موقعیت تاریخی و جغرافیایی
مسجدالنبی در غرب شهر مدینه در عربستان واقع شده است؛ پیش از هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه، این شهر «یثرب» نام داشت و از آن پس به «مدینة‌النبی» تغییرِ نام داد. پس از احداث مسجد قبا، پیامبر دستور داد مسجدی با مساحت ۴۹×۵۰ متر ساخته‌شود و محل زندگی ایشان نیز در مجاورت این مسجد احداث شد.
در «صحیح بخاری» آمده است: «مسجدالنبی دارای دیوارها و پایه‌هایی از خشتِ خام بود و سقفش با شاخه‌های درخت پوشیده و ستون‌هایش تنه‌های خرما بود.»
در آن زمان مسجدالنبی دارای سه درب بود که در جنوب، شمال‌غرب و شرق مسجد قرار داشتند.
فاصله میان آرامگاه تا منبر پیامبر(ص) را «روضه شریفه» می‌نامند که رسول‌الله(ص) درباره این مکان فرمودند: «میان منبر و خانه من باغی است از باغهای بهشت و منبر من بر دری از درهای بهشت قرار دارد».
عمران و گسترش
پس از وفات پیامبر اکرم(ص) تمامی خلفای راشدین به گسترش و آبادانی مسجدالنبی پرداختند و به تدریج این بنا توسعه یافت اما آخرین و وسیع‌ترین عملیات عمرانی مسجد در سال ۱۴۰۵ ه.ق انجام شد که طی این عملیات، مساحت مسجد به ۴۰۰ هزار و ۵۰۰ متر با ظرفیت ۴۵۰ هزار نمازگزار رسید.
تزئینات، معماری و امکانات
در حال حاضر مسجدالنبی دارای ۸۱ درب و ۲۷ گنبد متحرک و دارای امکانات رفاهی مدرن همچون سیستم تهویه هوا، تلویزیون‌های ثابت و متحرک، دستگاه‌های هوشمندِ هشداردهنده، شبکه‌های تلفنی و پایانه‌های حمل‌ونقل زائران مجهز به ۴ هزار و ۵۰۰ دستگاه خودرو است.
کف مسجدالنبی با استفاده از سنگ مرمر و سنگ قرمز مفروش شده و سقف آن بر فراز ۲۰۱۴ ستون بنا شده است؛ سه محراب به نام‌های محراب نبوی، محراب عثمانی و محراب سلیمانی که تمامی آنها طلاکوب شده‌اند در مسجد خودنمایی می‌کنند. مسجدالنبی ۱۰ مناره ۹۲ متری و ۵ مناره ۷۰ متری نیز دارد.