هر کس به فراخور حال خویش آیهاى را خواند. بعضى گفتند: آیه «انّ اللَّه لایغفر اَن یشرک به و یغفر مادون ذلک»(نساء ۴۸) یعنى خداوند جز شرک، گناهان دیگر را مىبخشد.
برخی دیگر بر آن بودند که این آیه است؛ «و مَن یعمل سوء او یظلم نفسه ثمّ یستغفر اللّه یجد اللّه غفوراً رحیما»(نساء۱۱۰) یعنى هر کس خلافکار و ظالم باشد ولى استغفار کند، خداوند را بخشنده و مهربان خواهد یافت.
عدهاى اظهار داشتند: آیه «یا عبادى الذین اسرفوا على انفسهم لاتقنطوا من رحمة اللّه انّ اللّه یغفر الذنوب جمیعاً»(زمر ۵۳) یعنى اى بندگان من که در حقّ خود اسراف کرده‌اید! از رحمت خدا مأیوس نشوید، زیرا او همه گناهان را مىبخشد.
تعدادى هم نظر به این آیه داشتند؛ «والذین اذا فعلوا فاحشة او ظلموا انفسهم ذکروا اللّه فاستغفروا لذنوبهم و مَن یغفر الذنوب الاّ اللّه»(آل‌عمران ۱۳۴) یعنى کسانى که اگر کار زشتى انجام دادند و به خودشان ظلم کردند، یاد خداوند مىکنند و براى گناهان خویش استغفار مىنمایند، و کیست جز خداوند که گناهان را ببخشد.
بعد از اینکه حضرت نظرات آنان را شنید، فرمود: از حبیبم رسول خدا صلى الله علیه وآله شنیدم که فرمود: امید‌بخش‌ترین آیه در قرآن این آیه است: «وَأَقِمِ الصَّلَوةَ طَرَفَىِ النَّهَارِ وَزُلَفاً مِّنَ الَّیْلِ إِنَّ الْحَسَنَتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ»
سپس پیامبر صلى الله علیه و آله ادامه دادند: یاعلى سوگند به خداوندى که مرا بشیر و نذیر به سوى مردم مبعوث کرد، وقتى که انسان براى نماز وضو بگیرد، گناهانش ریخته مىشود و زمانى که رو به قبله کند پاک مىشود. یاعلى مثال اقامه کننده نمازهاى روزانه، مثل کسى است که هر روز پنج مرتبه در نهر آبى که جلوى منزل اوست خود را شستشو کند.(تفاسیر مجمعالبیان و کنزالدقائق.)
متن آیه
وَأَقِمِ
الصَّلَوةَ طَرَفَىِ النَّهَارِ وَزُلَفاً مِّنَ الَّیْلِ إِنَّ
الْحَسَنَتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ ذَلِکَ ذِکْرَى لِلذَّکِرِینَ
وَاصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ
ترجمه
و نماز را در دو طرف روز و اوایل شب بپادار، (زیرا) بدرستى که کارهاى نیکو (همچون نماز)، بدىها را محو مىکند، این (فرمان)، تذکّرى است براى اهل ذکر و پایدار باش، که همانا خداوند پاداش نیکوکاران را ضایع نمىکند.
در روایات، مراد از دو طرف روز، صبح و مغرب، و مراد از اوایل شب، نماز عشا بیان شده است.(تفسیر کنزالدقائق) البتّه این آیه در مقام بیان تمام نمازهاى روزانه نیست.
شخصى از اعمال زشت خویش ناراحت بود، لذا پس از نماز در مسجد از پیامبرصلى الله علیه وآله خواست تا او را حدّ بزند، حضرت به او فرمود: چون بعد از آن عمل خلاف، در نماز جماعت شرکت کردهاى، خداوند تو را بخشید.(تفسیر مجمعالبیان)
از امام صادق علیه السلام سؤال شد که شخصى از طریق طاغوت درآمدهایى را بدست آورده و با امید به آیه «انّ الحسنات یذهبن السیئات» به فقرا کمک مىکند و به حج مىرود؟ حضرت فرمود: «انّ الخطیئة لاتکفر الخطیئة» گناه را نمىتوان با گناه پوشاند.(تفسیر کنزالدقائق) آنچه را بدست آورده مالِ مردم است و تصرّف در مال مردم به هر شکل حرام است.
پیام‌ها
رهبر باید الگوى مردم باشد. «فاستقم... اقم...»
نماز را باید با شرایط و آداب کامل بجاى آورد. در کلمه «اقامه»، معناى کمال و تمام نهفته است. «اقم الصلاة»
نماز، قوّت قلب مؤمنان است. چون در آیات گذشته، فرمان به استقامت و عدم اعتماد به ظالمان مطرح شد و این امور نیاز به روحیّه بالا دارد، لذا در این آیه، خداوند امر به تقویت روح با اهرم نماز مىفرماید. «فاستقم... و اقم الصلاة»
نمازها را باید در وقت مقرّر انجام داد. «طرفى النهار»
نماز، روشنترین نمونه کار نیک است. «اقم... ان الحسنات...»
اعمال انسان در یکدیگر تأثیر دارند. «ان الحسنات یذهبن السیئات»
دستور به نماز، روشنترین پند خداست. «ذلک ذکرى» (نماز، ذکر الهى است)
همه افراد از تذکّرات الهى، بهرهمند نمىشوند.«ذکرى للذاکرین»
برپایى واقامه نماز، پشتکار وحوصله مىخواهد. «اقم الصلاة ، واصبر»