راهیان نور و بازدید از مناطق عملیاتی به آشنایی افراد جامعه و به‌خصوص جوانان باارزش‌ها و آرمان‌های دفاع مقدس می‌انجامد و سبب نهادینه شدن فرهنگ مقاومت و ایثار خواهد شد.
راهیان نور موجب می‌شود تا صحنه‌هایی از غیرت ملی و دینی رزمندگان و قهرمانان عرصه دفاع از کشور برای بازدیدکنندگان، تداعی شود و درس‌های بسیاری از آن فرابگیرند.
متولیان راهیان نور اهداف و کارکردهای بسیاری را برای این حرکت فرهنگی بیان می‌کنند که از آن جمله می‌توان به آشنایی نسل جوان و نوجوان بافرهنگ دفاع مقدس، معرفی الگوها و اسطوره‌های ارزشی، تحکیم پیوند فرهنگی رزمندگان با نسل جوان، معرفی و حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، تبیین عزت، عظمت و اقتدار ملت ایران در برابر استکبار جهانی و ثبت، ضبط و انتقال ارزش‌های آفریده‌شده در هشت سال جنگ تحمیلی برای همگان اشاره کرد.
امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) دیروز در جمع هزاران نفر از اقشار مردم از استان‌های سراسر کشور بار دیگر بر فناوری بودن اردوهای راهیان نور تأکید کرده و فرمودند : آن‌ها یک جنگ فرهنگی راه انداختند که دفاع مقدس فراموش شود. جمهوری اسلامی فناوری نرم راهیان نور را راه انداخت. جمهوری اسلامی این است؛ مدافع حرم تربیت می‌کند، راهیان نور راه می‌اندازد، معتکفین در مساجد را به‌عنوان یک نماد عالی تضرع و قداست به وجود می‌آورد، پس ما در جنگ فرهنگی پیروز شدیم و دشمن شکست خورد.
ایشان در سال 95 نیز یک‌بار دیگر در دیدار با متصدیان حرکت عظیم فرهنگی راهیان نور بر عنوان فناوری تأکید کردند و گفتند:راهیان نور، ابتکاری بسیار بزرگ و مهم و یک فناوری نوین برای استفاده از ثروت و معدن طلای دفاع مقدس است و تنها راه مقابله با طراحی‌های فرهنگی بدخواهان، تولید فرهنگی و استفاده از ثروت غنی و سرچشمه‌ی قوی دوران دفاع مقدس در همه‌ی عرصه‌ها است.
اما تعریف فناوری چیست و راهیان نور چگونه می‌تواند یک فناوری باشد؟ آیا فناوری الزاماً کشف اختراعات و ابتکارات جدید فیزیکی است یا در عرصه ذهن و عقل هم می‌تواند رخ دهد ؟
در ذیل با چند نوع تعریف از فناوری آشنا می‌شویم:
• فناوری روش به کار بردن امکانات، دستگاه‌ها و ابزارهاست به‌طوری‌که در حوزه‌ی خود استفاده آسان‌تر و مفیدتری برای انسان فراهم آورد.
• فناوری توانایی و مهارت انجام کار در همه‌ی زمینه‌هاست.
• فناوری شمای عملی دانش است.
• فناوری یعنی مطالعه منظم و هدف‌دار و استفاده کاربردی از نتایج به‌دست‌آمده برای علومی نظیر صنایع.
در تمامی اعصار از ابتدای خلقت انسان نیروی گرایش به اختراع همواره همراه آدمی بوده است. میل به زندگی راحت‌تر و انجام سریع‌تر امور، انسان را وادار به تولید فنّاوری‌های جدید و اختراعات نوین نموده و این گرایش هیچ‌گاه در وجود انسان از حرکت باز نخواهد ایستاد.
به همین منظور امروزه شاهد پژوهشگاه‌های بسیاری در سرتاسر جهان هستیم که در آن دانشمندان در حوزه‌های مختلف مشغول بررسی و یافتن فناوری‌های نوین هستند.
شیوه زندگی امروز ما چنان با فناوری‌ها و فنّاوری‌های مختلف درآمیخته که لحظه‌ای نبود آن‌ها را نمی‌توان متصور شد. دایره‌ی این فناوری‌ها آن‌قدر گسترده و رو به رشد است که قطعاً از تمامی آن‌ها اطلاعات کافی نداریم.
ارتباط پایه و اساس تشکیل تمدن‌ها و فرهنگ‌ها است. در زمان‌های دور انسان‌ها از طریق برقراری ارتباط با یکدیگر به تبادل افکار و اندیشه‌های خود اقدام کرده و بدین ترتیب پایه‌های فرهنگ و تمدن جوامع بشری را ایجاد کردند.
در تداوم این روند انسان‌ها برای برقراری ارتباط با یکدیگر به راه‌های گوناگونی متوسل شدند و وسایل ارتباطی گوناگون را ابداع کردند. با پیشرفت جوامع و تمدن‌ها، راه‌های برقراری ارتباط بین انسان‌ها و ابزارهای ارتباطی نیز تحولات بسیاری یافت. اختراع زبان، خط، چاپ، تلگراف، تلفن و وسایل ارتباط‌جمعی همانند مطبوعات، سینما، رادیو و تلویزیون سیر تحول راه‌ها و ابزارهای برقراری ارتباط بین انسان‌ها را نشان می‌دهد.
راه ها و امکانات برقراری ارتباط بین انسان‌ها در هر مرحله نسبت به مرحله ماقبل خود تکامل‌یافته‌تر شده است. اما امکانات ارتباطی عصر حاضر قابل قیاس با هیچ‌کدام از ابزارهای ارتباطی گذشته نیست.
با این مقدمه می‌توان به‌وضوح به این مهم پی برد که چرا یک شخصیت اندیشمند و فرزانه در سطح رهبری یک امت اسلامی سخن از فناوری بودن اردوهای راهیان نور می‌گویند، چون در نگاه عوام فناوری به چیزی اطلاق می‌شود که در نگاه اول نیازی را از انسان رفع کند ، با چشم دیده شود و بتوان قیمتی را روی آن نهاد و شاید خیلی‌ها به این باور نرسیده‌اند که راهیان نور هم می‌تواند یک فناوری باشد ؟
اما راهیان نور همه آن صفات و خاصیت‌هایی که درباره فناوری و فنّاوری گفته شد را در بطن خوددار است، راهیان نور یک نرم‌افزار فرهنگی است که با ابتکار و تحول روحی در انسان ، گره‌گشای مشکلات درونی او شده است ، امروزه همه گرفتاری‌ها و بن‌بست‌ها مالی و فیزیکی نیستند ، برخی‌ها ممکن است دچار بن‌بست‌های روحی شوند و برای چنین افرادی حتم نرم‌افزار فرهنگی چون راهیان نور مؤثر است .
رهبری نظام راهیان نور را فراتر از یک دستاورد بلکه یک فناوری می‌داند که توسط جمهوری اسلامی ایران عرضه‌شده و امروز به‌جایی رسیده که حتی از سایر کشورها نیز در اردوهای راهیان نور شرکت می‌کنند و این‌یک دستاورد بزرگ برای ایران است .
مؤلفه مهم در این زمینه صدور این فناوری به دیگر کشورها خصوصی کشورهای اسلامی است که بتوانند الگو بگیرند ، همین امر باعث شده تا دشمنان آتش تهیه تبلیغاتی و رسانه‌ای خود را بر روی اردوهای راهیان نور بگیرند و از اتفاقات آن مانند تصادفات بین‌راهی کوهی از مصیبت بسازند اما همزمان کشته شدن هزاران نفر از مردم در سواحل دریاها را نمی‌بینند.
فناوری همواره گنجی را از دل خود بیرون می‌دهد که مورداستفاده و کاربرد عموم قرار بگیرد، سؤال اینجاست که دفاع مقدس چه گنجی است که می‌تواند انسان‌ها را سیر کند؟ یکی از خاصیت‌های فناوری نو بودن آن است، دفاع مقدس ما چه نوآوری‌هایی داشت که رهبری تعبیر فناوری دارند؟
دفاع مقدس ما مملو از رفتارهای انسانی و نیکی‌هایی بود که شاید مثال آن را در دوران صدر اسلام و ائمه اطهار شنیده باشیم و به‌مراتب کمتر در ادوار بعدی تاریخ ایران از بزرگ‌مردانی دیده شد ، اما در دوران دفاع مقدس به اوج خود رسید و ارزش‌هایی را دیدیم که مسبوق به سابقه در هیچ کشوری و قومی نبوده است .
حس خوب افتخار به ایران و ایرانی بودن در بهترین شکل خود به هنگام حضور در مناطق جنگی وجود هر ایرانی را فرامی‌گیرد. افتخار به حقانیت، افتخار به مسلمان بودن و پیرو حسین بن علی(ع) بودن، افتخار تن به ذلت ندادن، افتخار به حفظ تمامیت ارضی کشورمان به همت جوانمردان سرزمینمان، افتخار به توان‌ایمان رزمندگانمان، افتخار و اثبات «خودباوری» و این‌که ما «توانستیم» و هنوز و همچنان «می‌توانیم».
درک حس خوب ایثار و مجاهدت و فداکاری و تقویت روح «امید» و «حماسه» در بین کاروانیان راهیان نور از دیگر ثمرات شیرین همراهی با این راهیان «سمت نور» است. شنیدن روایت زندگی مدافعان حریم دین و میهن می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی خصوصاً در نوجوانان و جوانان برای «الگوسازی» و «الگو گیری» از آن رادمردان خداباور بی‌ادعا داشته باشد.
زنده نگاه‌داشتن یاد و خاطره و رشادت‌های فرزندان این سامان علاوه بر جلوگیری از «گسست نسل‌ها» نقش مؤثری در حفظ هویت دینی و ملی مردم سرزمینمان دارد، هویتی که جان‌مایه «بود» و «وجود» و «هستی» و «مانایی» و«جاودانگی» و «سرافرازی» یک ملت است.
راهیان نور توانسته به عمیق‌تر شدن باورهای مردم نسبت به مجاهدان و آرمان‌های انقلاب کمک کنند. همه مردم ما کشور و شهدا را دوست دارند ولی قوی‌تر کردن قلب‌ها و ذهن‌های مردم یکی از دستاوردهای مهم راهیان نور است.
یکی از کارهایی که در این اردوها دنبال می‌شود جلوگیری از تحریف و فراموشی و شناساندن حوادث بزرگ دفاع مقدس است؛ مخصوصاً به نوجوانان و جوانانی که در مناطق عملیاتی حاضر می‌شوند. اثرگذاری اردوهای راهیان نور برنوجوانان و جوانان را می‌شود در پیامک‌هایی که به متصدیان اردوها ارسال می‌کنند یا در دل نوشته‌هایی که در یادمان‌ها می‌نویسند مشاهده کرد. این‌که مردم در این اردوها فرصت می‌یابند خود را با بهترین‌های نظام و انقلاب قیاس کنند نیز از دستاوردهای مهم راهیان نور است، به‌طوری‌که می‌توان گفت این اردوها توانسته باعث تغییر در سبک زندگی و شکل رفتار اجتماعی مردم شود.
راهیان نور عاملی برای مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن است و یقیناً دشمن از تأثیرگذاری اردوهای راهیان نور مطلع است و سعی در مخدوش کردن اردوهای راهیان نور دارد. راهیان نور فقط از آن ایرانی‌ها نیست و زائران زیادی از کشورهای مختلف جهان در آن حضور پیدا می‌کنند و راهیان نور فراملی شده است.
راهیان نور، برکتی است که شهدا آن را به ما هدیه کرده‌اند و حضور در مناطق عملیاتی دفاع مقدس، فرصتی برای نسل جوان امروزی است که نسبت به گذشته خود اطلاعات کافی را کسب کنند و بداند که معنی ایثار و ازخودگذشتگی یعنی چه و دلیل امنیت و آسایش امروز خود را بداند.
نسل جوان و نوجوان که به سرزمین نور سفر می‌کنند، با گوشه‌ای از آن حماسه‌های بزرگ آشنا می‌شوند و برای آنان یادآوری خواهد شد. فرهاد مرادیان یک فرهنگی که خود بارها در فرصت‌ها و مناسبت‌های مختلف به سرزمین راهیان نور سفرکرده است، برایمان درباره اهمیت و دستاوردهای این سفر توضیح می‌دهد: «بسیاری از جوانان در مناطق عملیاتی پایمردی، استقامت و دفاع کردند تا این انقلاب امروز به‌عنوان امانتی بزرگ به دست ما برسد. در این سفر معنوی برای نسل جدید انقلاب یادآوری خواهد شد که امنیت امروز ما حاصل تلاش دیروز مجاهدان این سرزمین بوده است و جوانان امروز چه رسالت خطیری در حفظ انقلاب و ارزش‌های انقلابی این مردم بر دوش دارند؟»
نباید فراموش کرد که تبیین ارزش‌های دفاع مقدس به‌ویژه برای جوانان و نوجوانان همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه‌ای بوده است. بصیرت افزایی بر اساس فرامین و بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی جزو اولویت‌های راهیان نور است که حضور افرادی که مطالعات خوبی درباره سال‌های جنگ داشته‌اند، در کاروان‌ها می‌تواند زمینه این بصیرت افزایی را فراهم سازد. اعزام کاروان‌های راهیان نور یکی از راه‌های مبارزه با جبهه دشمن است و سبب بصیرت افزایی جوانان و هوشیاری و آگاهی آنان در تمام زمینه‌ها خواهد شد و ضرورت دارد جوانان و نوجوانان در سفر راهیان نور شرکت کنند و حضوری فعال داشته باشند.
یکی از راه‌های مقابله با دشمنان امروزی خصوصاً در جبهه جنگ نرم، رونق بخشیدن به مقوله راهیان نور و معرفی ابعاد مختلف دفاع مقدس برای نسل جوان و نوجوان کشور است، چراکه وقتی یک جوان امروزی با تمام وجود در مناطق عملیاتی حضور یابد و با چشم خود ببیند که جوانان دیروز چگونه برای حفظ ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی از جان و مال و هستی خود مایه گذاشتند قطعاً چشم بصیرتش باز و بازتر خواهد شد و ایمان قلبی پیدا می‌کند که این انقلاب با خون هزاران شهید آبیاری شده تا به درخت تنومند امروز مبدل گردیده و می‌تواند در برابر جهان خواران عالم و استکبار جهانی بایستد.
اما سوای این موارد باید به این نکته معنوی هم اشاره کرد که حضور جوانان و نوجوانان در سرزمین‌های الهی دفاع مقدس می‌تواند عنایات خاص شهدا به آن افراد را هم به دنبال داشته باشد و سبب بیداری همیشگی آنان گردد، چراکه شهید زنده است و نظاره‌گر همه‌چیز و با توسل به او می‌توان از موانع بزرگی در زندگی فردی و اجتماعی گذشت.
تأکید رهبر معظم انقلاب نیز بر همین رویکرد راهیان نور از بعد آشناسازی و نمادسازی دفاع مقدس به‌عنوان سمبل افتخار ایرانیان است ، اگر این کار درست انجام شود و این فناوری فرایند انتقال فرهنگ را مهندسی انجام دهد قطعاً گنج موردنظر در بطن دفاع مقدس استخراج و تحول روحی و روانی در جوانان ایجاد می‌شود .
تجلیل از قهرمانان دفاع مقدس، حفظ نمادهای آن، آشنایی نسل جدید با حماسه‌هایی که پدران و یا هم‌وطنانشان در دهة 60 و در برابر حمله دشمن خلق کردند، هرگز به معنای دفاع از جنگ و یا تزریق روحیه جنگ‌طلبی نیست. نباید مغالطه کرد. دعای همه این است که خدا نکند این کشور شاهد جنگ یا تجاوز دیگری باشد. هیچ‌کس از جنگ دفاع نمی‌کند. در این تردیدی نیست، اما چرا باید گمان داشت که تزریق روحیه مقاومت، ایمان، معنویت، گذشت، فداکاری و ایثار، منحصر به یک دوره خاص است؟
اتفاقاً همواره به این روحیه نیازمندیم. اگر حال مهربانی کم است، گذشت کم است، فساد آزاردهنده شده است، فاصله طبقاتی همه را آزار می‌دهد، منفعت‌طلبی چون موریانه به جان خیلی‌ها افتاده است و گاه چنان بی‌رحم و خشن می‌شویم که صبر و گذشت و مدارا را به کناری می‌نهیم؛ همه و همه محصول دوری از آن روحیه ایثار و گذشت و فداکاری است.
محسن توکلی
یادآوری :انعکاس مباحث ارائه شده از سوی محققان و پژوهشگران به معنای تایید یا رد مباحث از سوی خبرگزاری حوزه های علمیه نیست .