سوره‌ای برای حفاظت از جان و مال انسان

عقیق:سوره بقره بزرگ‌ترین سوره قرآن است و در جزء اول، دوم و سوم آن قرار دارد.

هدف عمده سوره بقره را هدایت انسان و اعلام این مسئله دانسته‌اند که انسان باید به همه آنچه خدا به وسیله پیامبرانش نازل کرده، ایمان بیاورد و تفاوتی میان رسولان او قائل نشود.

سوره بقره را به لحاظ محتوا سوره جامعی دانسته‌اند که هم از اصول عقاید سخن گفته و هم احکامِ مسائلِ عبادى، اجتماعى، سیاسى و اقتصادى را مطرح کرده است. داستان آدم و فرشتگان، داستان‌هایی مربوط به بنی‌اسرائیل، داستان ابراهیم و زنده شدن مردگان و داستان طالوت و جالوت از جمله داستان‌ها و روایات تاریخی سوره بقره است.

آیة الکرسی، آیه آمن الرسول، آیه قبله و بلندترین آیه قرآن (آیه ۲۸۲) در سوره بقره قرار دارد.

پیامبر (ص) درباره فضیلت خواندن سوره بقره می‌فرماید: سوره بقره با فضیلت‌ترین سوره قرآن و آیةالکرسی بافضیلت‌ترین آیه سوره بقره است. افضلیت این سوره به دلیل جامعیت آن و افضلیت آیةالکرسى به دلیل محتواى توحیدى آن است.

امام سجاد (ع) به نقل از پیامبر (ص) درباره خواص این سوره فرمودند: کسى که چهار آیه از آغاز سوره بقره و آیةالکرسى و دو آیهٔ بعد از آن و سه آیهٔ آخر سوره را بخواند، در جان و مالش ناخوش‏ایندى نمی‌بیند و شیطان به او نزدیک نمی‌‏شود و قرآن را فراموش نمی‌کند.

متن آیاتی از سوره بقره همراه با ترجمه

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِیمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

وَبَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۖ کُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقًا ۙ قَالُوا هَـٰذَا الَّذِی رُزِقْنَا مِن قَبْلُ ۖ وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا ۖ وَلَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ ۖ وَهُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿٢٥﴾

و کسانی را که ایمان آورده‏اند و کار‌های شایسته انجام داده‏اند، مژده ده که ایشان را باغ‌هایی خواهد بود که از زیر [درختان‏]آن‌ها جوی‌ها روان است. هر‌گاه میوه‏ای از آن روزی ایشان شود، می‏گویند: «این همان است که پیش از این [نیز]روزی ما بوده‍.» و مانند آن [نعمتها]برای آن‌ها آورده شود و در آنجا همسرانی پاکیزه خواهند داشت و در آنجا جاودانه بمانند. (۲۵)

إِنَّ اللَّـهَ لَا یَسْتَحْیِی أَن یَضْرِبَ مَثَلًا مَّا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا ۚ فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا فَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ ۖ وَأَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا فَیَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّـهُ بِهَـٰذَا مَثَلًا ۘ یُضِلُّ بِهِ کَثِیرًا وَیَهْدِی بِهِ کَثِیرًا ۚ وَمَا یُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِینَ ﴿٢٦﴾

خدای را از اینکه به پشه‏ای- یا فروتر [یا فراتر]از آن- مَثَل زند، شرم نیاید. پس کسانی که ایمان آورده‏اند می‏دانند که آن [مَثَل‏]از جانب پروردگارشان بجاست، ولی کسانی که به کفر گراییده‏اند می‏گویند: «خدا از این مَثَل چه قصد داشته است؟» [خدا]بسیاری را با آن گمراه، و بسیاری را با آن راهنمایی می‏کند و [لی‏]جز نافرمانان را با آن گمراه نمی‏کند. (۲۶)

الَّذِینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّـهِ مِن بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّـهُ بِهِ أَن یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ ۚ أُولَـٰئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ ﴿٢٧﴾

همانانی که پیمان خدا را پس از بستن آن می‏شکنند و آنچه را خداوند به پیوستنش امر فرموده می‏گسلند و در زمین به فساد می‏پردازند آنانند که زیانکارانند. (۲۷)

کَیْفَ تَکْفُرُونَ بِاللَّـهِ وَکُنتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْیَاکُمْ ۖ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ ﴿٢٨﴾

چگونه خدا را منکرید؟ با آنکه مردگانی بودید و شما را زنده کرد باز شما را می‏میراند [و]باز زنده می‏کند [و]آن‌گاه به سوی او بازگردانده می‏شوید. (۲۸)

هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَکُم مَّا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ ۚ وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ ﴿٢٩﴾

اوست آن کسی که آنچه در زمین است، همه را برای شما آفرید سپس به [آفرینش‏]آسمان پرداخت، و هفت آسمان را استوار کرد و او به هر چیزی داناست. (۲۹)

وَإِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلَائِکَةِ إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً ۖ قَالُوا أَتَجْعَلُ فِیهَا مَن یُفْسِدُ فِیهَا وَیَسْفِکُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَنُقَدِّسُ لَکَ ۖ قَالَ إِنِّی أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿٣٠﴾

و چون پروردگار تو به فرشتگان گفت: «من در زمین جانشینی خواهم گماشت»، [فرشتگان‏]گفتند: «آیا در آن کسی را می‏گماری که در آن فساد انگیزد، و خون‌ها بریزد؟ و حال آنکه ما با ستایش تو، [تو را]تنزیه می‏کنیم و به تقدیست می‏پردازیم.» فرمود: «من چیزی می‏دانم که شما نمی‏دانید.» (۳۰)

وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِکَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِی بِأَسْمَاءِ هَـٰؤُلَاءِ إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ ﴿٣١﴾

و [خدا]همه [معانی‏]نام‌ها را به آدم آموخت سپس آن‌ها را بر فرشتگان عرضه نمود و فرمود: «اگر راست می‏گویید، از اسامی این‌ها به من خبر دهید.» (۳۱)

قَالُوا سُبْحَانَکَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّکَ أَنتَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ ﴿٣٢﴾

گفتند: «منزهی تو! ما را جز آنچه [خود]به ما آموخته‏ای، هیچ دانشی نیست تویی دانای حکیم.» (۳۲)

قَالَ یَا آدَمُ أَنبِئْهُم بِأَسْمَائِهِمْ ۖ فَلَمَّا أَنبَأَهُم بِأَسْمَائِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّکُمْ إِنِّی أَعْلَمُ غَیْبَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَأَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا کُنتُمْ تَکْتُمُونَ ﴿٣٣﴾

فرمود: «ای آدم، ایشان را از اسامی آنان خبر ده‍.» و، چون [آدم‏]ایشان را از اسماءشان خبر داد، فرمود: «آیا به شما نگفتم که من نهفته آسمان‌ها و زمین را می‏دانم و آنچه را آشکار می‏کنید، و آنچه را پنهان می‏داشتید می‏دانم؟» (۳۳)

وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ أَبَىٰ وَاسْتَکْبَرَ وَکَانَ مِنَ الْکَافِرِینَ ﴿٣٤﴾

و چون فرشتگان را فرمودیم: «برای آدم سجده کنید»، پس بجز ابلیس- که سر باز زد و کبر ورزید و از کافران شد- [همه‏]به سجده درافتادند. (۳۴)

وَقُلْنَا یَا آدَمُ اسْکُنْ أَنتَ وَزَوْجُکَ الْجَنَّةَ وَکُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَیْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَـٰذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکُونَا مِنَ الظَّالِمِینَ ﴿٣٥﴾

و گفتیم: «ای آدم، خود و همسرت در این باغ سکونت گیر [ید]و از هر کجای آن خواهید فراوان بخورید و [لی‏]به این درخت نزدیک نشوید، که از ستمکاران خواهید بود.» (۳۵)

فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا کَانَا فِیهِ ۖ وَقُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ ۖ وَلَکُمْ فِی الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَىٰ حِینٍ ﴿٣٦﴾

پس شیطان هر دو را از آن بلغزانید و از آنچه در آن بودند ایشان را به درآورد و فرمودیم: «فرود آیید، شما دشمن همدیگرید و برای شما در زمین قرارگاه، و تا چندی برخورداری خواهد بود.» (۳۶)

فَتَلَقَّىٰ آدَمُ مِن رَّبِّهِ کَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَیْهِ ۚ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ ﴿٣٧﴾

سپس آدم از پروردگارش کلماتی را دریافت نمود و [خدا]بر او ببخشود آری، او [ست که‏]توبه‏پذیرِ مهربان است. (۳۷)

قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِیعًا ۖ فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُم مِّنِّی هُدًى فَمَن تَبِعَ هُدَایَ فَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ ﴿٣٨﴾

فرمودیم: «جملگی از آن فرود آیید. پس اگر از جانب من شما را هدایتی رسد، آنان که هدایتم را پیروی کنند بر ایشان بیمی نیست و غمگین نخواهند شد. (۳۸)

وَالَّذِینَ کَفَرُوا وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا أُولَـٰئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿٣٩﴾

ولی‏ کسانی که کفر ورزیدند و نشانه‏های ما را دروغ انگاشتند، آنانند که اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود.» (۳۹)‌

یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَأَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ وَإِیَّایَ فَارْهَبُونِ ﴿٤٠﴾

ای فرزندان اسرائیل، نعمتهایم را که بر شما ارزانی داشتم به یاد آرید، و به پیمانم وفا کنید، تا به پیمانتان وفا کنم، و تنها از من بترسید. (۴۰)

وَآمِنُوا بِمَا أَنزَلْتُ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَکُمْ وَلَا تَکُونُوا أَوَّلَ کَافِرٍ بِهِ ۖ وَلَا تَشْتَرُوا بِآیَاتِی ثَمَنًا قَلِیلًا وَإِیَّایَ فَاتَّقُونِ ﴿٤١﴾

و بدانچه نازل کرده‏ام- که مؤید همان چیزی است که با شماست- ایمان آرید و نخستین منکر آن نباشید، و آیات مرا به بهایی ناچیز نفروشید، و تنها از من پروا کنید. (۴۱)

وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَکْتُمُوا الْحَقَّ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿٤٢﴾

و حق را به باطل درنیامیزید، و حقیقت را با آنکه خود می‏دانید- کتمان نکنید. (۴۲)

وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّکَاةَ وَارْکَعُوا مَعَ الرَّاکِعِینَ ﴿٤٣﴾

و نماز را بر پا دارید، و زکات را بدهید، و با رکوع‏کنندگان رکوع کنید. (۴۳)

أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنسَوْنَ أَنفُسَکُمْ وَأَنتُمْ تَتْلُونَ الْکِتَابَ ۚ أَفَلَا تَعْقِلُونَ ﴿٤٤﴾

آیا مردم را به نیکی فرمان می‏دهید و خود را فراموش می‏کنید، با اینکه شما کتاب [خدا]را می‏خوانید؟ آیا [هیچ‏]نمی‏اندیشید؟ (۴۴)

وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ وَإِنَّهَا لَکَبِیرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِینَ ﴿٤٥﴾

از شکیبایی و نماز یاری جویید؛ و به راستی این [کار]گران است، مگر بر فروتنان: (۴۵)

الَّذِینَ یَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَاقُو رَبِّهِمْ وَأَنَّهُمْ إِلَیْهِ رَاجِعُونَ ﴿٤٦﴾

همان کسانی که می‏دانند با پروردگار خود دیدار خواهند کرد و به سوی او باز خواهند گشت. (۴۶)‌

یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَأَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعَالَمِینَ ﴿٤٧﴾

ای فرزندان اسرائیل، از نعمتهایم که بر شما ارزانی داشتم، و [از]اینکه من شما را بر جهانیان برتری دادم، یاد کنید. (۴۷)

وَاتَّقُوا یَوْمًا لَّا تَجْزِی نَفْسٌ عَن نَّفْسٍ شَیْئًا وَلَا یُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَةٌ وَلَا یُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا هُمْ یُنصَرُونَ ﴿٤٨﴾

و بترسید از روزی که هیچ کس چیزی [از عذاب خدا]را از کسی دفع نمی‏کند و نه از او شفاعتی پذیرفته، و نه به جای وی بدلی گرفته می‏شود و نه یاری خواهند شد. (۴۸)