پرسش

آیا بعد از اتمام نماز، دست‌‌ها را به مهر کشیده و بعد به صورت کشیدن مستحب است؟ اگر مستحب است دلایل آن چیست؟ در این زمینه نظر و رأی فقها چیست؟

پاسخ اجمالی

مستحب است انسان بعد از نماز، مشغول تعقيب، يعنى خواندن ذكر و دعا و قرآن شود.[1] یکی از تعقیباتی که در روایات به آن سفارش شده، کشیدن دست‌ها به موضع سجده (چیزی که سجده بر آن صحیح است) و بعد کشیدن به صورت است، البته به کیفیتی که در روایات بدان اشاره شده است:

1. در روايت ابراهيم بن عبد الحميد آمده است امام صادق(ع) به مردى فرمود: اگر تو را همّى رسيد دست به موضع سجده‌ات (آن خاكى كه بر آن سجده می‌كنى) بكش سپس بر صورت خود از جانب گونه چپ و بر پيشانى خود از جانب گونه راست مسح كن. سپس سه بار بگو: «بِسْمِ اللَّهِ الَّذِي لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ، الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ اللَّهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّی الْغَمَّ وَ الْحَزَنَ»؛[2] به نام خداوندى كه معبودى جز او نيست داننده غيب و آشكار است، بخشاينده و مهربان است، بار الها! رنج و اندوه را از من دور ساز.

2. حسين خراسانى که فردی نانوا بود، می‌گوید: در نزد امام جعفر صادق(ع) شكايت كردم از دردى كه با من بود. آن‌حضرت فرمود: هنگامی که نماز را خواندی، دست خود را در موضع سجودت بگذار، بعد از آن بگو: «بِسْمِ اللَّهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ -صلّی الله علیه و آله- اشْفِنِي يَا شَافِي لَا شِفَاءَ إِلَّا شِفَاؤُكَ شِفَاءً لَا يُغَادِرُ سُقْماً شِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ»؛[3] به نام خدا. محمد رسول خدا است. درود خدا بر او و آل او باد. مرا شفا ده، اى شفادهنده! نيست شفايى، مگر شفاى تو. شفايى كه وا نگذارد بيمارى را، شفايى از هر درد و بيمارى.

فقها نیز با توجه به روایات بالا، فتوا به استحباب کشیدن دست‌ها به موضع سجده و صورت داده‌اند.[4] و اصل استحباب این کار را پذیرفته‌اند.[5]

 پی نوشت:

[1]. امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج 1، ص 184، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم، چاپ اول، بی‌تا.

[2]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 331، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق.

[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 567، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.

[4]. عاملى(شهيد اول)، محمد بن مكى، ذكرى الشيعة في أحكام الشريعة، ج 3، ص 462، مؤسسه آل البيت(ع)، قم، چاپ اول، 1419ق؛ کرکی (محقق ثانی)، علی بن حسین، رسائل، محقق و مصحح: حسون‌، محمد، ج 1، ص 113 – 114، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی و دفتر نشر اسلامی، قم، چاپ اول، 1409ق؛ موسوی عاملی، محمد بن علی، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، ج 3، ص 425، مؤسسه آل البیت(ع)، بیروت، چاپ اول، 1411ق. 

[5]. ابن ادریس حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، محقق و مصحح: الموسوی، حسن بن احمد، ابن مسیح، ابو الحسن، ج 1، ص 233، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1410ق؛ فقعانی، علی بن علی، مسائل ابن طی (المسائل الفقهیة)، ص 124، نسخه برداری از مجموعه سلسلة ینابیع الفقهیة، الدار الاسلامیة، بیروت، بی‌تا؛ طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی (المحشّی)، محقق و مصحح: محسنی سبزواری‌، احمد، ج 2، ص 585، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1419ق.

منبع:اسلام کوئست

211001