بیشتر گردشگرانی که به ایران سفر میکنند گرایش و انگیزهی فرهنگی دارند و معمولا با مطالعات قبلی دربارهی مذهب و فرهنگ مردم به کشوری سفر میکنند. آنها در جریان سفر به کشف اطلاعات جدید دربارهی باورهای مذهبی و رسومات فرهنگی جامعه علاقه نشان میدهند، اما مساله و چالش مهمی که کشور ما امروزه به لحاظ کم بودن تعداد گردشگران خارجی با آن مواجه است؛ وجود تبلیغات منفی و ضد ایرانی در رسانههای جهان بویژه غرب است.
سالهاست دو پدیدهی ایران و اسلامهراسی در رسانههای غربی تبلیغ میشود که متاسفانه بنا به نظر گردشگرانی که به ایران سفر کردهاند این تبلیغات باعث ایجاد تصویری منفی و ترس از ایران و اسلام شده است، تا جایی که برخی از این گردشگران که بیتوجه به این تبلیغات به ایران سفر میکنند، مورد شماتت و تمسخر اطرافیانشان قرار میگیرند. »
سیدرضا بهادری ـ کارشناس ارشد مدیریت جهانگردی ـ در جریان پایاننامه خود با موضوع «گردشگری معنوی با تاکید بر نقش آیینهای مذهبی ـ فرهنگی بر دیدگاه گردشگران خارجی»، تورهای سازمان یافته گردشگری معنوی در استان یزد را مورد پژوهش قرار داده تا به این فرضیه که «آیا میتوان با اجرای تورهای سامانیافته گردشگری معنوی و هدفمند کردن بازدید گردشگران خارجی بر اسلام و ایرانهراسی غلبه کرد؟ » پاسخ دهد.
او در این تحقیق که نسخهای از آن را در اختیار ایسنا قرار داده، به این نتیجه رسیده که «یکی از راهحلها برای مقابله با تفکر اسلام و ایرانهراسی، استفاد از همین گردشگران است که با دادن اطلاعات درست و واقعی از دین اسلام و مذهب تشیع در قالب کتابچه، بروشور و برگزاری کارگاه در کنار بازدید از آیینهای مذهبی به انتقال دانش صحیح اقدام شود و آنها هم در این فرصت با جامعه محلی در ارتباط قرار گیرند و ضمن احترام به عقاید و باورهای مذهبی جامعه میزبان، مردم را برای حفظ این آیینها تشویق کنند که این، یکی از اهداف گردشگری پایدار است. بنابراین اگر تورها و بازدید از رویدادهای مذهبی و آیینی هدفمند شود اثرات مهم و مثبتی به همراه خواهد داشت و آنها را به سفیران ایران تبدیل خواهد کرد.»
هدف دیگر پژوهش این بود که نشان دهد؛ «مذهب عامل تفرقه میان مردم جهان نیست، بلکه آیینها این ظرفیت را دارند که انسانهایی با ملیت، مذاهب و عقاید متفاوت را صمیمانه در کنار هم قرار دهد و به صلح جهانی کمک کند و منجر به درک بیشتر گردشگران از جامعه محلی شود. همانطور که یکی از اهداف شعار امسال سازمان جهانی جهانگردی است. »
در این تحقیق ۲۴۵ نفر از ۶۸۲ گردشگر خارجی که محرم سال گذشته در مراسم آیینی و مذهبی شهر یزد شرکت کرده بودند، مورد پژوهش قرار گرفتند. در بین آنها آلمانیها بیشترین مشارکت در مراسمهای مذهبی را داشتند و بعد از آنها، فرانسویها، هلندیها، آمریکایی، سوئیسیها، بلژیکیها، اسپانیاییها و انگلیسیها بیشترین ملیت شرکتکننده را به خود اختصاص داده بودند. البته گردشگرانی از کشورهای چین، مالزی، هنگ کنگ، تایوان، کره جنوبی و ژاپن نیز در این تورهای آیینی شرکت داشتند. از برزیل، آرژانتین، کلمبیا و گویان هم جمعیتی حاضر شده بود.
بیشتر شرکتکنندگان در این تورهای مناسبتی که رایگان از سوی کمیته گردشگری مذهبی ـمعنوی یزد ترتیب داده شده بود، از گروه سنی ۲۵ تا ۳۴ سال بودند که ۶۵.۷ درصد خود را فردی غیرمذهبی معرفی کردند، ولی در این تور آئینی و مذهبی محرم حضور داشتند.
در این پرسش و پاسخ مهمترین دستاورد تورهای مناسبتی محرم برای گردشگران خارجی، کمک به آنها برای درک و شناخت بهتر از مردم ایران بود. برخی هم آن را ابزاری برای گفتوگو میان ادیان دانستند، گروه دیگری بعد از شرکت در آیین عزاداری ایرانیها به این نتیجه رسیدند که تورهای آیینی، دیدگاه آنها را درباره اسلا م و شیعه به شکل مثبتی تغییر داده و دانش کافی و خلاصه از مذهب شیعه در اختیارشان قرار داده و کمک کرده است تا مراسم شیعیان را بهتر بشناسند و شرکت در تورهای مذهبی و آیینی برایشان مفید بوده است.
جمع زیادی هم اعلام کردند که شرکت در تورهای معنوی بویژه تاسوعا و عاشورا حس معنوی و تجربه خاصی را در آنها بوجود آورده و دیدگاهشان را دربارهی ایران به عنوان مقصدی خطرناک به شکلی مثبتی تغییر داده است و این آیینها و مراسمهای مذهبی را ابزاری برای مقابله با اسلام هراسی و ایجاد صلح بینالمللی دانستند.
نظر 21 گردشگر خارجی درباره حس معنوی که از عزاداریها و تورهای آیینی دریافت کردهاند؛
دیدگاه ۲۵ گردشگر خارجی از تجربهی خاصی که از شرکت در مراسمهای آیینی و مذهبی محرم بدست آوردهاند؛
زنجیرزنی گردشگر اروپایی
دو گردشگر لهستانی در پوشش عزاداران امام حسین (ع)