانان در ماه رمضان انجام دهند، صله‌رحم است. هر انسانی از مادری به دنیا آمده است، همان‌گونه که دیگران هم ممکن است از آن مادر به دنیا آمده باشند به تمام اشخاصی که از یک مادر به دنیا آمده‌اند، اَرحام می‌گویند؛ چون از یک رحم به دنیا آمده‌اند. آن‌ها نسبت به هم حقوق مخصوصی دارند که دیگران که از آن رحم به دنیا نیامده‌اند، دارای آن حقوق نیستند.
یکی از حقوق این است که رحم را نمی‌شود قطع کرد. یعنی نمی‌شود با او قهر کرد. ولو کافر باشد، قهر جایز نیست. صله‌رحم از گفتن سلام شروع می‌شود تا بالاتر. انسان در خیابان یا کوچه، رحمش را دید، سلام کند و سر برنگرداند. این مصداق صله است.
لذا در روایت آمده است که پیامبر عظیم‌الشأن صلی‌الله علیه و آله فرمودند: «صِلُوا أَرْحَامَکُمْ بِالدنْیَا بِالسلَام» یعنی با دادن سلام صله‌رحم کنید. کمترین مصداق صله‌رحم، گفتن سلام است. سلام، علامت است برای این‌که این دو رحم با هم قهر نیستند. حال اگر انسان مناسبی بود و اهل تقوا و روزه بود، انسان بیش از این‌ها با او ارتباط پیدا می‌کند؛ اما اگر کافر یا فاسق خطرناک بود، رفت و آمد نمی‌کند؛ اما در عین حال با او قهر هم نمی‌کند؛ بلکه گاهی تلفن می‌زند و اگر هم دید، سلام می‌کند.
منبع:تسنیم
گزارش خطا
