27 شهريور 1401 22 صفر 1444 - 27 : 00
کد خبر : ۹۳۷۶۶
تاریخ انتشار : ۰۲ بهمن ۱۳۹۶ - ۰۹:۲۵
از امام صادق(ع) پرسیدند: چرا خداوند تمام بندگانش را مطیع و موحد نیافرید؟ حضرت فرمودند: اگر چنین مى‏‌شد، دیگر ثواب و عقاب معنا نداشت، زیرا آنان مجبور بودند و اختیارى نداشتند، اما خداوند انسان را مختار آفریده است.
عقیق: اطاعت از پیامبر اطاعت از خدا است؛ منظور از اطاعت خداوند، عمل به احکام خدا است که یا مستقیماً از قرآن به دست مى‌‏آید و یا از طریق سنت پیامبر(ص) معلوم مى‏‌شود و چون سخن پیامبر(ص) سخن خدا و فرمان او فرمان خدا است، اطاعت از ایشان در واقع اطاعت از خدا است.

خداوند در قرآن کریم در یازده آیه با عناوینی مانند: «أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُول»، «أَطیعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُول» و «وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَه»، مردم را به اطاعت و پیروی از خود و رسولش دعوت می‌کند.

آنچه در ادامه می‌آید برگرفته از تفسیر نور حجت‌الاسلام محسن قرائتی است و بیانگر اهمیت اطاعت از خدا و رسولش است و اینکه اگر انسان از دستورات الهی سرپیچی کند چه سرانجامی در انتظار او خواهد بود.

سوره نساء آیه 14

«وَمَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَیَتَعَدَّ حُدُودَهُ یُدْخِلْهُ نَاراً خَلِداً فِیهَا وَ لَهُ عَذَابٌ مُّهِینٌ‏»؛ و هرکس خدا ورسولش را نافرمانى کند و از حدود الهى تجاوز نماید، خدا او را وارد آتشى مى‌‏کند که همیشه در آن مى‌‏ماند و براى او عذابى خوارکننده است. 

پیام‌ها

1- آنان که به وصیّت‌‏نامه عمل نمى‏‌کنند، یا بدهى متوفى را نمى‌‏پردازند، یا با انکار حق یا ندادن سهم بعضى وارثان، سعى در تصاحب اموال مى‏‌کنند، براى همیشه در عذاب و قهر الهى‌‏اند. «تلک حدود اللّه... تعدّ حدود اللّه»
2- ملاک سعادت و شقاوت، اطاعت یا نافرمانى نسبت به خدا و رسول اوست، نه چیز دیگر. «من یطع‌‏اللّه ... و من یعص‌‏اللّه»
3- نافرمانى رسول خدا، نافرمانى خداست. «یعص اللَّه و رسوله»
4- نافرمانى مستمرّ، سبب خلود است. «من یعص‏اللّه... یدخله ناراً خاداً فیها» «یعص» فعل مضارع و رمز استمرار است.
5 - متجاوزان به حقوق دیگران، در ردیف کفّار، گرفتار عذاب جاویدان مى‏‌شوند. «خالداً فیها»
6- قهر خدا، هم عذاب جسمى دارد، هم خوارى روحى. «عذاب مهین»

سوره اعراف آیه 179

«وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیراً مِّنَ الْجِنِ‏ّ وَالْإِنسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَّا یَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْیُنٌ لَّا یُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ ءَاذَانٌ لَّا یَسْمَعُونَ بِهَآ أُوْلَئِکَ کَالْأَنْعَمِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُوْلَئِکَ هُمُ الْغَفِلُونَ»؛ و همانا بسیارى از جنّ و انس را براى دوزخ آفریدیم، (که سرانجامشان به آنجا مى‏‌کشد، چرا که) آنان دلهایى دارند که با آن حق را درک نمى‏‌کنند و چشمانى دارند که با آن نمى‏‌بینند و گوش‌هایى دارند که با آن نمى‌‏شنوند، آنان همچون چهارپایان، بلکه گمراه‌‏ترند، آنان همان غافلانند. 

نکته‌ها

«ذَرَأ» از «ذَرْء»، در اصل به معناى پراکنده ساختن و انتشار است و در اینجا به معناى خلق، آفرینش و اظهار نمودن است.
سؤال: قرآن، در این آیه، آفرینش بسیارى از جنّ و انس را براى دوزخ مى‏‌داند و در آیه‏‌اى دیگر خلقت جنّ و انس را براى عبادت مى‌‏شمارد، «و ما خلقت الجنّ و الانس الاّ لیعبدون»، کدام یک صحیح است؟

پاسخ: هدف اصلى آفرینش، خداپرستى و عبودیّت است، ولى نتیجه کار بسیارى از انسان‏ها در اثر عصیان، طغیان و پایدارى در کفر و لجاجت، دوزخ است، گویا که در اصل براى جهنّم خلق شده‌‏اند. حرف «لام» در «لجهنّم»، براى بیان عاقبت است، نه هدف. مانند نجّار که هدف اصلى‏‌اش در فراهم نمودن چوب، ساختن در وپنجره‌‏هاى زیبا از آن چوب‌ها است، ولى کار به سوزاندن چوب‏‌هاى بى‏‌فایده در بخارى مى‌‏انجامد که آن هدف تبعى است.

این مطلب، شبیه این جمله حضرت على(ع) است که مى‏‌فرماید: خداوند فرشته‌‏اى دارد که هر روز با صداى بلند مى‏‌گوید: «لِدوا للموت و اجمعوا للفناء و ابنوا للخراب»؛ بزایید براى مرگ و بسازید براى خرابى، یعنى پایان تولّد، مرگ، پایان ثروت‏اندوزى، فنا و پایان ساختمان، خرابى است.

آرى، انسان‏هایى که هویت انسانى خود را از دست داده‏‌اند، جایگاهى جز آتش براى آنان نیست، «ان تحسب انّ اکثرهم یسمعون او یعقلون ان هم الاّ کالانعام بل اضلّ سبیلاً»؛ چنانکه خود آنان نیز اعتراف مى‏‌کنند که اگر دستورات الهى را شنیده بودند و تعقل مى‏‌کردند، دیگر در جهنّم جاى نداشتند. «قالوا لو کنّا نسمع او نعقل ما کنّا فى اصحاب السعیر».

انسان در داشتن چشم، گوش و زبان، شبیه حیوان است، ولى کیفیت و هدف بهره‏‌بردارى انسان از نعمت‏‌ها باید بهتر و بیشتر باشد، وگرنه همچون حیوان بلکه پست‏تر از آن است. انسان باید علاوه بر ظاهر، ملکوت را ببیند و علاوه بر سر و صداهاى ظاهرى، زمزمه‌‏هاى باطنى و معنوى را بشنود.

آدمى‌‏زاده طرفه معجونى است‏ از فرشته سرشته، و زحیوان/ گر رود سوى این، شود به از این‏ ور رود سوى آن، شود پس از آن

از امام صادق(ع) پرسیدند: چرا خداوند تمام بندگانش را مطیع و موحّد نیافرید؟ حضرت فرمودند: اگر چنین مى‏‌شد، دیگر ثواب و عقاب معنا نداشت، زیرا آنان مجبور بودند و اختیارى نداشتند، امّا خداوند انسان را مختار آفرید و علاوه بر عقل و فطرت، با تعالیم پیامبران و کتب آسمانى مسیر هدایت او را روشن نمود و او را به طاعت فرمان داد و از نافرمانى نهى کرد، تا فرمانبرداران از عاصیان مشخّص شوند. گرچه تمام اسباب طاعت و عصیان را خداوند آفریده، اما به چیزى امر یا نهى نکرده مگر آنکه انسان مى‏‌تواند ضد آن را نیز انجام دهد و مجبور نباشد. آرى، تکلیف‏‌پذیرى تنها ارزش و وجه امتیاز انسان از دیگر موجودات است.

پیام‌ها

1- فرجام بسیارى از انسان‏ها و جنیان، دوزخ است. «ذرأنا...»
2- جنّ هم مثل انسان، تکلیف و اختیار، کیفر و پاداش دارد. «من الجنّ و الانس»
3- ملاک انسانیّت، فهم پذیرش معارف و تکالیف دینى است، و گرنه انسان مانند حیوانات است. «اولئک کالانعام»
4- کسى که با وجود توانایى از نعمت‏‌هاى الهى بهره‏ صحیح نبرد، بدتر از موجودى است که اساساً فاقد آنهاست. «بل هم اضلّ»
5 - انسان‏‌هاى غافل و بى‌‏بصیرت، (در بى‌‏تفاوتى، شکم‌‏پرستى، شهوت‏‌پرستى، استثمار شدن و محرومیّت از لذّت معرفت) مانند چهارپایان هستند. «اولئک کالانعام»
6- غافلان، از حیوانات هم بدترند. «بل هم أضلّ اولئک هم الغافلون»
7- انسان‏هاى بى‌‏بصیرت، از هدف، خدا، خود، امکانات، آخرت، ذریّه، آیات الهى، قانون خدا، الطاف گذشته و گناهان خویش غافلند. «اولئک هم الغافلون»
8 - دوزخى شدن بسیارى از انسان‏ها، به خاطر بهره‏‌نبردن از نعمت‌‏هاى الهى در مسیر هدایت و کمال است. زیرا با داشتن چشم، گوش و دل، خود را به غفلت زده‌‏اند. «اولئک هم الغافلون»

منبع:فارس
گزارش خطا

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
نظر: