عقیق: سال‌ها است که مداحان خواهر در مجالس بانوان با مرثیه‌سرایی در این عرصه مهم فعالیت دارند. طاهره بابایی بیش از ۲۰ سال است که در حیطه ذاکری اهل بیت عصمت و طهارت (ع) فعال است و حالا بعد از این همه سال، خودش نیز به سایر بانوان آموزش می‌دهد. به مناسبت ماه محرم با وی که از پروردگان جمعی از استادان مداحی است، گفت‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌آید:
چطور شد به سمت مداحی گرایش پیدا کردید؟
خدا را شاکرم که حدود ۲۲ سال است در همین عرصه فعالیت می‌کنم. پیش از این دوران نیز در مدرسه سرگروه تواشیح و سرود بودم و گاهی هم به عنوان قاری در مدارس فعالیت داشتم، اما فعالیت رسمی‌ام را از سال ۷۶ به تشویق پدر و همسرم آغاز کردم. هشت سال در مؤسسه علمی پژوهشی مکتب‌الذاکرین زیر نظر حاج علیرضا نهادی، استاد سازگار و حاج محسن طاهری کارآموزی کردم و سپس به تدریس روی آوردم. البته آن دوره خیلی مربیان خانم فعالیت نداشتند و بیشتر آقایان فعال بودند. اما به تدریج بر حسب نیاز خانم‌ها و علاقه‌شان تدریس را از مکتب الذاکرین آغاز کرده و سپس در خانه قرآن منطقه هشت و حوزه‌هایی چون بنت الهدی صدر و حسینیه جوادالائمه (ع) منزل سردار شاکری، هیأت رزمندگان اسلام، خانه مداحان و بسیج مداحان ادامه دادم. الان هم کماکان خدمتگزار هستم و در این عرصه فعالیت دارم. اما مرکز آموزشی که منحصر به خودم است و فعالیت اصلی‌ام را انجام می‌دهم، مرکز آموزشی و علمی تخصصی عترت الزهرا (س) است که هیأتمان هم به این اسم ۱۲ سال است که ثبت شده. در حال حاضر هیأت و کلاس به یک نام است؛ چون مجوز تدریس در مراحل ثبت است. ما فعلا از اسم هیأت استفاده و إن‌شاءالله در آینده نزدیک مرکز آموزشی‌مان به نام نور الزهرا (س) ثبت خواهد شد.
همچنین حدود چهار سال است که فعالیتم را به عنوان نماینده بانوان در شمال شرق تهران در سازمان تبلیغات اسلامی شروع کردم و الان حدود ۲ سال است که نایب رئیس کانون مداحان اداره تبلیغات اسلامی هستم. فعالیت‌هایم نیز با توجه به شرایط کاری آنجا تعریف می‌شود.
اجدادم در چند نسل گذشته قاری و مداح بودند
مداحی چقدر در خانواده شما ریشه داشته است؟
بعد از لطف خداوند، تمام دارایی من، ژنتیکی بوده است. اجداد مادری‌ام به این سمت متمایل شده‌اند و همه افراد در چند نسل گذشته قاری و مداح بوده‌اند. به نظر من در مداحی علاقه و استعداد یک سمت ترازو است و سوی دیگر نیز مایه وجودی است. به هر حال همه اینها را من از سمت بزرگترها هم می‌دیدم و علاقه پیدا کردم و اینطور شد که مسیرم را انتخاب کردم و تمام هم و غمم شد مداحی.
بعضی بانوان شب‌های محرم، خیابان‌گردی می‌کنند
در چه جور مجالسی مداحی می‌کنید؟
من چند فعالیت رسمی در تهران دارم. یکی همین حسینیه دربندی‌ها است که قدمت یک و نیم قرنی دارد و گروهی از سادات مجرب این حسینیه را راه‌اندازی کرده‌اند. در این حسینیه ظهرها فقط خانم‌ها و شب‌ها آقایان هستند، چون حسینیه دربند کوچه باریکی دارد و معتقدند که نباید خانم‌ها و آقایان در یک زمان تردد داشته باشند. زنده نگه داشتن شعائر حسینی یعنی همین! ما نمی‌توانیم بگوییم که هم یزید را دوست داریم و هم امام حسین (ع) را. بعضی‌ها می‌گویند خب! مشخص است که ما یزید را دوست نداریم. اما در عمل وقتی کاری را انجام می‌دهیم که امام حسین (ع) دوست ندارد؛ یعنی یزید را هم دوست داریم و معنی کار ما همین است.
چه دلیلی دارد که بانوان شب‌ها به دنبال دستهجات عزاداری در ایام محرم راه می‌افتند؟ در تمام مجالس دهه اول محرم من هر شب اعلام می‌کنم که خانم‌ها دل حضرت زهرا (س) را به درد نیاورید و خیابان‌گردی نکنید. حتی محجبه‌ترین بانوان هم در این دوران اگر دنبال دستهجات عزاداری و زنجیرزنی راه بیفتند، جلوه خوبی ندارد و باعث اختلاط می‌شود. اگر زندگی ما واجب است که به زندگی‌مان بپردازیم، از همسر و فرزندانمان غافل نشویم و یک زمان هم مشخص کنیم و روضه برویم. دیگر خیابان رفتن چه دلیلی دارد؟ سبک زندگی اسلامی را مداحان باید به خانم‌ها آموزش دهند. برنامه را باید طوری برویم که با همسرمان برویم و بیاییم. دلیلی ندارد که همسر و فرزندانمان چند ساعت در منزل تنها باشند. بنابراین به مجلسی برویم که بازدهی بهتری برایمان دارد.
حسینیه‌ای که پذیرای ۳ هزار نفر بانوی حسینی در روز تاسوعاست
از هیأت دربندی‌ها می‌گفتید.
درباره هیأت دربندی‌ها می‌گفتم که در ایام محرم خیلی غنی است. همیشه روز تاسوعا چند بانوی مسیحی در کنار ما هستند. در این روز از بیش از ۳ هزار خانم پذیرایی می‌شود و تاسوعا فقط هیأت برای بانوان است که از شهرستان‌ها هم گاهی به این مجلس می‌آیند. عاشورا هم فقط مردانه است و اینها اختلاط پیدا نمی‌کنند. این حسینیه خیلی مجرب است و بانی‌اش نیز مردم هستند. اصلاً مشخص نیست چه کسی این همه کمک را در دهه محرم می‌رساند. این حسینیه خیلی هم حاجت می‌دهد. ۱۹ ظهر از بانوان و ۱۹ شب از آقایان به خوبی پذیرایی می‌کنند. در این هیأت سخنرانان ممتازی مثل خانم‌ها دکتر منتظری، اسفندیاری، عبدالباقی، مقدم و خانم چینی‌چیان دعوت می‌شوند که بسیار پرمخاطب‌اند.
من فعالیت دیگری در یک حسینیه به نام آل یاسین در شمال شرق تهران، منطقه مجیدیه دارم که ۱۳ روز پشت سر هم برای مداحی می‌روم. البته حسینیه دربندی‌ها چند مداح دارد که بیشتر روزهای پرجمعیت از پنج ـ شش تا ۱۲ محرم را توفیق پیدا کردم برای مداحی می‌روم.
سبک مجلس‌داری شما چگونه است؟
روش مجلس‌داری من شبیه مجالس آقایان است و تفاوت چشمگیری با آن ندارد. در هیأت عترت الزهرای تهرانپارس و حسینیه خودم هم به اجرای برنامه می‌پردازم که این حسینیه گنجایش ۴۵۰ نفر را دارد. ما فراخوان جدی نمی‌دهیم، چون فضا زیاد نداریم. ۱۲ مناسبت در سال داریم که خانم‌ها طبق تقویم سر تاریخ تشریف می‌آورند.
کسی با یک دستگاه بلندگو و دفترچه مداح نمی‌شود
در کنار مداحی کار پژوهشی و تحقیقی هم دارید؟
۱۵ کتاب را برای تدوین جزوه محرم مورد تحقیق قرار داده‌ام که حدود ۷۴ صفحه شده است. دو ماه روی آن وقت گذاشتم، چون نمی‌خواستم روضه‌های خوانده شده در سی‌دی‌ها باشد. می‌خواستم کار نو ارائه دهم. در این جزوه شبهاتی که گاهی برای افراد پیش می‌آید با سند بیان شده است. زیرا خیلی افراد سند از ما می‌خواهند. هر کدام از شبهات را براساس مقاتل و احدایث کار کردیم، به خاطر همین همراه با دو نفر دیگر ۱۵ کتاب را بررسی کردیم و در جایی که جمله عاطفی یا احساسی اضافه شده است بیان شده که برداشت خودم است. برخی را می‌شناسم که می‌روند سی‌دی فلان استاد را پیدا می‌کنند و پیاده می‌کنند و از روی آن جزوه نوشته و کلاس مداحی می‌گذارند! خب! این چه ارزشی دارد و از کجا مشخص است که فلان استاد درست گفته باشد؟ چه بسا ما افرادی را در بین مداحان داشتیم که علما از آن‌ها خرده گرفته‌اند و مقاتلشان ضعیف بوده است.
استاد من حرف خوبی به من زد و گفت: مداحی نه آن چیزی است که برخی در ذهنشان غولی ساخته‌اند و فکر می‌کنند حتماً باید شش دانگ صدا پُر باشد و نه اینکه یک کار پیش پا افتاده‌ای است که بعضی‌ها فکر می‌کنند با یک آمپلی فایر و یک دفتر مداح می‌شوند. من در تجربه بیست و اندی ساله خود فکر می‌کنم مداحی انرژی خیلی بیشتری از سخنرانی می‌گیرد و وقت زیاد هم می‌خواهد. یعنی نباید فقط سرمایه‌گذاری مالی و پولی کنیم. مداح باید از جانش سرمایه بگذارد؛ منتها چون مداحی عشق می‌خواهد لذت هم برایش دارد.
انگشت نشانه جامعه هستیم
شما در صحبت‌هایتان گفتید که خانواده برایتان اولویت بیشتری دارد. چطور تعادل بین خانواده و کار برقرار کردید؟
به نظر من همه پدر و مادرها مخصوصاً آنهایی که مداح هستند باید تلاش کنند سبک زندگی‌شان را اسلامی کنند، همچنین نوع گفتارشان را. پدری که به فرزندش می‌گوید با شیشه آب نخور، اما خود پدر با ظرف آب بخورد، حتی اگر نصفه شب لیوان بردارد و آب بخورد خیلی تأثیر بیشتری دارد تا اینکه مدام به بچه بگویم بدون لیوان آب نخور! سبک زندگی افراد باید اسلامی باشد.
دو فرزند دارم؛ دخترم ۲۸ سالش است و پسرم هم ۲۳ سال دارد. همیشه تلاش کردم در زندگی عقایدم را به بچه‌ها تحمیل نکنم، چون ممکن است نتیجه خوبی نداشته باشد؛ بنابراین خیلی باید و نباید به بچه‌ها نمی‌گویم. برخی به فرزندانشان می‌گویند حواست باشد فلان کار را انجام ندهی، چون مادرت مداح است. من به این جمله حساسیت دارم که برای این منظور از بچه‌ها کاری بخواهیم یا آن‌ها را نهی کنیم.
ما انگشت نشانه جامعه هستیم. وقتی مردم ما را می‌بینند، زیرنظرمان دارند؛ از لباسی که پوشیدیم تا نوع برخورد و معاشرت و گفتار. به لطف خدا بچه‌هایم خوب هستند و شأنیت کارم را در نظر دارند و همسرم هم مشوق من بودند. نه اینکه کامل با من هم عقیده باشد اما به هم احترام می‌گذاریم. من هیچ زمان به او تحمیل نکردم که باید به موقعیت اجتماعی من احترام بگذاری و طوری که من می‌خواهم در کنارم باشی. یک زمان شده در جاهایی دوست داشتم کنارم باشد اما خودش شرکت نکرده و یا بالعکس اما محال بوده که به هم چیزی را تحمیل کنیم.
امام صادق (ع): لعین است کسی که از راه دین بخواهد کاسبی کند
برگردیم به حرفه مداحی. نظر شما درباره دستمزدهایی که مداحان می‌گیرند، چیست؟
یکی از آسیب‌های عرصه مداحی که در جامعه مشکل‌ساز شده، باندبازی، مریدپروری و اشاعه فرهنگ غلط پاکت گرفتن است. یک کار اشتباه دیگر که میان بانوان مداح باب شده، این است که اسمشان را برای تبلیغات در خیابان‌ها یا اتوبان‌ها می‌زنند. این شهرت‌طلبی است. یک وقت مداح، افرادی را با خود می‌آورد که مجلس را گرم کنند. این دیگر چه منبری و چه ثوابی است؟ اگر مداح راست می‌گوید بدون پامنبری روضه را کولاک کند یا بدون دف عروسی بگرداند و هنر صدای خودش را نشان دهد.
درباره پاکت‌ها بگویم که فرهنگ غلط در این زمینه رواج یافته است. من شنیده‌ام که برخی همکاران وقتی با آن‌ها تماس می‌گیرند، می‌گویند که ما طی نمی‌کنیم اما مردم می‌دانند که چقدر باید پول به آن‌ها پرداخت کنند! فلان خانم از مداحان ممتاز کشور است و باید این میزان مبلغ را به او بدهند. برخی در این زمینه کم لطفی می‌کنند. بهتر است که در مداحی چیزی توافق نشود، اما علما می‌گویند اگر طی شود و اندازه حق و حقوق خود مداح باشد اشکالی ندارد و حرام نیست.
گویا این موضوع در میان بانوان از شدت بیشتری برخوردار است و خانم‌های جلسه‌ای پاکت‌های آن‌چنانی می‌گیرند.
بله متأسفانه این موضوع در میان خانم‌ها زیاد شده است. مثلاً خانم‌ها همراه خود دف‌زن می‌برند و پاکت‌های سنگین می‌گیرند، در حالی که ما از یک چیز باید بترسیم و آن هم این است که ما برای مداحی کیسه بدوزیم. امام صادق (ع) فرمودند: لعین است کسی که از راه دین بخواهد کاسبی کند. متأسفانه قدری مداحی به این سمت رفته که فرد چرتکه می‌اندازد که مثلا چند مجلس محرم می‌رود و با پولش چه کار می‌کند.
مداحان منسوب به امامان و آبروی آن‌ها هستند
مداحان باید از افراد کارشناس کمک بگیرند؛ کسانی که در تجربه کاری به مراتب خوبی رسیده باشند. این خیلی مهم است. من از بیانات رهبری استفاده کرده و دروس مداحی و دروس مکمل مداحی را کنار هم کار کنم، یعنی مداح اگر بهترین چیزها را بگوید، اما دو حدیث از امام صادق (ع) بلد نباشد، فایده‌ای ندارد. به هر حال همه مداحان منسوب امامان و آبروی آن‌ها هستند و مادحین باید بسیار محتاط باشند و تمام این موارد مهم را در طول زندگی لحاظ کنند. در همین راستا واحدهایی را برای تدریس دروس مکمل مداحی گذاشتم؛ یعنی کسانی که نزد من می‌آیند و مداحی یاد می‌گیرند، واحدهای دروس مکمل مداحی را نیز پاس کنند و در ادامه کارنامه‌شان طبق معدل کل به آن‌ها اهدا خواهد شد.
منبع:فارس