حُسن خُلق، یک فضیلت اخلاقی است. پیامبر خدا(ص) اخلاقی نیکو و برخوردار از حلم و مدارا و گذشت و صبر و ادب و احترام داشت و از خداوند، مدال «وَ اِنَّکَ لَعَلی خُلُق عَظیم» گرفت.(2) بعثت خویش را بر اساس به کمال رساندن مکارم اخلاقی معرفی فرمود: «اِنما بُعِثتُ لِاتممَ مَکارمَ الاخلاقِ»(3) و فرمود: «اَشبَهکم بی اَحسَنکم اخلاقاً»(شبیه ترین شما به من خوش اخلاق ترین شماست».(4)

اینکه اخلاق نیکو چیست همه می دانیم. کسی که در برخورد اول با دیگران سلام دهد و مصافحه کند، برخوردش با مردم با چهره خندان و با تبسم باشد، گفتارش شیرین و برخوردش نیکو و شادی آور و غم زدا باشد، با مردم متواضعانه برخورد کند، از خوبی های آنان تشکر کند، تندی ها و پرخاشگری هایشان را تحمل کند، حلیم و صبور و بردبار باشد، کینه به دل نگیرد و عفو و گذشت کند، به پیران احترام و به کوچک ترها مهربانی کند، اینها نشانه های داشتن حسن خلق است.

پیامبر خدا(ص) با همین ویژگی ها توانست در دل ها نفوذ کند و از آن مردم جاهل و خشن و بادیه نشین، انسان هایی دانا، مهربان، دلسوز، فداکار و با اخلاص تربیت کند. اخلاق او پشتوانه دعوت اش بود. خداوند خطاب به آن حضرت(ص) فرمود: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ؛ به سبب رحمتی از سوی خدا برای مردم نرم شدی و اگر خشن و سخت دل بودی، از دور تو پراکنده می شدند.»

معلوم می شود که نرمش و مدارا و خوش برخوردی عامل جذب و ایجاد محبت است و تندخویی و بداخلاقی و عصبانیت و سرسختی موجب دفع و دور شدن مردم می گردد.