زیست مومنانه، زیستن با عمل صالح است

در ابتدای این نشست حجت الاسلام مرتضی زائری استاد دانشگاه و حوزه در خصوص امام موسی صدر و فعالیت های دینی ایشان گفت: تلاشی که امام موسی صدر در راه دین کرد، این بود که به یک راه میانه بین پیام آسمان و نیاز زمین برسد. نکته مهم در شخصیت ایشان که بیشتر مورد غفلت واقع می شود این است که خاستگاه ایشان، خاستگاه اجتهاد و فقاهت است. او از موضع یک روشنفکر امروزی این حرف را نمی زند بلکه از موضع اجتهاد و فقاهت در دین اسلام است که به کلیسا رفته و برای نخستین بار در تاریخ مسیحیت کاتولیک موعظه اسلامی می کند.

وی افزود: بدون تعارف امروز در فضایی زندگی می کنیم که روحانیون گاه آنقدر دینداری را سخت جلوه می دهند که دیگران نتوانند به آن بپردازند و بر این اساس رو به روز فاصله امروز واقع گرای مدرن با مسائل دینی بیشتر می شود. تعبیر امام موسی صدر از دین در دنیای امروز این است که در دنیای مدرن می توان نگاه دیندارانه ی مومنانه داشت و باید از مسئله ظاهرگرایی در دین که بشر از ابتدا با آن مواجه بوده است، فراتر رویم.

زائری در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد: حرف امام موسی صدر این است که دین ریشه اختلاف نیست و مسائلی مثل فرقه گرایی ریشه در باورهای دینی دارند ولی از نظر امام موسی صدر عامل آن بیشتر اهداف سیاسی بوده است.

این دانش آموخته دکترای ادیان از دانشگاه قدیس یوسف بیروت در ادامه با بیان اینکه نمی توان در مورد اندیشه امام موسی صدر آرمان گرایی را به کار برد، ادامه داد: فضایی که امروز درباره دین ناخواسته در کشور به وجود آمده و هدایت شده هم نیست ولی لازمه انصاف علمی و اعتدال این است که نگاه آکادمیک به مسائل داشته باشیم. آرمان گرایی و واقع گرایی با نفی دین به دست نمی آید و برای معرفی و نقد امام موسی صدر باید به آثار و مقالات ایشان مراجعه کرد.

در ادامه این نشست، حسن محدثی جامع شناس و استادیار دانشگاه آزاد اسلامی در سخنانی درباره امام موسی صدر در پاسخ به این سوال که مومنانه زیستن چیست و چگونه می توان در عصر مدرن مومنانه زیست چنین گفت: نگاه من درباره امام موسی صدر و مومنانه زیستن در عصر مدرن، نگاه انتقادی است و معتقدم امام موسی صدر به این موضوع نگاه خامی داشته است. زمانه ای که موسی صدر در آن زندگی می کرد با عصری که ما در آن زیست می کنیم، بسیار متفاوت است و خلاصه حرفم این است که در این عصر به سختی و دشواری می توان مومنانه زیست.

وی در ادامه با اشاره به دو مقاله به نام های «موسی صدر، ظهور دین سبز» و مقاله «دین و صلح» که درباره امام موسی صدر نوشته شده است یادآور شد: بعضی از آراء و اندیشه های امام موسی صدر در خدمت ترویج صلح در جهان بوده است و نگاهی که او از دین ارائه می کند، نگاه کمرنگی به تاریخ اسلام دارد. اگرچه موسی صدر نگاه نقادانه به دین دارد و این ارزشمند است ولی این نقادی باید ادامه داده شود. موسی صدر فجایعی را که در دین اتفاق افتاده، ریشه یابی بنیادی نمی کند و آن را به انحرافات انسانی ارجاع می دهد. برخلاف نگاه آرمانی که دینداران مثل موسی صدر به دین دارند، فجایعی در جهان امروز تکرار می شود که برخی از آنها از مسائل دینی نشات می گیرند.

وی افزود: بنابراین برخی اندیشه های موسی صدر به غایت درباره دین خام است و یکی از دلایل آن کم توجهی به موضوع انسان شناسی دین است. ما در عصری زندگی می کنیم که سخن گفتن درباره دین و آرمان های انسان بسیار دشوار است و نظام حقوقی دینی مثل فقه، دچار بحران جدی است و بنده معتقدم فقه شیعی به لحاظ موقعیت اجتماعی به سرعت رو به زوال است. همچنین در آرای موسی صدر نکات و جهت گیری هایی می بینیم که بسیار ارزشمند است که یکی از آنها باور به نکات عمل محور در دین است. برخلاف بسیاری از متفکران اسلامی که اعتقادمحور هستند، موسی صدر بر عمل تاکید می کند و معتقد است ایمان در اعمال آدمی ظاهر می شود و ایمان انسان از اعمال او پاسداری می کند.

محدثی تاکید کرد: تصورم این است که زندگی و شخصیت موسی صدر از تفکر او بسیار جلوتر است. من روی این شیوه زندگی و عمل صالح او بیشتر تاکید می کنم و معتقدم آموزه های دینی زمانی ارزشمند هستند که مدخلیت ارزشمند داشته باشند. مومنانه زیستن، زیستن با عمل صالح است و اینجاست که می توان حرفی در این خصوص داشت. موسی صدر اسلام کهن را با اسلام امروز مقایسه می کند و یکی می پندارد در حالی که بسیار متفاوت است و در جامعه کنونی اندیشه دینی دچار بحران است و اشکال مختلف زیستن در این جهان وجود دارد و جامعه به شدت متکثر شده است. در اینجا است که دفاع از مومنانه زیستن بسیار سخت و دشوار می شود و در این میان برگ برنده را برای دین فقط عمل صالح می دانم.

منبع:مهر