عقیق:طرح توسعه حرم حضرت امیرالمؤمنین(ع) مزین به نام صحن و شبستان «حضرت زهرا(س)» سال 1391 به همت ستاد بازسازی عتبات عالیات اجرایی شد که این طرح یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های عمرانی در تاریخ عتبات عالیات به شمار می‌رود.

صحن حضرت زهرا(س) حرم امام علی(ع) با هماهنگی دیوان عالی اوقاف عراق و آستان قدس علوی و در دو فاز زیارتی و غیرزیارتی طراحی شده بود که بخش زیارتی حرم حضرت امیرالمؤمنین(ع) در چند طبقه بود که عید غدیر سال 1395 فاز نخست آن با حضور مسؤولان کشوری و لشکری به بهره‌برداری رسید و به گفته مسؤولان قرار است این بخش عید غدیر سال جاری به بهره‌برداری برسد.

این بخش در کنار ساخت و معماری زیبا و خیره‌کننده، با کمک خیران ایرانی مفروش و از امکانات لازم برخوردار است.

همچنین بخش غیرزیارتی صحن حضرت زهرا(س) حرم حضرت امیرالمؤمنین(ع) در چند بخش پیش‌بینی شد، به طوری که علاوه بر ساختمان اداری، بخش‌هایی همچون پارکینگ، موزه و کتابخانه نیز دارد که هر کدام در چهار طبقه در حال ساخت است، اما کتابخانه حرم امام علی(ع) در پنج طبقه طراحی شده و قرار است، این بخش نیز تا پایان سال تکمیل و در اختیار عتبه علویه(ع) قرار گیرد.

این طرح عظیم که به همت ایرانیان در حال تکمیل است، بعد از مسجدالحرام، بزرگ‌ترین پروژه عمرانی جهان اسلام محسوب می‌شود به طوری که فضای حرم امیرالمؤمنین 220 هزار مترمربع (100 هزار متر مربع زیارتی و 120 هزار متر مربع غیرزیارتی) افزایش می‌دهد که وسعت آن دو برابر مساحت فعلی مسجدالنبی(ص) و سه برابر مساحت حرم امام‌رضا (ع) است.

در ادامه با حامد امیری مدیر پروژه صحن و شبستان حضرت زهرا(س) حرم حضرت امیرالمؤمنین(ع) به گفت‌وگو نشستیم تا درباره روند تکمیل و افتتاح صحن حضرت زهرا(س) مطلع شویم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانیم؛

پیشرفت 90 درصدی بخش زیارتی صحن حضرت زهرا(س)/ تکمیل کتابخانه حرم علوی تا عید غدیر

آقای امیری با توجه به نزدیک شدن به زمان افتتاح بخش زیارتی صحن حضرت زهرا(س) حرم علوی، این بخش چند درصد پیشرفت دارد؟

بخش زیارتی صحن حضرت زهرا(س) 90 درصد پیشرفت داشته و امیدوار هستیم تا عید غدیر این بخش را در اختیار عتبه علویه(ع) و زائران این حرم شریف قرار دهیم.

با توجه به اینکه بخش زیارتی صحن حضرت زهرا(س) در سه طبقه طراحی شده است، تاکنون طبقه همکف و اول این مجموعه تکمیل شده و سایر طبقات نیز مراحل پایانی را طی می‌کند.

بخش غیر زیارتی چطور؟

با توجه به اینکه قرارداد بخش غیرزیارتی یک سال بعد از بخش زیارتی بسته شد، این بخش با تأخیر بیشتری در اختیار عتبه علویه(ع) قرار خواهد گرفت، اما با روند خوبی که پیش گرفته شده است، دو بخش کتابخانه و اداری آماده تحویل است و در صورت نیاز تا عید غدیر به بهره‌برداری رسیده و در اختیار عتبه علویه(ع) قرار می‌گیرد، اما در غیر این صورت تا پایان سال همراه با تکمیل سایر بخش‌های غیرزیارتی این بخش نیز بهره‌برداری خواهد رسید.

کتابخانه صحن حضرت زهرا(س) حرم علوی به مساحت سه هزار مترمربع و مساحت کلی 15 هزار متر مربع در ضلع شمالی پروژه و مقابل محله الحویش قرار دارد که ظرفیتی با یک ملیون کتاب و مجهز به کارگاه ترمیم نسخ خطی است. همچنین یک شبستان بزرگ به منظور برگزاری دروس حوزوی و سخنرانی‌های دینی در این قسمت قرار دارد. علاوه بر این، ساختمان موزه نیز در 6 طبقه و با مساحتی برابر با سه هزار مترمربع روبه‌روی محله المشراق واقع است.

در مجموع صحن حضرت زهرا(س) پایان سال 1397 به طور کامل آماده و قابلیت بهره‌برداری دارد و تا پایان سال جاری دیگر زیباسازی از جمله سنگ کف و کاشی‌کاری نخواهیم داشت.

تکمیل تأسیسات بخش زیارتی صحن حضرت زهرا(س)

زیرساخت‌ها و تأسیسات صحن حضرت زهرا(س) حرم امیرالمؤمنین(ع) نیز تکمیل شده است؟

آنچه از تأسیسات در قرارداد ما بوده، در بخش زیارتی 100 درصد تکمیل شده است؛ مابقی تعهدات مربوط به کشور عراق بوده به طوری که تأمین برق و پست برق انجام نشده اما تمامی اقدامات ستاد تکمیل شده است و از یک سال گذشته قابلیت بهره‌برداری را دارد.

در بخش تأسیسات مکانیکی، هواساز و سیستم‌های خنک‌کننده و تأمین آب گرم نصب شده است و در بخش مکانیکی در بخش زیارتی کاری روز زمین نمانده و این بخش نیز آماده افتتاح است.

در مرحله زیباسازی نیز باید متذکر شد که بخش ورودی صحن پنج سردر دارد که در بخش نماسازی سردرها قرار است کار مقرنس معرق انجام شود، بر همین اساس تکمیل آن نیازمند زمان است. همچنین در کنار این، سه فضای مقرنس معرق وجود دارد که یکی تکمیل شده و این فضاسازی و زیباسازی نیز با توجه به نوع معماری و ظرافت نیازمند زمان است که امیدواریم تا پایان سال جاری تمامی بخش‌ها تکمیل و فضا در اختیار زائران قرار گیرد.

پس بخش زیارتی صحن حضرت زهرا(س) حرم علوی امسال به طور کامل برای اربعین تکمیل و در اختیار زائران قرار می‌گیرد؟

 ما تمام تلاش خود را در این زمینه خواهیم کرد؛ البته در سال‌های گذشته نیز بخشی از صحن در اختیار زائران قرار گرفته بود.

با این وجود، در سال‌های گذشته هم از یک ماه قبل از آغاز حماسه پیاده‌روی اربعین کار به کندی پیش می‌رفت و اقدامات هنرمندان و مهندسان تعطیل می‌شد، اما امیدواریم تا آن زمان بخش اعظمی را تحویل دهیم تا زائران بتوانند به خوبی از این فضا استفاده کنند. برنامه داریم امسال تمامی فضاها به درستی در اختیار قرار گیرد.

ویژگی‌های صحن حضرت زهرا(س) حرم علوی/ دیدن گنبد از ورودی صحن

صحن حضرت زهرا(س) حرم علوی ویژگی‌های خاصی دارد که ما در احداث بخش زیارتی به نکات مهمی توجه کردیم تا این صحن به خوبی تکمیل شود که دسترسی آسان به بخش‌های مختلف صحن، رویت گنبد و بارگاه حرم مطهر از دورترین ورودی ‏صحن و شبستان در نزدیکی مقام امام زین‌العابدین(ع)، ایجاد تأسیسات تهویه مطبوع و مناسب با ‏استفاده از به کارگیری پیشرفته‌ترین تجهیزات سرمایشی و گرمایشی، ایجاد تونل دسترسی در مواقع اضطراری، ‏روکش و ایزولاسیون و مهار آب‌های سطحی و زیر سطحی، ایجاد دیوار حفاظتی در اطراف صحن و ‏شبستان با استفاده از یک‌هزار شمع قبل از گودبرداری از جمله ویژگی این طرح بزرگ است. 

همچنین استفاده از مجرب‌ترین و چیره دست‌ترین ‏هنرمندان، طراحان و اساتید معماری اسلامی در همه بخش‌های پروژه، استفاده از مرغوب‌ترین مواد ‏مورد نیاز پروژه از جمله کف و ستون‌ها، آئینه‌کاری‌ها، گچ‌بری‌ها، مقرنس‌کاری‌ها، فرش‌ها با ‏بهره‌گیری از آزمایشگاه‌های تست استحکام بتن و مواد در طول اجرای پروژه از دیگر امتیازات این طرح به شمار می‌رود.

به جز زیباسازی سردرها، کدام بخش‌های صحن حضرت زهرا(س) باقی مانده است؟

بیشتر بخش‌های باقی‌مانده در همان نماها و سردرها است؛ همچنین در بخش تأسیسات برقی که باید برق از سوی مسؤولان عراقی تأمین شده تا فضاسازی تکمیل شود، محدودیت‌هایی وجود دارد.

علاوه بر این، باید یادآور شد که مجموعه بخش‌های صحن حضرت زهرا(س) حرم علوی در چند فاز انجام می‌شود؛ نما و زیرساخت‌ها هم از نظر مکانیکی کامل شده است و زیرساخت‌های دیگر نیز در انتظار تأمین برق مجموعه برای ادامه فعالیت است.

همچنین فاز سازه به طور کامل انجام شده و اسکلت بخش فضا و پروژه در حال انجام است. بخش تأسیسات مکانیکی و تأسیسات برقی که زیرکار نما است نیز بعد از مرحله اسکلت انجام می‌شود.

در مجموع می‌توان گفت تمامی بخش‌ها به غیر از بخش‌هایی که مربوط به بحث برق و شبکه است، تکمیل شده و آنچه باقی مانده نصب تابلوهای برق، لوسترها و چراغ‌ها و بخشی نیز مربوط به تأمین برقی است که باید توسط وزارت نیروی عراق تأمین شود. در صورتی که برق تأمین شود، بخش سرمایش و گرمایش طرح راه‌اندازی می‌شود،اما عملا کارهایی که مربوط به سرمایش و گرمایش بوده و مربوط به تعهدات ما است، تأمین شده و آنچه در این زمینه باقی مانده مربوط به تعهدات کشور عراق است.

ورود 30 تریلی به صورت هفتگی برای تکمیل صحن حضرت زهرا(س)

از دو ماه گذشته روزانه 15 تریلی برای احداث صحن حضرت زهرا(س) وارد مجموعه می‌شد؛ اکنون با تکمیل قسمتی از این صحن، هم‌اکنون چند تریلی مصالح برای اتمام بخش زیارتی صحن وارد می‌شود؟

هفتگی نزدیک به 30 تریلی حمل می‌شود که مربوط به بخش‌های مختلف است و در قسمت‌های مختلف صحن به کار گرفته می‌شود.

علاوه بر این، هماهنگی نزدیک به 35 گروه پیمانکاری کار بسیار دشواری است که باید با برنامه‌ریزی پیش رود. 15 پیمانکار نیز به طور مستقیم اقدام به زیباسازی صحن حضرت زهرا(س) می‌کنند تا پروژه‌ای عظیم با 220 هزار مترمربع در زمان مقرر تکمیل و به بهره‌برداری برسد.

البته با تلاش مهندسان و هنرمندان کشورمان، روزانه تغییر فضاسازی و تکمیل بخش‌های مختلف قابل مشاهده است، به طوری که هر روز یک بخشی تکمیل می‌شود که امیدواریم تا پایان سال جاری تمامی بخش‌های صحن حضرت زهرا(س) را در اختیار عتبه علویه قرار دهیم.