هم ثروت و هم فقر، ابتلاء و امتحان الهی است

عقیق:آیت الله جوادی آملی در جلسه درس تفسیر خود که ۲۸ بهمن ماه در مسجد اعظم قم برگزار شد، در ادامه تفسیر آیات نورانی سوره مبارکه «فجر» بیان کرد: بینش برخی افراد این است که اگر یک وقت وضع مالی آنها خوب بود و در سلامت، رفاه و نعمت بودند می‌گویند خدا ما را گرامی‌داشت اما اگر به بیماری یا به فقر یا مشکلات دیگر مبتلا شدند می‌گویند خدا ما را اهانت کرد. اینچنین اشخاصی معیار اهانت و اکرام را در ثروت می‌دانند! در حالی که خداوند فرمود این چنین نیست! هم ثروت ابتلاء و امتحان است و هم فقر و نداری، هم سلامت ابتلاء و امتحان است هم بیماری. در هر دو حال ما داریم شخص را امتحان می‌کنیم.

وی ادامه داد: خداوند می‌فرماید، ما هرگز کسی را اهانت نکردیم بلکه ما امتحان کردیم. کسی که دارد، مبتلا به ثروت است و کسی که مشکل مالی دارد مبتلا به فقر است. در نتیجه ما اگر به کسی مال دادیم او را إکرام نکرده ایم و اگر کسی را به فقر امتحان کردیم به او إهانت نکرده ایم، هر دو نزد ما محترمند چون انسان هستند.

این استاد برجسته حوزه علمیه قم تصریح کرد: تاکید خداوند این است که اگر کسی را به تنگ‌دستی مبتلا کرد به او اهانت نکرده است بلکه او را روی صندلی آزمایش نشانده است چرا که انسان تا امتحان ندهد به کمال نمی‌رسد «وَ نَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیرِ فِتْنَةً». ما یک کلاس امتحان داریم به نام کلاس ثروت، یک کلاس امتحان داریم به نام کلاس فقر؛ این طور نیست که اگر کسی غنی است همیشه آبا و أجدادش غنی باشند خیلی‌ها فقیرزاده هستند و بعد غنی می‌شوند، خیلی‌ها غنی‌زاده‌اند و بعد فقیر می‌شوند.

آیت الله جوادی آملی خاطرنشان کرد: خداوند می‌فرماید شما آن کار اساسی را نمی‌کنید «کَلاَّ بَلْ لا تُکْرِمُونَ الْیتیمَ»؛ شما یتیم را گرامی نمی‌دارید. می‌دانید گرامی داشتن صدقه بالاتر از بخشش است! بالاتر از هبه است! بالاتر از چشم‌روشنی است! در صدقه تا قصد قربت نکنی مقبول نیست، صدقه عبادت است، صدقه عقد است صدقه کجا و هبه کجا! صدقه کجا و هدیه کجا! صدقه کجا و چشم روشنی کجا! آنها که عبادت نیست. قوام صدقه به «قربة إلی الله» است، آن صدقه‌ای که راهگشا است و بیماری و مشکل را حل می‌کند مثل نماز است. صدقه جز عقود عبادی است؛ حضرت امیر در نهج البلاغه می‌فرماید «إِنَّ الْمِسْکِینَ رَسُولُ اللَّهِ»؛ یعنی اگر نیازمندی درِ خانه شما آمد این را بدان که «الله» آدرس تو را به او داد، مبادا او را رد کنی؟ رسالت اصلی تو این است که «قربة إلی الله» این کار را انجام بدهی. چرا که اگر می‌خواهی کریم بشوی باید إکرام کنی.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به معضل تکدی گری در جامعه اشاره و اظهار کرد: یکی از کسب‌های حرام، کسب گدایان حرفه‌ای است؛ اینها که در سر چهارراه و خیابان می‌ایستند و بعد از مرگ معلوم می‌شود که موجودی فراوانی دارند کسبشان حرام است. مرحوم شیخ در مکاسب یکی از مکاسب محرّمه را همین کسب حرامی که برای گدایان حرفه‌ای است، ذکر می‌کند برای اینکه خودش می‌گوید من فقیر هستم در حالی که دروغ می‌گوید، کاذبانه دارد مال مردم را غارت می‌کند.

این مفسر قرآن تأکید کرد: هر کدام از ما در میان همسایه‌ها و ارحام خود کسانی را می‌شناسیم که نیاز به کمک دارند، اگر سراغ نداریم که به وسیله دوستان دیگر می‌توانیم تحقیق کنیم. در قرآن کریم فرمود خیلی‌ها از درون افراد بی‌خبر هستند؛ فرمود همان طوری که تحصیل علم لازم است از این جهت هم تحصیل علم لازم است، فرمود از همسایه‌ها باید باخبر باشید و به کسانی کمک کنید که «یحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّف» او چون عفیفانه زندگی می‌کند دیگران خیال می‌کنند که وضع مالی او خوب است در حالی که واقعاً نیازمند هستند، اما آبرومند زندگی می‌کنند، باید به این افراد کمک کنید «یحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّف».

منبع:مهر