ویژگی‌های دعای 45 صحیفه سجادیه

عقیق: حجت‌الاسلام حمید پارسانیا معاون آموزش مجمع عالی حکمت اسلامی در تشریح فرازهای مختلف دعای 45 صحیفه سجادیه در وداع با ماه مبارک رمضان اظهار داشت: این دعا نسبتاً بلند است و چند فراز دارد که در بخش نخست امام به شیوه‌های انعام خداوند و نعمت‌های او پرداخته است.

وی در ادامه افزود: عبارت‌هایی مثل اینک «مِنّتُکَ ابْتِدَاءٌ، وَ عَفْوُکَ تَفَضّلٌ، وَ عُقُوبَتُکَ عَدْلٌ، وَ قَضَاؤُکَ خِیَرَةٌ » در این فراز وجود دارد که نعمت‌های خداوند را منت ابتدایی تلقی کرده است ما گاهی فکر می‌کنیم برخی نعمت‌ها براساس پاداش و استحقاق ماست در صورتی که اگر دقت کنیم اینها فقط فضل و عفو خداست.

حجت‌الاسلام پارسانیا با تأکید بر اینکه امام سجاد (ع) در این دعا پس از معرفی نعمت‌های الهی به ذکر یکی از نعمت‌ها که همان هدایت خداوند است، می‌پردازد، افزود: در فراز بعدی آیاتی از قرآن همچون «فَقُلْتَ تَبَارَکَ اسْمُکَ تُوبُوا إِلَى اللّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسَى رَبّکُمْ أَنْ یُکَفّرَ عَنْکُمْ سَیّئَاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنَاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ» نیز بیان شده است.

وی با تأکید بر اینکه در این دعا به کرات درباره نعمت‌های خداوند اشاراتی شده، افزود: امام سجاد در بخش‌هایی به یادآوری خداوند و شکرگذاری از او تأکید کرده: «فاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ، وَ اشْکُرُوا لِی وَ لَا تَکْفُرُونِ، قلْتَ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنّکُمْ...». بنابراین همه انسان‌ها در عالم طبیعت را خداوند هدایت کرده و اجازه نداده که گمراه بمانند، اینها همان نعمت‌های خداست.

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه فراز دوم دعای امام سجاد (ع) از ماه رمضان به عنوان یکی از نعمت‌های خداوند یاد شده، توضیح داد: در مرکز نعمت‌ها و کانون تمام آنها ماه مبارک قرار دارد: «اللّهُمّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفَایَا تِلْکَ الْوَظَائِفِ، وَ خَصَائِصِ تِلْکَ الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضَانَ الّذِی اخْتَصَصْتَهُ مِنْ سَائِرِ الشّهُورِ، وَ تَخَیّرْتَهُ مِنْ جَمِیعِ الْأَزْمِنَةِ وَ الدّهُورِ...» بنابراین از گزیده‌ نعمت‌های خداوند، ماه رمضان است.

وداع با رمضان دشوار است

حجت‌الاسلام پارسانیا یکی از نکات برجسته این دعا را تأکید امام سجاد بر دشوار بودن تمام شدن ماه مبارک رمضان بر بندگان صالح برشمرد و افزود: به تعبیر ایشان در این دعا فراق این ماه دشوار است و رفتنش باعث اندوه و وحشت می‌شود. در فراز نوزدهم نیز امام سجاد (ع) با خود ماه مبارک در مقام وداع صحبت می‌کند :«السّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَکْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ،السّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الْ‏آمَالُت و...».

وی با تأکید بر اینکه توفیق عبادت در عید فطر و استفاده از انعام خداوند در این دعا به شمار آمده است، افزود: امام سجاد (ع) می‌گویند که با بیرون رفتن این ماه گناهان انسان را خداوند بیرون بیاورد و ما را از نعمت‌هایش بهره‌مند کند تا اگر به عمد یا فراموشی ستمی کردیم یا حرمتی را رعایت نکردیم براساس نظر به محمد و خاندانش گناهان ما را بپوشاند.

حجت‌الاسلام پارسانیا اظهار داشت: بخش «اللّهُمّ وَ مَنْ رَعَى هَذَا الشّهْرَ حَقّ رِعَایَتِهِ،…» در این دعا اوج سخنان امام سجاد بیان شده که می‌گوید اگر کوتاهی در این ماه کردیم خداوند ببخشاید و در روز عید جزای نیکو دهد و این ادب امام سجاد است که کنار اینکه وداع می‌کند از کوتاهی نیز صحبت کرده است و از خداوند می‌خواهد که پاداش کامل اولیا را به ما نیز عطا کند حتی بیش از آن.

وی اظهار داشت: اینکه خداوند از خزائن بی منتش به انسان ببخشاید حتی بیش از اولیا در دعای شب‌ها و سحرهای ماه مبارک نیز دیده می‌شد. در پایان علاوه بر این امام سجاد (ع) به شفاعت نیز اشاره دارند، بهشتیان در قیامت با یکدیگر رویا می‌شوند هر کمالی که داشته باشند در مقابل دیگری است و می‌گویند که مؤمنان به هم می‌نگرند و کمالاتشان در هم می‌تابد این در واقع حق ماه مبارک را ادا کردن است، این را امام سجاد (ع) نیز اشاره دارد که امام زمان (عج) حق این ماه را عطاکرده و ازخداون خواسته تا ما هم ثواب آن را ببریم.

رئیس کمیسیون حوزوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه انسانی در این ماه توفیق بهره‌برداری کامل برده که به درک لیالی قدر رسیده است، افزود: ملائکه بر این انسان مقدرات عالم را مناسب نازل کرده‌اند و این همان خزانه بی منت است که ما از خداوند می‌خواهیم ثواب انسان‌ها و اولیا را به ما هم بدهد.

حجت‌الاسلام پارسانیا در پایان  اظهار داشت: در نهایت از خداوند می‌خواهم که در این ایام توفیق بهره‌گیری از ساعات انتهایی ماه مبارک رمضان را به همه عطا کند.