اربعين در منابع ديني و فرهنگي

اربعين در منابع ديني و فرهنگي

واژة اربعين، به ‌معناي چهل، در ادب اسلامي جايگاه برجسته‌اي دارد؛ همچنانکه در ادب فارسي هم به اين معنا توجه شده است. عدد اربعين (چهل) در قرآن کريم از ويژگي خاصي برخوردار است. مثلاً خداوند متعال وقتي با حضرت موسي ـ عليه السلام ـ براي دريافت الواح تورات، وعده مناجات و عبادت مي‌گذارد، ابتدا سي شب و سپس با ده شب ديگر آن را کامل مي‌کند؛ يعني حضرت موسي ـ عليه السلام ـ پس از چهل شب مناجات با خداوند، توفيق مي‌يابد الواح تورات را از خداوند دريافت ‌کند!

و با موسي سي شب وعده گذاشتيم و آن را با ده شب تمام کرديم. پس او مدت‌زمان مناجات با پروردگارش را در چهل شب تمام کرد.

در آيه‌اي ديگر، چهل سالگي، مقطع کمال عقلي و رشد معنوي انسان‌ها معرفي شده است:

 و احسان به پدر و مادر را به انسان سفارش کرديم. مادرش او را با ناخوشي  باردار شد با ناخوشي (سختي) بر زمينش نهاد و دوران بارداري و از شيرگرفتنش، سي‌ماه است؛ تا آن هنگام که به بالاترين حد از رشد خود و چهل سالگي رسيد، گفت: خداوندا! ياريم ده تا نعمتت را سپاس گذارم؛ نعمتي که بر من و پدر و مادرم انعام کردي و عمل صالحي که تو از آن خشنودي، انجام دهم و کار را دربارة فرزندانم به سامان کني؛ يقيناً به سوي تو بازگشتم و من از تسليم‌شدگانم!

در روايات اسلامي هم عدد اربعين (چهل) منزلت و سرخاصي دارد. به اين روايات توجه کنيد:

امام‌صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: هرکس چهل حديث از احاديث ما را حفظ کند، خداوند در روز قيامت او را عالمي فقيه برانگيزد.

پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: هرکس چهل روز از حلال بخورد، خداوند قلب او را نوراني کند.

جالب است بدانيم که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در چهل سالگي به رسالت مبعوث شد. توبه حضرت آدم پس از چهل روز گريه و زاري به درگاه خداوند پذيرفته شد. کسي که شراب بنوشد تا چهل روز نمازش مقبول نيست. کسي که چهل روز گوشت نخورد، ذهنش کند شود. ... اين‌گونه روايات که شمار آن هم بسيار است، از اهميت عدد اربعين و اسرار نهفته در آن حکايت مي‌کند.

عدد اربعين در فرهنگ فارسي هم مورد توجه بوده است. کلمات مرکبي مانند چهل‌دختر، چهل‌چراغ، چهل‌قلندر، چهل‌اختران، چهل‌ستون، ... در شعر و ادب فارسي و نيز فرهنگ عامه مردم، اهميت عدد چهل در فرهنگ ايراني را نشان مي‌دهد.

منبع:حوزه