حضرت امام هر شب به حرم حضرت امیرالمؤمنین (ع) مشرف می‌شد. نظم حضرت امام را خودم به رأی‌العین مشاهده کرده‌ام. حضرت امام وقتی وارد صحن مقدس حضرت امیر (ع) می‌شد، دقیقا ساعت ۹ بود. معمولا حضور حضرت امام در صحن خیلی دقیق بود که گاه می‌شد طلاب ساعت‌هایشان را با ورود حضرت امام تنظیم می‌کردند و یا مباحثه و کارهای دیگرشان را با آن تنظیم می‌نمودند.

کیفیت تشرف حضرت امام به حرم بسیار دیدنی بود و ما بارها می‌ایستادیم تا نظاره‌گر زیارت حضرت امام باشیم. حضرت امام ابتدا که وارد می‌شد، می‌ایستاد و سلام کوتاهی می‌داد، بعد به سمت ضریح حرکت کرده و قسمت جلو ضریح را می‌بوسید. بعد در ضلعی که محاذی بالاسر امام (ع) بود، می‌نشست و سپس در ضلع پشت سر رأس مطهر می‌ایستاد و «زیارت امین الله» را می‌خواند و بعد از زیارت امین الله چند قدم عقب‌تر می‌آمد به جایی که معمولا برای ایشان نگه می‌داشتند که اینجا، مکان خاصی بود که حضرت امام آنجا می‌نشست و در بالاسر از روی مفاتیح «زیارت جامعه» را می‌خواند. این از چیزهایی بود که در نجف اصلا متداول نبود که علما از مفاتیح چیزی بخوانند و آن را ناپسند می‌شمردند. مثلا دیده نمی‌شد که از مراجع، کسی مفاتیح را باز کند و از روی مفاتیح چیزی بخواند. برای خیلی‌ها که با رویه حضرت امام آشنا نبودند، اندک‌اندک جا افتاد که حضرت امام به چند چیز ملتزم است: به زیارت عاشورا و نیز به زیارت جامعه، البته لزومی هم ندارد آدم اینها را حفظ بکند. بنابراین، برای حضور ذهن بیشتر حضرت امام زیارت جامعه را از روی مفاتیح می‌خواند و بعد از دو رکعت نماز تحیت و نیز دو رکعت نماز زیارت، دعا می‌فرمود.

مجموع زیارت حضرت امام را دقیقا نمی‌توانم بیان کنم، چون خاطرم نیست، ولی حدود نیم ساعت یا اندکی کمتر طول می‌کشید. [۱]

پی نوشت:

۱- شرح حال و خاطراتی از آیت الله استاد عمید زنجانی، به اهتمام سیدمحمدهاشم موسوی، تهران، انتشارات خرسندی، ص ۶۷.