دکتر طاهره محمدی در گفت وگو با خبرنگار شفقنا سلامت؛ به نقش روزه و روزه داری در سلامتی روح و روان انسان اشاره کرد و افزود: توجه به مسایل عبادی و امور معنوی بهترین درمان برای بسیاری از بیماریهای روحی و روانی انسان است، بطوریکه بر اساس یافته های روانشناسان نقش روزه در سلامتی روح و روان انسان به مراتب بیشتر از نقش آن در سلامتی جسم است، زیرا گرفتن روزه علاوه بر کاهش و حتی درمان بسیاری از بیماریهای روحی، منجر به تقویت روان افراد می شود.
عادات ناپسند روزانه در ایام روزه داری به حداقل می رسد
وی در ادامه تصریح کرد: با توجه به اینکه در ماه رمضان ارزش های معنوی و عرفانی بیش تر از ماه های دیگر نمود پیدا می کند، بنابراین نوعی نظم در رفتارها و زندگی افراد حکم فرما می شود که در نتیجه آن، عادات ناپسند روزانه کاهش یافته و تاثیر مثبتی بر حالات روحی، عاطفی و حتی رفتارهای اجتماعی انسان ایجاد می کند.
تقویت روحیه سازگاری و صبر در اثر روزه داری
روزه داری بهترين وسيله اي است كه به افراد مي آموزد چگونه هيجان هاي شديد روحي و درونی خود را كنترل كنند
این روانشناس اجتماعی، همچنین روزه داری را یکی از مهم ترین راه های کاهش خشونت و پرخاشگری افراد دانست و اظهار کرد: با توجه به اینکه ریشه بسیاری از آسیب های اجتماعی نظیر قتل، توهین، جرم، پرخاشگری و غیره در جامعه ریشه روحی و روانی دارد، می توان به یقین ادعا کرد با روزه داری، صبر و تحمل افراد در برابر ناملایمات زندگی افزایش می‌دهد، در نتیجه فرد در برابر این ناملایمات، از تصمیمات عجولانه و احساسی دوری و با تامل بیشتر تصمیم می گیرد بطوریکه همواره سعی دارد سازش را بر تنش ترجیح دهد، بر این اساس تحمل آنها در مقابل گرفتاری ها بیشتر از گذشته می شود، بطور کلی روزه داری بهترين وسيله اي است كه به افراد مي آموزد چگونه هيجان هاي شديد روحي و درونی خود را كنترل كنند.
وی در ادامه احساس امنیت و آرامش درونی را یکی دیگر از تاثیرات مثبت ماه رمضان بر حالات روحی افراد عنوان کرد و گفت: در واقع اعتقادات مذهبی و معنوی افراد یکی از عوامل فراهم کننده آرامش روح و روان انسان ها است، امروزه افراد به دلیل انواع مسائل و مشکلات اجتماعی و اقتصادی به همراه رشد انواع تکنولوژی ها و صنعتی شدن، آن آرامش سابق و گذشته خود را از دست داده اند و روزه داری و تعالی معنویت درونی می تواند موثرترین راه تامین کننده آرامش درون افراد و همچنین خانواده ها باشد. بطور کلی در اثر روزه اعتماد و آسایش خاطر برای انسان به وجود می‌آید زیرا انسان درک می‌کند که با روزهداری با خدای جهان و آفریننده خود رابطه پیدا کرده و از این روش به آرامش و رضایت دلنشینی دست می‌یابد.
به گفته این روانشناس اجتماعی، امنیت و آرامش اجتماعي از دیگر فواید ماه رمضان است، در واقع يكي از تاثیرات روزه، به وجود آوردن آرامش روحی در افراد است كه اين امر به مراتب آثار مطلوب اجتماعي نیز به همراه می آورد. بطور کلی زمانی که فردي به آرامش دروني برسد، اين احساس خود را به جامعه نيز انتقال مي دهد و با خانواده و همكارانش احساس همدردي و برخورد بهتري دارد.
استرس و اضطراب در ماه رمضان نسبت به ماه های دیگر کاهش می یابد
معنويت و دين داری تأثير معجزه‌آسايی بر سلامت روان انسان‌ها دارد
این روانشناس همچنین با بیان اینکه استرس و اضطراب در ماه رمضان نسبت به ماه های دیگر بسیار کاهش می یابد افزود: از دیدگاه روانشناسان و مطالعات صورت گرفته، معنويت و دين داری تأثير شگرف و معجزه‌آسايی بر سلامت روان انسان‌ها دارد و يکی از راهکارهای مفيد مقابله با استرس، داشتن دين و اعتقاد به خدا است ، بطور کلی سلامت روانی افراد در ماه رمضان به دلیل کاهش میزان استرس، اضطراب، رعایت برخی اخلاقیات نظیر دوری از دروغ گویی و دروی از برخی رفتارهای ناشایست، بیشتر از سایر ماه های سال است.
به گفته وی؛ مسلما روزهداری و ساير عبادت‌های اسلامی، با متوجه كردن افراد به سوی خداوند باعث می‌شود نوعی آرامش روحی و روانی در انسان ايجاد شود. كه این امر منجر به کاهش استرس و همچنین انواع اختلالات روانی افراد می شود، البته باید تاکید کرد روزه داری در صورتی منجر به کاهش استرس، اضطراب و افسردگی در افراد می شود که روزه داری صحیح و اصول آن نظیر خودداری از پرخوری و بی نظمی در خواب، رعایت شود در غیر اینصورت تاثیراتی عکس به همراه خواهد داشت.
کاهش رفتارهای غیر اجتماعی و هنجارشکنانه در طول ماه رمضان
دکتر محمدی در ادامه با تاکید بر اینکه بسیاری از رفتارهای غیر اجتماعی و هنجارشکنانه در جامعه در طول ماه های مذهبی و معنوی نظیر ماه رمضان کاهش می یابد، تصریح کرد: به دلیل قوی تر شدن ارتباط بین انسان با خدا در ماه رمضان، تاثیرات مثبتی بر رفتار انسان ایجاد می شود كه باعث می شود افراد از رفتارهای خسته کننده روزمره و حتی رفتارهای غیر اجتماعی خود تا حدودی دور و در طی یك ماه به طور معمول به تمرین خودداری و تقویت معنویت بپردازد، بطوریکه بر اساس مطالعات صورت گرفته میزان بزهكاری در ماه رمضان به میزان قابل توجهی كاهش یافته و به دلیل تحول فکر، به مراتب رفتارها ها نیز تغییر و کنترل رفتارهای غیر اجتماعی در این ماه بهتر از گذشته اتفاق می افتد.
نقش کلیدی روزه داری در درمان افسردگی
این مدرس دانشگاه، با تاکید بر اینکه روزه داری در تسریع امر بهبود بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی، نقش کلیدی دارد خاطر نشان کرد: در واقع کم خوابیدن یکی از روش های درمانی موثر در بیماران افسرده است، در واقع بیداری روزه داران برای سحری خوردن و انجام فرائض عبادی که ساعاتی را به خود اختصاص می دهد، در اصل نوعی کم خوابی تلقی می شود.
بنابراظهارات وی هر فعالیت معنوی نظیر روزه داری می تواند در جهت ارتقای سلامت روانی افراد موثر باشد، اما باید توجه داشت که نمی توان این نسخه را برای هر بیماری تجویز کرد و بیماران بسته به نوع بیماری و شرایط آن مجاز به گرفتن روزه هستند، بطوریکه گاهی مواقع به هم خوردن نظم خواب، گرسنگی وتشنگی ناشی از روزه داری می تواند استرس و اضطراب را در بیماران روحی و روانی افزایش دهد.
این روانشناس اجتماعی در ادامه یادآور شد: البته گاهی در ماه رمضان برخی تحريك پذيری و بدخلقی ها به خصوص در افراد سيگاری ديده می‌شود كه بخشی از اين تغييرات ناشی از برخی تغییرات در رفتار و زندگی افراد نظیر خواب ناكافی، محدود شدن مصرف تنباكو و سيگار، محدود شدن نوشيدنی چای و قهوه در طول روز، كاهش كالری دريافتی يا مقدار غذای مصرفی، محدود شدن مصرف مايعات در طول شبانه روز نشات می گیرد.
بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی در ایام روزه داری دچار تغییرات شدید خلقی می شوند
بنابراظهارت محمدی، مسئله ديگری كه می‌توان در خصوص روزهداری و بيماری‌های روانی به آن اشاره كرد تأثير روزه داری بر بيماران مبتلا به اختلال دو قطبی است، افراد مبتلا به اين بيماری دچار تغييرات شديد خلق می‌شوند. شروع بيماری معمولاً با دوره‌ای از افسردگی است و پس از يك يا چند دوره از افسردگی دوره شيدايی بارز می‌شود. به عبارت ديگر، اين اختلال رفتاری با تغييرات بسيار زياد در رفتار و حالات روحی فرد همراه است و دامنه اين تغييرات از افسردگی، ناراحتی و نااميدی بسيار شديد تا شادی و خوشی جنون آميز است.
خودشناسی از مهم ترین تاثیرات مثبت روزه داری
اين روان شناس روزه را مهمترين عامل رساندن انسان به خودشناسي مي داند و مي گويد: يك ماه روزه داري، فرد را متوجه حقايقي مي كند كه شايد تاكنون از آنها غافل بوده است. به عبارت ديگر، در ماه رمضان جنبه هاي غيرمادي وجود انسان بيش از پيش برايش آشكار و به نيازهاي ديگري به جز نيازهاي جسماني متوجه مي گردد. بدين وسيله، راحت تر مي تواند از نيازهاي مادي اش چشم پوشي كند. به هرحال، انساني كه نيازهاي مادي و جسماني برايش در اولويت نباشد سخاوتمند، با گذشت و قابل اطمينان خواهد بود.
بالا رفتن اعتماد به نفس و عزت نفس در افراد روزه دار
وي اضافه مي كند: يكي ديگر از نتايج بالا رفتن شناخت و خودشناسي افراد روزه دار، افزايش اعتماد به نفس و اراده؛ به ويژه در كساني است كه در تصميم گيري ها خيلي زود سرخورده مي شوند؛ زيرا وقتي فرد در اين ماه به توانايي خود در مقابل گرسنگي، گناه و وسوسه هاي شيطاني پي مي برد، اعتماد به نفسش بالا مي رود و در مي يابد كه در ماه هاي بعد نيز توانايي چنين كاري را دارد.
ماه رمضان بهترین فرصت برای انسجام اجتماعی
وي همچنین رمضان را بهترین فرصت برای نزدیکی گروههای مختلف و انسجام اجتماعی دانست و خاطر نشان کرد: رمضان فرصت مناسبي است كه از سويي گروههاي مختلف اجتماعي را به هم نزديك كرده و به انسجام اجتماعي مي رساند و از سوي ديگر همفكري و انسجام اجتماعي را در سازمانهاي ديني از قبيل مساجد افزايش مي دهد، بطور کلی رمضان بستري را فراهم مي كند تا شاخصهاي راستگويي، صداقت و سلامت اجتماعي افزايش يابد. اين موضوع موجب پويايي جامعه و تقويت اعتماد اجتماعي در ميان اعضاي خانواده و ديگر نهادهاي اجتماعي مي شود.
تقویت هنجارها و ارزش های اجتماعی از دیگر تاثیرات اجتماعی ماه رمضان
بنابر گفته این روانشناس اجتماعی، تقويت هنجارها، ارزشهاي اجتماعي و زنده شدن ارزش های دینی از دیگر تاثیرات مثبت رمضان است که است در واقع ايجاد فضاهاي جمعي و در نتيجه تقويت وجدان اجتماعي است در ماه رمضان منجر به شکل گیری فضايي جديد در جامعه و همچنین بهبود روابط بین افراد می شود.
انسجام، همدلی و همبستگی اجتماعی در طول ماه رمضان افزایش می یابد
اين روانشناس اجتماعی، روزه داری را عامل انسجام و همبستگي اجتماعي دانست و اظهار کرد: روزه داری از يك سو باعث ايجاد همدلي و مشاركت بين افراد جامعه و از سوي ديگر باعث افزايش انسجام اجتماعي مي شود. چون همه با پرداختن به يك ارزش واحد، اعمالي يكسان را به جا مي آورند كه در نهايت موجب نوعي همدلي و همگرايي اجتماعي مي شود.
[بالا رفتن روحیه جمعی و وحدت اجتماعی در ایام رمضان